Paul Schwenn

Genel seçimlerin akabinde üç hafta geçmiş olmasına rağmen Almanya’yı gelecekte hangi koalisyonun yöneteceği şimdi netlik kazanmadı. Toplumsal Demokrat Parti’den (SPD) Şansölye adayı Olaf Scholz ve grubu şu sıralar Yeşiller ve FDP (Liberal Demokratlar) ile müzakere yürütüyor. Yeşiller’in müzakere takımı, Alman medyası tarafından ortalarında göçmen kökenli tek bir siyasetçi olmadığı gerekçesiyle oldukça eleştirilmişti. Taz gazetesi, satırlarında bu duruma atıfla, “Yeşil müzakereciler, beyaz bir Bayvera sosis (“Weißwurst”) kadar çeşitlidir” tabirlerine yer vermişti. Lakin Bundestag’ta durum biraz farklı.

Berlin merkezli Medya Entegrasyon Merkezi’ne (Mediendienst Integration) nazaran, “Yeni Federal Meclis üyelerinin yüzde 11,3’ü göçmen kökenli ve bu sayı 2017’deki son seçimden yaklaşık yüzde üç daha fazla. Dahası, 735 vekilden 18’i Türk aile geçmişine sahip.”

O halde kelamı edilen bu Türk asıllı Alman milletvekilleri kimler? Önümüzdeki dört yıl içinde hangi mevzuları ele almak istiyorlar? Türkiye-Almanya ilgilerinin geleceğini nasıl değerlendiriyorlar? Cumhuriyet, yeni Federal Meclis’in üç üyesiyle görüşerek merak edilenleri direkt onlara sordu.

CANSEL KIZILTEPE, TOPLUMSAL DEMOKRAT PARTİ (SPD)

“Güvenleri tekrar kazanmak için çoklu vatandaşlık düzenlemesi uygulamamız gerekiyor.”

Fotoğraf: Maximilian König

‘Küçük İstanbul’ ismiyle anılan Kreuzberg, muhtemelen Türkiye’de en çok bilinen Alman semtidir. Türkçe Rap’in yıldız ismi Killa Hakan ve Kotbusser Tor, semtin en tanınan özneleri ortasında yer alıyor. Sizler de 1970’li yıllarda bu semtte doğup büyüdünüz ve bugün de Kreuzberg’i bir milletvekili olarak temsil ediyorsunuz. Süreç içinde Kreuzberg’te neler değişti?

Ailem Kreuzberg’e taşındığında, Berlin Duvarı hâlâ ayaktaydı. Bölünmüş Almanya vakitlerinde Kreuzberg, Berlin Duvarı’nın etrafındaki bir bölgeydi. Düşük kiralar nedeniyle semtte sırf göçmenler yaşıyordu. Dairelerin kendi banyoları yahut duşları yoktu. Tekrar de hoş bir çocukluk yaşadım. Daima dışarıda oynardık ve herkes herkesi tanırdı, “36 Boys” üzere sokak çeteleri de dahildi bu duruma. Bugün, Kreuzberg, Almanya’nın en ağır halde kentsel dönüşüme maruz kalan mahallesidir. Annem ve babam hâlâ orada yaşıyor, lakin ailemin pek çok arkadaşı yüksek kiralar yüzünden taşınmak zorunda kaldı.

Türkiye’de olduğu üzere Almanya’da da bilhassa büyük kentlerde yeteri kadar uygun bütçeli mesken yok. Eylül ayında Berlin’de hükümetin, büyük emlak monopollerinin kamulaştırılmasına yönelik gerçekleştirdiği referandum muvaffakiyet ile sonuçlandı. Sizce, SPD liderliğindeki federal hükümet, kiraları düşürmek için ne yapacak?

Berlin´de yaşayan insanların yüzde 80’inden fazlası kiralık konutlarda yaşıyor. Büyük kentlerdeki dairelerin metrekaresi 8 bin avroya mal olduğu için toplum konut satın alamıyor. Bu durumda, Berlinlilerin çoğunluğunun konut inşaatlarının kamulaştırılmasından yana olması hiç de şaşırtan değil.

Ayrıyeten yeni toplumsal konutlar için de bir talebimiz var. SPD olarak, seçim programımızda yılda 100 bin toplumsal konut için bütçe sağlayacağımızı ve bu konutların kendi imkânlarımızla inşa edileceğini belirttik. Bu maksatla federal seviyede bir moratoryum* planlıyoruz, böylelikle ağır istek gören yerleşim yerlerindeki kiraların daima yükselmesi bir müddetliğine duracak.

