ABD’nin 46. lideri 78 yaşındaki Joe Biden, başkanlık koltuğundaki birinci 100 gününü bugün dolduruyor.
Misyona gelmeden evvel, iç siyasette Covid-19, iktisat ve göçmenlik sıkıntılarında tezli olan Biden, dış siyasette da “ABD tekrar masadaki yerini almaya geldi” sloganıyla yola çıktı.
Biden, misyona gelir gelmez ortalarında Müslüman ülkelere yönelik seyahat yasağı, Covid-19 düzenlemeleri, Meksika hududuna örülen duvara fonların kesilmesi, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ve Paris İklim Mutabakatı’na geri dönülmesi üzere başlıkların olduğu 17 kararnameye imza attı.
Biden’ın seçim kampanyası devrinde verdiği en büyük kelamlardan biri “ilk 100 günde 100 milyon doz” aşı gayesi oldu.
EN ÇETİN İMTİHANI: GÖÇMENLİK
Biden’ın ve Demokratların, Donald Trump idaresinde en çok eleştirdiği siyasetlerden biri de uygulanan sert göçmenlik politikalarıydı. Biden, kelam verdiği üzere misyona gelir gelmez Meksika hududunda yasa dışı göçmen geçişlerinin önlenmesi için Trump’ın ördürdüğü duvar için sağlanan fonları kesti ve seçim vaatlerinden birini yerine getirmiş oldu. Ayrıyeten Müslüman ülkelere yönelik seyahat yasağını ve “Meksika’da kalın” siyasetlerini da iptal etti.
Öte yandan Biden, Kongreye gönderdiği tasarıda, ülkedeki yıllık göçmenlik kotasını 15 binden 125 bine çıkarma kelamını ise yerine getirmemesi tartışmalara yol açtı. Biden idaresi nisan ayında yayımladığı bir kararname ile Trump idaresi devrinde 2021 mali yılı için konulan 15 bin kotasını koruyacaklarını söyledi. Lakin gelen sert tenkitlerin akabinde, Beyaz Saray 15 Mayıs’a kadar Biden’ın yeni bir kota açıklayacağını duyurdu.
Ayrıyeten Biden idaresinin göçmen geçişlerine yeşil ışık yakmasıyla Meksika hududunda da son yılların en büyük göçmen yığılması oldu. Göçmenlik sisteminin tam oturmadığını ve Kovid-19 salgınını münasebet gösteren ABD, birçok göçmeni geri çevirirken, 18 yaşın altındakileri geri göndermedi.
Bu siyasetle ülkenin güney sonundaki göçmenlik tesislerinde rekor sayıda göçmen çocuk görüldü. Bu çocukların bulunduğu koşullar ve gelecekleri bilhassa Cumhuriyetçi cepheden reaksiyon çekerken, Biden idaresinin en çok eleştirildiği noktalardan biri oldu. Biden, Lider Yardımcısı Kamala Harris’i bu krizle ilgilenmek üzere görevlendirdi lakin Harris’in şu ana kadar net adım atmamış olması da tenkit konusu oluyor.
Biden idaresi, göçmenlik kayıtları için daha sağlam bir sistem kurma vaadini de şimdi yerine getirmiş değil. Biden idaresi sık sık ülkenin güney hududuna gelen göçmenlere, “Şu anda ABD’ye gelme vakti değil” iletisi verirken, göçmenler de Biden’ın kelamını tutmadığını öne sürüyor.
İÇ SİYASETE AİT VAATLERİ
Biden iç siyasette bilhassa geçen yıl George Floyd’un öldürülmesinin akabinde gündeme gelen polislik tartışmaları konusunda bir “polis kontrol kurulu” kurulması vaadi vermişti. Lakin Biden vazifeye geldikten sonra bu durumun sıkıntılara yol açabileceğini münasebet göstererek bu fikrinden geri döndü.
Biden’ın vazifeye gelmesinin akabinde ülkede artan silahlı ataklar da gündeme geldi ve silah ıslahatı tartışmaları alevlendi. Biden bu bahiste Kongrenin adım atması gerektiğini savunurken, yarı otomatik silahların da yasaklanması davetinde bulundu.
Öte yandan Biden’ın kelamını verdiği bayana karşı şiddet ve ırk eşitliği üzere bahislerdeki düzenlemeler Kongre’nin de harekete geçmesini gerektiriyor.
