ABD Dışişleri Bakanlığı Memleketler arası Din Özgürlüğü Komisyonu’nun (USCIRF), 2021 raporunda Türkiye’ye ağır tenkitler yer aldı. Ayasofya ve Kariye manastırı’nın mescide dönüştürülmesine değinilen raporda, Türkiye’de din özgürlüğünün azaldığı ileri sürüldü. Raporda, “Türkiye’nin uzlaşmazlığına” ve “uluslararası din özgürlüğü davetlerine karşılık vermeyişine” de atıfta bulunularak “çok sayıda” antik kilisenin ve Hıristiyan yerlerin mescide çevrilmesi “pervasız politikalar” olarak değerlendirildi.
Verilen kelamlara karşın Halki Ruhban Okulu’nun açılmaması ABD’li papaz Andrew Brunson da dahil olmak üzere Hıristiyanların “keyfi olarak” hapsedildiği, azınlık dini topluluklarının mülkiyet ve kendi işlerini yönetme hakkının reddedildiği argümanları da raporda yer aldı. “Türk hükümetinin dini azınlıklar için düşmanca bir siyasi ortamı tetikleyecek davranışlarda, kasıtlı eylemsizliklerde ve söylemde” bulunduğu ileri sürülen raporda, nefret söylemi ve şiddet aksiyonlarına “hoşgörü” gösterildiği de savunularak cemevlerinin ibadethane olarak tanınmaması ile öğretimde yalnızca Sünni müfredata yer verilmesine dikkat çekildi.
“ERDOĞAN KULLANIYOR”
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın ülkedeki dini müsamaha ve azınlıkların güvenliğine yönelik dini telaffuzlar ile sembolleri “Siyasi gücünü sağlamlaştırmak için kullanmaya devam ettiği” belirtilen raporda Türkiye’de yaşayan Uygurların da 2017 yılında Türkiye ve Çin ortasında imzalanan hatalıların iadesi muahedesinin Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde oylanarak kabul edilmesi halinde geri gönderilme tasası taşıdığı vurgulandı.
“FIRSAT KAÇTI”
ABD Dışişleri Bakanlığı Din İşleri Komisyonu’nun raporunda Türkiye hükümetince mart ayında daha demokratik ve daha özgür bir Türkiye vaadiyle ilan edilen İnsan Hakları Hareket Planı da insan hakları tertipleri tarafından “kaçırılmış bir fırsat” olarak değerlendirildi.
Raporda, Hristiyanlara yönelik “zulüm ve Türkiye’nin güçlü Hıristiyan mirasına saygısızlığı”nın uzun müddettir devam ettiği tez edilerek USCIRF’nin, Türkiye’yi İzleme listesine birinci olarak 2009 yılında “din özgürlüğü ihlallerinin tabiatı ve kapsamı nedeniyle yakından izlenecek ülke” olarak eklediği hatırlatıldı. “Türkiye’nin, dünya çapında din özgürlüğünün en önemli ihlalcilerinden biri olan ve bu çeşit ihlalleri sistematik olarak sürdüren bir ülke olduğu ve “Özel Tasa Ülkesi” (CPC) olarak belirlenmesinin önerildiği raporun sonuç kısmında Türkiye’nin önemli dini özgürlük ihlallerinde bulunması ya da göz yumması nedeniyle Amerikan Dışişleri Bakanlığı’na, Türkiye’yi “özel izleme listesine” alması tavsiye ediliyor.
