Gazetemiz muharriri Erdal Sağlam, Türkiye gündemini ve iktisadını sarsan faiz indirimi kararlarının gerisindeki isimleri mevzu ettiği köşe yazısı kaleme aldı.
Dolar kurunu 11 TL’nin üzerine çıkarıp ekonomiyi altüst eden, faiz indirimi kararlarında Cumhurbaşkanlığı Ekonomik Heyet üyesi ilahiyatçı Prof. Dr. Servet Bayındır ile eski Bakan Nurettin Canikli’nin tesirli olduğu konuşuluyor. Kararlar, bu iki ismin oluru ile alınıyor.
Kulislere nazaran bürokratlar ya da Merkez Bankası liderleri, alınacak kararları Erdoğan’a şahsen anlatıyor. Erdoğan da birden fazla vakit “Konuyu gidip Servet Hoca ve Nurettin’e anlatın” diyor. İki kişinin görüşleri alındıktan sonra Erdoğan’ın talimatı yerine getiriliyor.
Erdal Sağlam’ın köşe yazısı:
Son devirde, dolar kurunu 11 TL’nin üzerine çıkarıp ekonomiyi altüst eden, faiz indirim kararlarının ardında kimlerin olduğu merak konusu. Ankara kulislerinde Merkez Bankası’nın faiz indirimlerinde iki ismin tesirli olduğu konuşuluyor. Bunlardan biri Cumhurbaşkanlığı Ekonomik Heyet üyesi, ilahiyatçı Prof. Dr. Servet Bayındır; ikincisi ise eski Bakan Nurettin Canikli.
İktisatta karar alma sürecinde bürokratlar ya Ekonomik Konsey toplantılarında ya da teğe bir görüşmelerinde alınacak kararları evvel Cumhurbaşkanı’na anlatıp olurunu aldıktan sonra uygulamaya geçiyorlar. Cumhurbaşkanı ya dinleyip direkt kararını söylüyor ya da “Şu bireye git, bir de ona anlat” diyor ve işaret ettiği şahıslardan de görüş alıp kararını veriyor.
Bunun dışında hükümet üyelerinden ya da yakın etraftan gelen teklifleri kabul edip gerekli yerlere kararın alınması için talimat verdiğine de sıkça rastlanıyor. Talimat verdiği bürokrat yahut bakan, ekseriyetle itiraz etmeyip dediğini yapıyor.
MERKEZ TIPKI YOLDA
Merkez Bankası’nın faiz kararlarının alınmasında da emsal yollar izleniyor; Merkez Bankası Liderleri Para Siyaseti Şurası öncesinde Cumhurbaşkanlığı’na ulaşıp alınacak kararlar için müsaade alıyorlar.
Merkez Bankası liderlerini dinleyen Cumhurbaşkanı’nın ise birden fazla vakit Merkez Bankası liderlerine, “Konuyu gidip Servet Hoca ve Nurettin’e anlat” dediği konuşuluyor. Erdoğan’ın bu iki kişinin görüşlerini aldıktan sonra alınacak faiz kararını verdiği belirtiliyor.
Prof. Erişah Arıcan’ın ise birebir vakitte, tez hocası olduğu mevcut Merkez Bankası Lideri Prof. Şahap Kavcıoğlu’nun banka ile ilgili öteki işlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ortasında köprü vazifesi yürüttüğü söyleniyor.
Piyasaların pek tanımadığı lakin faiz kararlarında epey tesirli olan Prof. Dr. Servet Bayındır’ın özgeçmişine gelince… İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretim üyesi olarak misyon yapan, Erzurum doğumlu Bayındır, üniversitenin internet sitesindeki özgeçmişine nazaran; Fatih İmam Hatip Lisesi’ni bitirip Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden, 1993 yılında mezun olmuş. 2005 yılında Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi’ni bitiren Bayındır, doktorasını “Faizsiz bankacılık süreçlerinin islam fıkhındaki yeri” konusunda vermiş. Ürdün ve Malezya’da çalışmalar yapan ilahiyat kökenli Servet Bayındır, İslam iktisadı ve finansı alanındaki çalışmalarıyla doçent olup 2014 yılında profesörlüğünü almış.
‘HARAMDIR’ GÖRÜŞÜ
Bayındır’ın finans sistemiyle ilgili görüşleri çok açık. “Dini Cevaplar” ismindeki YouTube kanalında “… caiz midir?” ya da “…. Haram mıdır?” halindeki sorulara cevap veren İslam uzmanlarının başında geliyor. Örneğin “Banka faizi haram mıdır” sorusunu, “kesinlikle haram” olarak nitelendiriyor. “Bankayla altın hesabı açmak caiz midir” sorusuna ise “eğer gerçek altın üzerinden hesap yapılıyorsa caiz, o altınla türev süreç yapılıyorsa caiz olmadığını” söylüyor. Bayındır, faizsiz bankacılık yapan kurumların birçoklarını da aslında İslama uygun süreç yapmadıkları için eleştiriyor.
Bayındır’ın faizle ilgili görüşleri konusunda, lideri olduğu İslam İktisadi Araştırmaları Derneği’nin internet sitesinde çokça bilgi var. Burada da yer alan Anadolu Ajansı’yla yaptığı söyleşi ise “Faizli finansman gerçek kesim ile finans bölümünü karşı karşıya getiriyor” başlığını taşıyor. Faizli finansal sistemlerde varlıkların mutlak sahibinin insan olduğunu belirten Bayındır, iktisadi faaliyette temel maksadın kârın maksimizasyonu olduğunu belirtiyor. Faizli finansmanda bütün riskin gerçek bölümün omuzlarına yüklendiğini belirten Bayındır, “Bu sistemde gerçek bölüm ile finans dalı adeta birbirinin rakibidir, nimet külfet paylaşımı yoktur” diyor.
İNDİRİM KARARI İDEOLOJİK Mİ?
Bankacılık kesiti ve iktisatçılar ise Canikli’yi daha çok, 2016’da Binali Yıldırım hükümetinde Başbakan yardımcılığı periyodundan “Para basma taraftarı” olarak bilirler. Canikli’nin “Dış borçla yabancıya para kazandırmayın, Merkez Bankasını çalıştırın” mealindeki kelamlarını hatırlarlar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen hafta partisinin küme toplantısında vazifede kaldığı sürece faizle gayret edeceğini belirterek “Nas ortada olduğuna nazaran sana bana ne oluyor? Biz pahalar silsilemiz içerisinde olaya niçin buradan bakmıyoruz? Buradan bakacağız ve adımımızı atacağız” demişti. Bu açıklama, faiz indirim kararlarında “faiz haramdır” tezini tekrar öne çıkardı.
Daha evvel faizin İslami kurallara ters olduğunu dillendirmeyen Erdoğan’ın artık bu tasayı öne çıkarması bence politik bir hal. Dini gerekçeyi, yarattığı yüksek enflasyondan en fazla ziyan gören muhafazakâr fakir kısımların takviyesini yitirmemek için kullandığı söylenebilir. Faiz kararlarının gerisinde gördüğümüz bu iki isim de muhtemelen, faizle ilgili Cumhurbaşkanı’nın tezlerini güçlendirmek için münasebet oluşturuyorlar.