EN UYGUN ALAN: COVİD-19’LA GAYRET
Biden, seçim kampanyası devrinden itibaren Trump idaresinin Covid-19 salgınını düzgün bir formda ele alamadığını savunarak en değerli önceliklerinin salgını yenmek olduğunu lisana getirdi.
Misyona gelir gelmez DSÖ’ye yine katılma, eyaletler ortası seyahatlerde ve federal binalarda maske zaruriliği üzere adımlar atan Biden idaresi aşılamaya da sürat verdi.
“İlk 100 günde 100 milyon doz” aşı amacına misyonundaki 58. gününde ulaşan Biden idaresi, daha sonra “ilk 100 günde 200 milyon doz” amacı koydu. Biden idaresi bu maksada de 100. günlerini tamamlamadan ulaştı.
Tıpkı vakitte ülkedeki Covid-19 test kapasitesini artırma vaadini de yerine getiren Biden, kişi başı 1400 dolarlık çek verilmesini de içeren 1,9 trilyon dolarlık Covid-19 dayanak paketini de Kongreden geçirdi.
YÜZÜNÜ HİNT PASİFİK BÖLGESİNE ÇEVİRDİ
Yeni Ulusal Güvenlik Strateji Kılavuzunu yayımlayan Biden, orta ve uzun vadede ABD’nin global rakibinin Çin olduğunun altını çizdi.
ABD’nin Çin’e yönelik temkinli tutumunu sürdüren Biden idaresi, dış siyaset odağını da büyük oranda Hint-Pasifik bölgesine çevirdi. Avusturya, Hindistan, Japonya ve ABD’den oluşan “Quad” kümesini yine canlandırmaya çalışan Biden, bu doğrultuda 12 Mart’ta çevrim içi bir tepe gerçekleştirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Savunma Bakanı Lloyd Austin’in de birinci yurt dışı çeşitleri Güney Kore ve Japonya’ya olurken, Beyaz Saray’ı ziyaret eden birinci yabancı önder de 16 Nisan’da Japonya Başbakanı Yoşihide Suga oldu.
Dışişleri Bakanı Blinken, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ve Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi Dışişleri Kurulu Lideri Yang Cieçi ile 18 Mart’ta Alaska’da bir ortaya gelerek iki ülke bağlarını ele aldı.
AFGANİSTAN’DAN ÇEKİLİYOR
Biden, Trump idaresinin “sonu gelmeyen savaşları bitirme” siyasetini devam ettirdi. Afganistan’da kalan 2 bin 500 kadar ABD askerinin çekilmesi için 1 Mayıs tarihini karşılayamayan Biden, askerlerin 1 Mayıs’tan başlayarak 11 Eylül 2021’e kadar ülkeden büsbütün çıkmış olacağını duyurdu.
ABD’nin Yemen’deki içi savaşta Suudi Arabistan’a sağladığı dayanağı de bitirme kelamı veren Biden, bu kelamını değerli ölçüde yerine getirdi ve Riyad’a hücum hedefli silah vermeyi kesti. Fakat Washington, bu ülkenin savunma emelli güvenlik gereksinimlerine karşılık vermeye devam ediyor.
Öte yandan gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetine ait Trump periyodunda hazırlanan ve Muhammed bin Selman’ın cinayetin sorumlusu olduğunu ortaya çıkaran raporu da yayımlayan Biden idaresi, buna karşın Muhammed bin Selman’a yönelik direkt yaptırım getirmekten kaçındı.
RUSYA İLE GELGİTLİ BAĞLANTILAR
Rusya ile de gelgitli alakalar yaşayan Biden idaresi, Rus muhalif Aleksey Navalnıy’ın zehirlenmesi, Amerikan resmi kurumlarına yönelik Solarwinds siber saldırısı ve ABD’deki 2020 başkanlık seçimlerine müdahale üzere münasebetlerle sert yaptırımlar getirdi.
Öte yandan Biden idaresi Rusya ile “sürdürülebilir ve öngörülebilir” bir münasebet istediğini lisana getirirken, Biden Putin’e üçüncü bir ülkede tepe yapma davetinde bulundu.