SPD, geçmişte Türk kökenli seçmenler ortasında çok popülerdi. Parti, 1990’lardaki tepe periyodunda, Türk kökenli göçmenlerin oylarının dörtte üçünü almıştı. Kreuzbergli bir milletvekili olarak müşahedeniz nedir, partiniz neden Almanya’daki Türklerin dayanağını kaybetti?

Bu durum, SPD’deki hayal kırıklığı ile ilgili. 2000’lerin başında ikili vatandaşlığı çok güçlü bir formda savunduk. Lakin bunu uygulayamamamızın nedeni SPD kaynaklı değildi. CDU, “Kinder statt Inder” (“Hintliler Yerine Çocuklar”*) üzere popülist sloganlar eşliğinde Federal Kurulda çoğunluk elde ettiği bir kampanya ile projemizi engelledi. Bunun dışında, Almanya’daki Türk toplumunun fazlaca Türkiye`nin tesiri altında kaldığını gözlemliyoruz.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 2017 federal seçimleri öncesinde Almanya’daki Türk kökenli seçmenlere hitaben yaptığı boykot davetlerinden mı bahsediyorsunuz?

Evet. Zira beşerler burada yaşıyor ve seçimler buradaki sorunlarla ilgili. Türk hükümet yetkilileri SPD’ye, Yeşillere, FDP’ye, CDU’ya oy verilmemeli diyorsa, geriye yalnızca AfD ya da küçük parti “Team Todenhöfer”e kalıyor.

Genel seçimlerden evvel partiniz Türkçe bir seçim reklamı yayınladı. Seçimlerde, başkalarına kıyasla daha az oy veren Türk kökenli seçmenin dikkatini çekmek için mi bu adımı attınız?

Twitter’dan çok sayıda nefret iletisi aldım. Beşerler bana “Oy kullanmasına müsaade verilen herkes Almanca da bilmeli” diye yazdı. Türkçe reklam görüntüsü siyasi iştirakle ilgiliydi. Biz toplum olarak, Türk topluluğunu yıllarca ihmal ettik. Anne ve babamın Alman vatandaşlığı yok, lokal seçimlerde oy kullanmalarına bile müsaade yok. 60 yıldır burada yaşayıp vergi verenler neden oy kullanamıyorlar?

O vakit sizce anneniz ve babanız üzere Almanya’da uzun mühlet yaşamış, çalışmış ve Alman pasaportu olmayan bireylere de muhtaçlık duyulması halinde oy verme hakkı verilmeli mi?

Almanya’da, federal ve eyalet seviyesinde oy kullanma hakkı temel olarak vatandaşlıkla irtibatlıdır. Annem ve babam üzere beşerler için birden fazla vatandaşlığa gereksinimimiz var. Seçim kampanyasında birçok insan bana bu talebi iletti.

İnançlarını tekrar kazanmak ve insanları SPD’ye geri çekmek için çoklu vatandaşlık düzenlemesini uygulamaya sokmamız gerekiyor. Mevcut durumda, burada doğanlar için ikili vatandaşlık mümkün kılınıyor. Lakin bu durum birinci jenerasyon göçmenler için geçerli değil. Bu düzenlemeyi uygulamaya sokmak için koalisyonda sorun yaşanacağını düşünmüyorum. Bir liberal parti olan FDP’nin de bunu engelleyeceğini düşünmüyorum.

ATEŞ GÜRPINAR, SOL PARTİ (DIE LINKE)

“Türk hükümeti, geniş bir tabanla seçilmiş olan HDP’yi hatalı ilan ediyor.”

Fotoğraf: Jakob Huber

Sol Parti, genel seçimlerde yüzde 4,9 oy oranı elde etti. Bu durum, 2017 yılındaki seçimlere kıyasla parlamentodaki temsilinin yarı yarıya inmesine neden oldu. Muhalefetin yeni bir üyesi olarak elde edilen makus sonuca karşın hangi mevzulara değinmek istersiniz?

Geçmişte sıhhat siyasetleri üzerine çalıştım. Salgın periyodu, önümüzdeki yıllar içinde kimi adımların atılmasına yönelik muhtaçlığı bir sefer daha açıkça ortaya koydu. Hastanelerdeki kar odaklılık işe yaramadı. Örneğin, ameliyatlardan sonra hastalar, hastaneden çok erken ayrılmakta zira hastane artık onlardan kar elde edemiyor.

