TMO’nun gecikmeli olarak ilan ettiği müdahale fiyatı da üreticiye darbe oldu. Geçen yılın alım fiyatı olan 12.5 TL’ye sırf 50 kuruş artış yapılarak, 9 numara üzüm 13 TL olarak açıklandı. Bu yüzde 4’lük gülünç artış ne enflasyon hesabıyla ne de maliyet hesabıyla açıklanabilir.
Her yıl üzüm hasadının başladığı ağustos ayı içinde üzüm müdahale alım fiyatı açıklanırdı. Bu dönem eylüle sarktı. Bu ortada üretici üzümünü elinden çıkarmak zorunda kaldı. Başta CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel olmak üzere yörenin CHP’li milletvekilleri, bu hasat devrinde piyasada süreç gören çekirdeksiz kuru üzüme kilo başına 2 TL’den az olmamak üzere prim verilerek üreticinin mağduriyetinin bir ölçüde giderilmesini öneriyor ve talep ediyorlar.
Tam da hasat devri başlarken 3 Ağustos’ta TMO, geçen yıl 12.5 TL’den aldığı 2020 eseri 28 bin ton üzümü, ziyanına 11.5 TL’den ihracatçıya sattı. Bu, yeni eserin fiyat oluşumunu ve piyasasını olumsuz etkiledi. Böylelikle acil gereksinimini karşılayan ihracatçı ve tüccar, fiyatları aşağıya çekti. Buna bir de yeni eserin alım fiyatının açıklanmasının gecikmesi ile TMO ve Tariş’in alımlarının gecikmeleri de eklenince, üretici tümden piyasanın insafına kaldı!
TMO’nun piyasaya tersten müdahalesi, temelde bir ihracat eseri olan üzümün ihracat fiyatlarını da olumsuz etkiledi. Çekirdeksiz kuru üzümün ihracat fiyatı 1900 dolardan 1600 dolarlı sayılara geriledi. Olan üreticiye ve ulusal zenginliğimiz olan üzümümüze / üzümcülüğümüze oldu!.. Bu yıl, iklim değişikliğinden darbe alan ve üretim rekoltesi düşen üreticiye, kusurlu siyasetlerle ve uygulamalarla bir darbe daha vuruldu.
Günlerdir üzüm alım fiyatının iktidar partisi yetkililerince yahut tarım bakanınca açıklanması bekleniyordu. Sonuçta, yetkililerin açıklayamadığı 13 TL’lik müdahale fiyatı, bakanlık internet sitesinden sessizce duyuruldu. Olan üreticinin bir yıllık emeğine ve alın terine oldu!.. Bu fiyatla, üreticiyle adeta alay edildi!. Alaşehir Cumhuriyet Meydanı’nda toplanan üreticiler, üzüm fiyatını ve iktidarı protesto ettiler!..
ÜRETİCİ SIKINTISINI KİME YANSIN?
Bir vakitler üzüm piyasasının oluşumunda tesirli olan üreticilerin kooperatif birliği Tariş vardı. Tariş, üreticinin cankurtaranı fonksiyonu görürdü. Tarımda yaşanan yanlışlıklar ve yanılgılı siyasetler Tariş’i de vurdu. Bugünlerde üreticiler o geçmiş periyotları ve geçmişin güçlü kooperatiflerini / birliklerini arıyorlar!..
Artık üretici sıkıntısını kime yansın? Geçmişte piyasanın düzenlenmesinde kelam sahibi olan, hâlâ yaşaması için üzümümüzü teslim ettiğimiz Tariş’in eski gücünden maalesef eser kalmadı. Uygulanan yanlış siyasetler sonucu, geçmişin tesirli üretici kuruluşu, şimdilerde piyasadaki aktifliğini tümden kaybetti. Ayrıyeten, ekonomik gücü olmasa bile, üreticinin gücünü seferber etme ve kamuoyu oluşturma maharetini de bir türlü gösteremiyor.
‘HALKIN ENFLASYONU’
Türk-İş’in mayıs ayı araştırmasına nazaran, dört kişilik bir ailenin besin için yapması gereken taban harcama meblağı, bir evvelki aya nazaran yüzde 2.28 oranında arttı. Birleşik Kamu-İş tarafından yapılan “halkın enflasyonu” araştırması, temel besin fiyatlarının son bir yılda ortalama yüzde 32.5 oranında arttığını ortaya koyuyor. Artış oranlarının sebzede yüzde 88, meyvede 33, sıvı yağda yüzde 44 olduğu ortaya çıkıyor. Öteki besin eserlerinde de gibisi artışlar var. Bu sayılar, aylık gelirlerinin üçte ikisini besine harcayan dar gelirli tüketicilerin, istedikleri besine ulaşıp erişebilmelerinin ne derece zorlaştığını ortaya koyuyor.
ASIL ÇIKARLI ÇIKANLAR ORTACILAR
Tarımda yaşanan meseleler, sırf üretici kesiti ilgilendirmiyor. Tıpkı vakitte çok geniş bir tüketici kısmını de yakından ilgilendiriyor. Bu bağlamda, sorunsalın üretici boyutu kadar tüketici boyutu da var. İnançlı, sağlıklı ve kâfi besine erişebilmek, tüketicinin en doğal hakkı.