“ABD tekrar masada” sloganıyla yola çıkan Biden idaresi Avrupa Birliği ve NATO üzere ittifakları ve Kanada ve Almanya üzere ülkelerle bozulan bağları tamir etme yoluna gitti.
İRAN İLE NÜKLEER MUAHEDE
Biden’ın seçim vaatlerinden birisi de Barack Obama periyodunda imzalanan ve Trump idaresinin geri çekildiği İran ile nükleer muahedeye geri dönülmesiydi.
Bu mevzuda bölgedeki müttefikleriyle görüşüp karar alacağını belirten Biden idaresi, Viyana’daki İran ile nükleer muahede görüşmelerine de Avrupalı ortakları üzerinden katıldı.
Biden idaresi Viyana’daki görüşmelerden umutlu olduğunu söylese de şimdi muahedeye geri dönülmesi konusunda net bir adım atılmış değil. ABD idaresi, İran’ın muahede şartlarına dönmesi karşılığında birçok yaptırımı kaldırmaya hazır olduğunu belirtti.
TÜRK-AMERİKAN MÜNASEBETLERİNDE 24 NİSAN TESİRİ
Türk-Amerikan alakaları açısından dingin bir başlangıç yapan Biden idaresi, birçok başlıktaki sorun alanlarını ve iş birliği imkanlarını farklı ayrı kıymetlendirme ve iştiraki sürdürme yaklaşımını benimsedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birinci telefon görüşmesini 23 Nisan’da yapan Biden, 24 Nisan’daki açıklamasında 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelendirdi.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONUSUNA ÖNCELİK VERDİ
ABD Lideri Biden, iklim konusunda da Trump idaresini sıklıkla eleştirerek Trump’ın ayrılacağı Paris İklim Mutabakatı’na geri döndü.
Ayrıyeten Biden, ortalarında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da olduğu 40 dünya önderini davet ederek 22-23 Nisan’da bir çevrim içi iklim tepesi de düzenledi.
Keystone XL petrol boru çizgisinin müsaadesini de iptal eden Biden, federal topraklar ve ülkenin açıklarındaki sularda sondaj faaliyetlerini durdurdu.
İklim Değişikliyle Gayret Özel Temsilcisi olarak John Kerry’yi atayan Biden, bu mevzuyu dış siyasetinin ana ögelerinden biri olarak gördüğünü vurguluyor.
COVİD-19’UN AÇTIĞI YARALAR SARILMAYA ÇALIŞILDI
Seçim kampanyasında taahhüt ettiği üzere misyona başlar başlamaz Kovid-19 salgınıyla uğraşa öncelik veren Biden, salgından ziyan gören Amerikan iktisadının toparlanmasına takviye olmaya yönelik siyasetleri süratle hayata geçirdi.
Kelam verdiği üzere birinci olarak salgının ekonomik tesirlerini hafifletmeye yönelik 1,9 trilyon dolarlık ekonomik dayanak paketini gündeme getiren Biden, uzun görüşmelerin akabinde Cumhuriyetçilerin itirazlarına karşın Kongre’den geçen takviye paketini 11 Mart’ta onayladı.
Biden idaresinin Kovid-19’un ekonomik tesirlerine karşı üzerinde çalıştığı en büyük paket olarak nitelendirilen Amerikan Kurtarma Planı Maddesi’nde, direkt nakit yardımının yanı sıra işsizlik yardımları, eyalet ve lokal idarelerin desteklenmesi ile aşı dağıtımına yönelik düzenlemeler yer aldı.
Pakette, yılda 75 bin dolardan az kazanan bireyler için 1400 dolarlık direkt nakit yardımı, işsizlik yardımı, kira yardımı ve okullar için finansman dayanağı de yer aldı. Lakin Biden’ın seçim vaatlerinden biri olan ve Cumhuriyetçilerin yanı sıra birtakım Demokratların da “işsizliği artıracağı” gerekçesiyle karşı çıktığı minimum saatlik fiyatın 15 dolara çıkarılması ile ilgili düzenleme, bütçe kurallarına uygun olmamasının kararlaştırılması üzerine ekonomik takviye paketinde yer alamamıştı.
Biden, 27 Nisan’da federal kurumlarda çalışan emekçiler için taban saatlik fiyatın artırılmasına yönelik başka bir kararnameye imza attı. Böylelikle, federal kurumlarda çalışan çalışanlar için halihazırda 10,95 dolar olan minimum saatlik fiyat 15 dolara çıkarıldı.