İnsanların hastaneden sağlıklı çıkmalarını ve orada hastalanmamalarını sağlamaya çalışmalıyız. Bu tıpkı vakitte, düşük maaşla çok çalışmak zorunda kaldıkları için daima gerilim altında olan hemşireleri de etkilemekte.

37 yaşında, Sol Parti’nin Genel Lider Yardımcısı oldunuz. Türk kökenli olduğunuz için siyasette farklı muamele görüyor musunuz?

Muhafazakâr bir eyalet olan Bavyera’da yaşıyorum. İnsanların yabancı isimleri çabucak söylem edemeyecekleri ve yaşamak için bir daire bulmanın bile sıkıntı olduğu bir yerde. Sağcıların bana karşı iki akın noktası var: Ben solcuyum ve onların gözünde bir yabancıyım. Bir kez üzerinde parti logosu olan bir çantayla trendeydim. Trende dört sağcı ile karşılaştım. Gerimden biri bağırdı; “Trenden inersen ölürsün” dedi. Bir saatlik tartışmanın akabinde trenden indiğimde dostça vedalaştık.

Alman ve Türk yurttaşlığınız var. Süddeutsche Zeitung gazetesinin haberine nazaran, babanız sizin için çocukken Türk vatandaşlığına başvurmuş. Tenkit yöneltenler ikili yurttaşlığı entegrasyonun (uyumun) önünde bir pürüz olarak görüyor. Bu bahisteki tavrınız ve şahsî tecrübeleriniz nelerdir?

Aslında tam karşıtı. Beşerler pasaportlar ortasında seçim yapmak zorunda kalırsa bu bir pürüz olurdu. Babam Gümüşhane’den geliyor ve annem de Berlin’de doğdu. Bir Alman-Türk olarak sadece Almanya’nın durumu ile ilgilenmiyorum. Bana da Türk tarihi ve siyaseti soruluyor. Tıpkı vakitte her iki ülkenin de kimileri bugün bile ele alınmamış olan fecî geçmişi ile ilgileniyorum. Yurttaşlık, kimliksiz kolaylıkla kurtulamayacağım bir sorumluluğu da beraberinde getiriyor.

Toplumsal medya platformu Twitter’da YPG bayrağı bulunan bir fotoğraf paylaştınız. İçişleri Bakanlığı YPG’yi, terör örgütü PKK’nin Suriye kolu olarak tanımlıyor. Avrupa Birliği, YPG’yi değil, yalnızca PKK’yi terör örgütü olarak kabul ediyor. Lakin Alman medyasında, PKK ile YPG ortasında şahsî ve ideolojik örtüşmeler olduğuna dair haberler de yer alıyor. YPG’ye karşı haliniz nedir?

YPG, kelamda İslam Devleti’ne (IŞİD) karşı savaştı ve pek çok insanın hayatı kurtardı. YPG’yi kriminalize etmeyi uygun görmüyorum. Almanya’nın burada bu uygulamayı sürdürmesi büyük bir sorun. Alman Solu olarak bize yakın olan partilerin çatışmalara nasıl baktığını dikkate alıyoruz, Türkiye’de bu parti HDP’dir. Türk hükümeti, geniş bir tabanla seçilmiş bu partiyi hatalı ilan ediyor. Bu nedenle halkın demokratik kararını kabul etmiyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye ve sonlar ötesindeki bu çatışmalarla iç siyasi meselelerini halının altına süpürmeye çalışıyor.

Pekala, Türkiye’deki can kaybıyla sonuçlanan terör akınlarının sorumlusu PKK ve Suriye’nin Kuzey’inde bulunan YPG ortasında farklılıklar bulunuyor mu?

Evet, elbette PKK ile YPG ortasında farklar var. Lakin her iki küme da yıllardır Türk hükümetine görüşmeler teklif ediyor. Devam eden çatışma birçok cana mal oluyor, bu nedenle bir diyaloğun herkesin çıkarına olması gerekiyor.

FİLİZ POLAT, YEŞİLLER

“DITIB’in Diyanet’ten mali ve yapısal olarak bağımsızlık olması tarafımdan memnuniyetle karşılanırdı.”