Fakat bu hakkı, her tüketicinin istediği biçimde ve ölçüde kullanabilmesi maalesef mümkün olmuyor. Natürel bu hususta en kıymetli pürüz, yaşadığımız ekonomik sıkıntılar. Bunun dışında bir öteki kıymetli neden de üretimden tüketime uzanan zincirin uzunluğu. Üreticinin ürettiği eserler, tarladan sofraya gelinceye kadar çok uzun bir yol kat ediyor. Münasebetiyle bu ortada çok kıymetli hale geliyor. Bu durumdan hem üretici ve hem de tüketici şikâyetçi. Asıl çıkarlı çıkanlar ise ortacılar oluyor.
Uzun yıllar vazife yaptığımız ve hala üretici ortağı olduğumuz, ülkemizin öncü kooperatifçilik kuruluşu Tariş’in, geçmişte çok bilinen bir belgisi ve yaklaşımı vardı: “Üreticiden Tüketiciye Uzanan En Kısa Yol”. Aslında bu savsöz, bir bakıma kooperatifçiliğin de en özlü sözüydü. Ülkemizde kooperatifçiliği çökerten çevreler, bu belgileri, yaklaşımları ve anlayışları yok ettikleri üzere, üretici ile tüketici ortasındaki yolu da uzattılar! Bunun sonucu hem üretici ve hem de tüketici için maalesef olumsuz oldu.
KOOPERATİFÇİLİK DEĞERLİ
Ülkemizin esaslı bir kooperatifçilik geleneği vardır. Geçmişte tarım satış kooperatifi birlikleri, ülkemiz tarımının gelişiminde değerli rol oynamışlardır. Lakin sonraları, dışarıdan ülkemize dayatılan ve içeride izlenen yanlış siyasetlerle, ülkemizde ziraî kooperatifçilik çökertilmiştir. Başta tarım satış kooperatifleri olmak üzere, hem üretim ve hem de tüketim alanında kooperatifçilik yine canlandırılmalı, yapılandırılmalı ve özendirilmelidir.
Sırf üretici ve tüketicilerin örgütlenmesi için değil; bizim kısaca “ekonominin demokratikleştirilmesi” olarak tanımladığımız bütün çalışmalar için de kooperatifçilik kıymetli bir seçenek olmaktadır. Kooperatifçiliğin günümüzde faal ve faydalı olabileceği bir diğer alan, “dayanışma ekonomisi”nin örgütlenmesidir. Pandeminin yaşandığı, yoksulluğun, ekonomik meselelerin tırmanışa geçtiği günümüz şartlarında; dayanışmayı örgütlemek ve yaygınlaştırmak yaşamsaldır. Bunun için de kooperatifçilik değerli bir seçenektir. Üretici kesim, kooperatiflerde örgütlenerek toplumsal ve siyasal yaşama tartısını koymalıdır.
PLANLAMA OLMADAN OLMAZ
Hem üretici ve hem de tüketici için bir diğer kıymetli sıkıntı, tarımda üretim planlaması yapılmasıdır. Son yıllarda patates ve soğan örneğinde görüldüğü üzere, kimi yıllarda eser az ekilip dikilmekte, bu türlü olunca da fiyatları yükselmektedir. Bunu gören üretici bu eserlere yönelip gereksinimden fazla eser hazırlayınca, bu sefer de eser tarlada ve depolarda kalmakta, çürümeye terk edilmektedir. Bu plansızlıktan da hem üretici hem tüketici ve hem de ülke iktisadı ziyan görmektedir.
İşte bu nedenle, tarımda sıkıntıların düğüm noktasını üretim planlaması oluşturmaktadır. Sıkıntıların tahliline, tarımda önemli bir üretim planlamasından başlanması hakikat olacaktır. Üreticiye yapılacak dayanaklar ve eserlere verilecek taban fiyatlar da bu programa koşut biçimde oluşturulmalıdır.
MUHALEFET SAHİPLENMELİ
Toplumun birçok kısmı üzere, çiftçi kesiti de iktidardan umudunu kesmiş görünüyor. O nedenle de yüzünü, tarafını muhalefete çevirmiş durumda. Bu nedenle muhalefet üreticiye ve problemlerine daha çok sahip çıkmalıdır. İktidarın üreticinin elinde kalan patates ve soğanları alıp gereksinim sahibi yurttaşlarımıza dağıtması bile muhalefetin teklifleri ve mevzuyu takip etmesi sayesinde gerçekleşmiştir. Üretici borçlarına getirilmek zorunda kalınan hudutlu yapılandırma da muhalefetin mevzuyu ısrarcı takibi ile olmuştur. Bu örnekler çoğaltılabilir.
CHP, bir “Çiftçi Masası” oluşturmalıdır. ‘Çiftçi Masası’nın alt ve bağlı üniteleri, ilgili vilayet – ilçe örgütlerine yayılmalıdır. Böylelikle, tarım bölümüne yönelik çalışmalar, merkezi bir planlama ve faal bir yönlendirme ile tüm Anadolu’da örgütlenip yaygınlaştırılabilir.
Muhalefetin ülke çapında toplumsal bir kampanya başlatmasını öneriyoruz. “Üretime ve Üreticiye Dayanak Kampanyası” ismiyle başlatılacak böylesi bir çalışmada, tarıma ve çiftçiye verilmesi gereken dayanakla ilgili yasa unsuru dağa taşa, tarlaya ovaya yazılmalıdır.
BİTTİ