ALTYAPI PAKETİ VE VERGİ DÜZENLEMELERİ İÇİN ADIMLAR ATILDI
Kovid-19 salgının tesirleriyle gayrete yönelik 1,9 trilyon dolarlık ekonomik takviye paketinin akabinde Biden idaresinin birinci 100 günde gündeme getirdiği ikinci büyük paket altyapı paketi oldu.
Biden’ın iktisat planının birinci kademesini oluşturan 2,3 trilyon dolarlık altyapı paketi, Kovid-19 salgınının iktisatta neden olduğu yaraların sarılması ve ülke iktisadının tekrar canlandırılması amacıyla ortaya kondu.
Pakette, yol, köprü, otoyol, liman, havalimanı ve elektrikli araç sistemlerinin geliştirilmesi üzere projelere 621 milyar dolar, üretim, Ar-Ge ve mesleksel eğitimi projelerine 580 milyar dolar, okul ve konutların inşası ile iyileştirilmesine yönelik projelere 300 milyar dolar, içme suyu altyapısı, geniş bant internet erişimi ve elektrik şebekelerinin geliştirilmesine yönelik yatırımlara 300 milyar dolar ve yaşlılar ile engellilerin bakımına ise 400 milyar dolarlık kaynak ayrıldı.
Nasıl finanse edileceği tartışma konusu olan paket, kurumlar vergisinin yüzde 21’den yüzde 28’e çıkarılmasını öngören Vergi Planı’nı da beraberinde getirdi.
Ayrıyeten Biden, iktisat planının bir sonraki etabını oluşturan, eğitim, çocuk bakımı ve ailelere yönelik harcamaları içeren 1,8 trilyon dolarlık kapsamlı bir harcama paketini de açıkladı. Kelam konusu paketin finansmanı için en üst gelir vergisi diliminin yüzde 39,6’ya yükseltilmesi ve sermaye çıkarı vergisinin yüzde 39,6’ya çıkarılması gündeme geldi.
Fakat Biden’ın taahhüt ettiği ve tartışma konusu olan iktisat planı ile vergi düzenlemeleri şimdi resmi olarak hayata geçmedi.
YERLİ ÜRETİMİN GÜÇLENDİRİLMESİNE YÖNELİK KARARNAMELER
Ekonomiyi kurtarma ve canlandırmaya yönelik büyük paketlerin yanı sıra Biden, taahhüt ettiği üzere yerli üretim ve tedarik zincirinin güçlendirilmesine yönelik de kimi kararları onayladı. Bu kapsamda, yüksek kapasiteli batarya, ilaç, kritik mineraller ile araba, telefon ve askeri teçhizat üzere eserlerde kullanılan yarı iletkenlerin tedarik zincirini güçlendirerek imalatı artırmayı amaçlayan kararname ile federal kurumların Amerikan eserlerini satın alınmasına öncelik vermesi için kararname imzalandı.
Ayrıyeten Biden idaresinin 2022 mali yılına yönelik Kongre’ye sunduğu birinci bütçe teklifinde, savunma dışı harcamaların hissesi artırıldı. Biden’ın 1,52 trilyon dolarlık bütçe teklifinde savunma dışı harcamalarda yüzde 16’lık artış öngörüldü.
Öte yandan, Biden’ın misyondaki birinci 100 gününde New York borsası da en iyi performanslarından birini sergiledi. Biden’ın vazifesi devraldığı 20 Ocak’tan bu hafta başına kadar olan süreçte Dow Jones endeksi yaklaşık yüzde 9, S&P endeksi yaklaşık yüzde 8 ve Nasdaq endeksi yaklaşık yüzde 5 paha kazandı.
JPMorgan’ın datalarına nazaran, ABD borsası Biden’ın birinci 100 gününde son 75 yılda vazifeye gelen öteki liderlere kıyasla daha iyi getiri elde etti. Analistler, borsadaki artışın birinci 100 günde sağlanan mali takviyelerden kaynaklandığını belirtirken, vergi artışlarının ise piyasa getirilerine beklendiği kadar ziyan vermeyeceğinin düşünüldüğünü aktardı.
Cumhuriyet
