Askeri Ceza Kanunu ve Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin birinci kısmında yer alan 11 unsur TBMM Genel Konseyinde kabul edildi.
Kabul edilen hususlara nazaran, Aziz Divan’da yargılanacak asker şahısların işlediği askeri hatalarda yürütülecek soruşturma ve kovuşturmalardaki müsaade adabı ile müsaadeye karar verecek merciler de belirleniyor.
Genelkurmay Lideri ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri kumandanlarının işlediği askeri cürümlerin soruşturulması müsaadeye tabi olacak fakat, ağır ceza mahkemesinin misyonuna giren suçüstü hallerinde soruşturma genel kararlara nazaran yürütülecek.
Genelkurmay Lideri ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri kumandanları hakkında askeri hatalardan ötürü soruşturma yapılması Cumhurbaşkanının müsaadesine bağlı olacak.
Müsaade vermeye yetkili merci, ihbar yahut şikayetin sürece konulması halinde bir ön inceleme başlatacak.
Yetkili merci, soruşturma müsaadesi konusundaki kararını cürmün işlendiğinin öğrenilmesinden itibaren ön inceleme dahil en geç 30 gün içinde verecek. Bu mühlet, zarurî hallerde 15 günü geçmemek üzere bir kere uzatılabilecek.
Yetkili merci, belirtilen müddetler içinde soruşturma müsaadesi verilmesi yahut verilmemesi konusunda karar verecek ve kararını Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hakkında inceleme yapılana ve varsa şikayetçiye bildirilecek. Bu kararlara karşı 10 gün içinde Danıştay Birinci Dairesine itiraz edilebilecek. İtirazlar, öncelikle incelenecek ve en geç 3 ay içinde karara bağlanacak. Verilen kararlar kesin olacak.
Soruşturma Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılacak. Hakim kararı gerektiren süreçlere dair Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının talepleri ile kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlara yapılan itirazlar hakkında, soruşturma konusu kabahatlerin en ağırına bakmakla misyonlu Yargıtay ceza dairesini numara prestijiyle izleyen ceza dairesi lideri tarafından karar verilecek. Cürmün son numaralı ceza dairesinin vazifesine girmesi halinde talebi ve itirazı inceleme yetkisi Birinci Ceza Dairesi Liderine ilişkin olacak.
Hakim kararı gerektiren süreçlerde Liderin verdiği kararlara karşı yapılan itirazı numara prestijiyle izleyen ceza dairesi lideri inceleyecek. Son numaralı daire liderinin kararı, Birinci Ceza Dairesi Lideri tarafından incelenecek. İddianame düzenlenmesi halinde kovuşturma Büyük Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesinde yapılacak.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun kararın açıklanmasının geri bırakılmasına ait kararları; sadece askeri bir kabahatten ötürü 6 ay yahut daha fazla vadeli mahpus cezasına hükmedilmesi, fiilin, disiplini ağır biçimde ihlal etmesi yahut birliğin güvenliğini tehlikeye düşürmesi ya da birliğin muharebe hazırlığını yahut aktifliğini zafiyete uğratması ya da büyük bir ziyan meydana getirmesi ile fiilin savaş yahut seferberlikte işlenmesi halleri hariç askeri cürüm ve cezalar hakkında da uygulanacak.
Askeri hataların soruşturması ve kovuşturmasına ait Askeri Ceza Kanunu’nda karar bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanunu kararları uygulanacak.
MAHKEMELERİN VAZİFE VE YETKİSİ
Teklifle, askeri hatalara ait davaların bakılacağı mahkemeler belirleniyor.
Askeri hatalara ait dava ve işler, hatanın işlendiği yerin bağlı olduğu ilin ismiyle anılan asliye ve ağır ceza mahkemelerinde ya da askeri birlik ve işçi yoğunluğunun gerektirmesi halinde Adalet Bakanlığının önerisi üzerine HSK tarafından belirlenen ilçelerde heyeti bulunan asliye yahut ağır ceza mahkemelerinde görülecek. İlçede görülmesine karar verildiği takdirde ilçenin yargı etrafı de tıpkı yolla belirlenecek. Bu cürümlere ait dava ve işler, tez işlerden sayılacak ve bunlarla ilgili davalar isimli tatilde de görülecek.
Asker şahıslar tarafından ülke sonları dışında işlenen askeri kabahatlere ilişkin dava ve işlere bakmaya Ankara mahkemeleri yetkili olacak. Yurt dışında bulunan askeri mahallerde yapılacak tedbire aramasına karar vermeye de bu yer sulh ceza hakimliği yetkili olacak.
“Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları”, “firar ve cezası”, “yabancı memlekete firar edenlerin cezaları”, “mehil içinde yakalananların cezası” ile “sözleşerek firar ve cezası” başlığıyla düzenlenen hatalara ait dava ve işlerde yetkili mahkeme, kuşkulu yahut sanığın mensubu olduğu askeri birlik yahut askeri kurumun bulunduğu yerde vilayet ve ilçe mahkemeleri olacak.
Askeri hatalara ait soruşturmalar, cürmün işlendiği yerin bağlı olduğu ilin ismiyle anılan Cumhuriyet başsavcılığınca ya da HSK tarafından belirlenen ilçe Cumhuriyet başsavcılığınca yürütülecek. Bu başsavcılıklarda askeri cürümler ofisi kurulacak ve yeteri kadar Cumhuriyet savcısı görevlendirilecek.
Vilayet yahut birinci fıkra uyarınca belirlenen ilçe Cumhuriyet savcısı, hatanın işlendiği yer Cumhuriyet savcısından soruşturmanın kısmen yahut büsbütün yapılmasını isteyebilecek. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hatanın işlendiği yer Cumhuriyet savcısı mecburî olan kanıtları toplayacak ve gerekmesi halinde alınacak kararlar bakımından bulunduğu yer sulh ceza hakimliğinden talepte bulunacak.
İSİMLİ YARGIDAKİ KARŞILIKLAR BELİRLENECEK
Teklifle, Anayasa değişikliğiyle askeri yargının kaldırılmış olması sonucunda kanunlarda, askeri yargı kolu içinde yer alan yargı mercilerinin isimli yargıdaki karşılıkları belirlenerek boşluk oluşmasını engellemek ve uygulamada tereddütlere neden olmamak için atıf kararları düzenleniyor.
Askeri hatalara bakmak hedefiyle vilayet ve ilçelerde belirlenecek mahkemeler, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde belirlenecek. Belirleme tarihi prestijiyle kovuşturma evresine geçilmiş askeri hatalara ait dava belgeleri, belirlenen mahkemelerce devredilemeyecek. Katılaşıncaya kadar açıldığı mahkemelerde görülmeye deva edilecek.
TBMM Başkanvekili Celal Adan, birinci kısmın görüşmelerinin tamamlanmasının akabinde, birleşimi, bugün saat 14.00’te toplanmak üzere kapattı.