Fotoğraf kaynağı: Inga Haar

Yeşiller partisi, seçim devri öncesinde Hristiyan Demokrat ve Toplumsal Demokratlar`ın yanında yeni bir halk partisi olarak görülüyordu. Eş parti lideriniz Annalena Baerbock ile birinci sefer başbakan adayı çıkardılar. Lakin yüksek beklentiler ve global iklim krizine karşın yüzde 14,8’de kaldılar. Sizce süreç içinde yanlış giden ne oldu?

Partinin kuruluşundan bu yana tarihî olarak en iyi sonucu elde ettik. İttifak 90/Yeşiller, neredeyse yüzde 6’lık bir artışla seçimi kazananlar ortasında yer alıyor. Bu bizi Almanya’daki en güçlü üçüncü parti yapıyor. 118 milletvekili ile her zamankinden daha da kalabalığız. Hem AB’de hem Almanya’da güçlü bir sesiz.

Son yasama periyodunda, çeşitliliği savunan, ırkçılık tersli partiler ortasında bir komite kurdunuz. Federal Göçmen ve Mülteciler Dairesi’ne nazaran Almanya’da toplam 2,9 milyon Türk kökenli insan bulunuyor. Şu anda Türk asıllı 19 milletvekilinden biri olarak meclise girdiniz. Yeni meclisteki çeşitlilikten şad musunuz ve sizce toplumun hangi kısımları gereğince temsil edilmiyor?

Ülkemizdeki çeşitlilik bizim gücümüzdür. Bunun parlamentodaki temsilinin demokrasiye de yansıması gerekir. FDP (Liberal Demokratlar) ve çok sağcı Almanya için Alternatif (AfD) yüzünden bayanların oranı yüzde 30’un biraz üzerinde. Ayrıyeten Avrupa’nın en büyük ulusal azınlığı olan Sintiler ve Romanlar bile şimdi Alman Federal Meclisi’nde “kendi” seslerine sahip değil. Lakin Parlamentoya iki trans bayanın seçilmesi, daha çeşitli ve renkli olmak yolunda emin adımlarla ilerlediğimizi gösteriyor.

Yeşiller Kümesinin göç siyasetleri sözcüsü olarak Türk-İslam toplumunun önde gelen dini kurumlarından biri olan DİTİB’in Ankara’daki hükümete bağlılığını eleştirdiniz. Almanya’daki en büyük Müslüman derneğinin neden ve nasıl ıslahat yapması gerektiğini düşünüyorsunuz?

DİTİB birçok yerde pahalı işler yapıyor, Almanya’nın her yerindeki Müslümanlara dayanak sağlayarak, yardım ediyor. Tekrar de benim açımdan, DITIB’in Diyanet’ten mali ve yapısal olarak bağımsızlık olması memnuniyetle karşılanırdı. Almanya’daki imamların eğitiminin devletten bağımsız olması dini uygulamalar için öncelikli ve değerli bir adımdır.

Tekrar seçilmenizden sonra Türk basınında “Türk düşmanı” olarak anıldınız. Yeni Şafak’a nazaran, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın 2017’de Almanya’ya yapacağı resmi ziyarete karşı çıktınız. Türklerin “düşman” suçlamasına nasıl yanıt veriyorsunuz? Yeni hükümet Türk-Alman bağlarında tansiyonu düşürebilmek için ne yapmalıdır?

Türkiye’de “düşman” sözü sık sık kullanılıyor. Bunu problemli ve tehlikeli buluyorum. Alman-Türk münasebetleri için her iki tarafta da eşit seviyede eleştirel bir tartışma mümkün olmalıdır. Demokrasilerde, hükümet siyasetlerini eleştirel bir biçimde sorgulamak elbette mümkün olmalıdır. Yeşiller üyesi bir milletvekilli olarak benim için basın özgürlüğü ve tabir özgürlüğü demokratik bir toplumun temel taşlarıdır.

* Moratoryum: Moratoryum, borçlanıcının, ödeme gücünü kaybetmesi nedeniyle borçlarının tümünü yahut bir kısmını ödeyemeyeceğini ilân etmesidir. Genelde borçlu ve alıcı ortasında borcun tekrar yapılandırılması ile sonuçlanır.

* Kinder statt Inder: “Okullarımızda Hintliler üzere yabancılar yerine daha fazla Alman çocuk istiyoruz” manasındaki ırkçı slogan