Getty ImagesLampedusa, göçmen arama kurtarma çalışmaları, 2017

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi, 2013’te Akdeniz’de bir göçmen teknesinin batması sonucu 200’den fazla kişinin ölmesinin sorumlusunun İtalya olduğuna hükmetti. Komite’ye nazaran İtalya’nın harekete geçmekte gecikmesi, göçmenlerin hayatını kaybetmesine neden oldu.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’ne bağlı olarak faaliyet gösteren ve bağımsız uzmanlardan oluşan komitenin bugün açıkladığı kararda, “İtalya, 2013’te Akdeniz’de batan bir teknedeki 200’den fazla göçmenin hayat hakkını korumakta başarısız oldu” denildi.

Komite, İtalya’nın tekneden gelen çok sayıdaki yardım davetine uzun mühlet karşılık vermediğini ve olay yerine bir saat aradaki ITS Libra isimli donanma gemisini yardım için göndermekte geç kaldığını belirledi.

11 Ekim 2013’te yaşanan olayda, 400’den fazla göçmeni taşıyan tekne Libya’dan yola çıktıktan sonra batmış ve ortalarında 60 çocuğun da bulunduğu 200’den fazla kişi hayatını kaybetmişti.

BM raporuna nazaran tekne gece saat 01.00 civarında denize açıldıktan birkaç saat sonra, “İtalya’nın Lampedusa adasına 113 km, Malta’ya 218 km aralıkta milletlerarası sulardayken Berberi bayrağı taşıyan bir gemiden ateş açılması sonucu” su almaya başladı.

Bunun üzerine teknedeki bir kişi İtalyan makamlarını arayarak batmakta olduklarını söyledi ve koordinatları vererek yardım istedi. Bu kişi İtalya’yı tekraren aramasına karşın fakat saatler sonra, 13.00 sularında “Malta’ya ilişkin arama-kurtarma bölgesindesiniz” biçiminde bir cevap alabildi.

Komitenin açıklamasına nazaran, “durumun aciliyetine karşın İtalyan operatör göçmenlere sırf Malta Kurtarma Uyum Merkezi’nin telefon numarasını verdi.”

Göçmenler bunun üzerine saat 13.00 ile 15.00 ortasında Malta Kurtarma Uyum Merkezi ve Malta Silahlı Kuvvetleri’ni tekraren aradı. Sonunda Malta’ya ilişkin bir devriye teknesi 17.50’de, teknenin batmasından sonra olay yerine ulaştı. Malta’nın talebi üzerine kurtarma çalışmaları için İtalya, donanma gemisi ITS Libra’yı bölgeye yönlendirdi. İtalyan gemisi lakin saat 18.00’den sonra olay yerine gitti.

BM İnsan Hakları Komitesi açıklamasında, “Eyleme geç geçilmesinin sonucunda, 60’ı çocuk 200’den fazla kişi boğuldu” denildi.

Getty Images

‘İtalya’ya daha yakındı’

Komite üyesi Helene Tigroudja, “Bu karmaşık bir olay. Kaza milletlerarası sularda, Malta’ya ilişkin arama-kurtarma bölgesinde meydana geldi lakin İtalya’ya ve İtalya’ya ilişkin bir askeri gemiye daha yakındı” dedi.

Tigroudja, İtalya’nın süratle harekete geçmiş olması halinde can kayıplarının önlenebileceğine dikkat çekerek, “İtalyan yetkililer bu gemiyi ve kıyı güvenlik teknelerini çabucak yönlendirmiş olsaydı, göçmen gemisine batmasından en az 2 saat evvel ulaşılabilirdi” diye konuştu.

Göçmen gemisi İtalya’ya ilişkin arama-kurtarma bölgesinde batmamış olsa da memleketler arası deniz hukukuna nazaran İtalya’nın arama-kurtarma çalışmalarına takviye vermekle mükellef olduğuna vurgu yapıldı.

Getty ImagesHayatını kaybeden ve ülkelerine gönderilmek için bekletilen göçmenlerin tabutları

BM İnsan Hakları Komitesi, İtalya’ya bu olayla ilgili bağımsız soruşturma başlatması ve sorumluları yargılaması daveti yaptı.

11 Ekim 2013’te yaşanan olayın ayrıntıları, İtalyan L’Espresso mecmuasının 2017’de telefon kayıtlarını yayımlamasıyla ortaya çıkmıştı.

Habere ve ses kayıtlarına nazaran Suriyeli bir tabip olan Mohanad Jammo, İtalyan makamlarını tekraren arayarak ısrarla “Lütfen ivedi edin”, “Tekne batıyor”, “Ölüyoruz” demişti. İtalya tarafındansa üst üste “Malta’yı arayın” cevabı gelmişti.

Cumhuriyet