Yoksulluğun boyutu her geçen gün artarken gelir dağılımı da süratle bozuluyor. Döviz kurlarındaki artış gelir dağılımındaki makası daha da açıyor. Bilgiler, gelir dağılımındaki bozulma ve yoksulluğun giderek kalıcı hale geldiğini ortaya koyuyor.

CHP Zonguldak Milletvekili Ünal Demirtaş, temel datalarla yoksulluğun ulaştığı boyutu ortaya koydu. Bu mevzuda Meclis araştırması açılmasını isteyen Demirtaş’ın derlediği datalar şöyle:

– Bir ülkede ulusal gelirin dağılımının adaletli olup olmadığını ölçmek için “gini katsayısı” kullanılıyor. Katsayı 0 ile 1 ortasında kıymetler alıyor ve pahanın yükselmesi gelir adaletsizliğinin artması manasına geliyor. Türkiye’nin 2020 gini katsayısı 0.410 olarak açıklandı. Bu sayı, son 5 yılın en yüksek oranı. AB İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından 2019’da yayımlanan datalara nazaran AB ülkeleri gini katsayısı ortalaması 0.302.

– 2014’te kişi başına düşen ulusal gelir 12 bin 178 dolar iken bu sayı, 2015’te 11 bin 85 dolar, 2016’da 10 bin 964 dolar, 2017’de 10 bin 696 dolar, 2018’de 9 bin 793 dolar, 2019’da 9 bin 208 dolar, 2020’de ise 8 bin 597 dolar oldu.

– IMF, 2020 bilgilerine nazaran Türkiye, kişi başına düşen ulusal geliriyle 192 ülke ortasında 74. sırada yer alıyor. 2020 için açıklanan 8 bin 597 dolarlık kişi başına ulusal geliriyle, Bulgaristan, Romanya, Nauru, Kazakistan, Uruguay, Polonya üzere onlarca ülkenin gerisinde kaldı.

FARK 8 KATA ÇIKTI

– 2006’da 68 milyon 626 bin nüfusun, en fakir 13 milyon 725 bini ulusal gelirden yüzde 5.8 oranında hisse alırken en güçlü 13 milyon 725 bini gelirden yüzde 46.5 oranında hisse aldı. 2020’de ise 83 milyon 614 bin nüfusun, en fakir 16 milyon 722 bini ulusal gelirden yüzde 5.9’unu alırken en varlıklı 16 milyon 722 bini gelirin yüzde 47.5’ini aldı. 2020’de en güçlü ile en fakir kesim ortasındaki gelir farkı 8 kata çıktı.

– Nüfusun 31 milyon 188 bin 157’si et, tavuk ve balık üzere besin hususlarını alamıyor. 16 milyon 973 bin 715 kişi ısınma muhtaçlığını karşılayamıyor. 22 milyon 910 bin 335 kişi ise maddi mahrumluk çekiyor. Milyonlarca fakir vatandaş pazar yerlerinde atılmış, çürük sebzelerle, çöpten buldukları yiyeceklerle karnını doyurmaya çalışıyor.

– 2021’in birinci 5 ayında 1 milyon 525 bin abonenin elektriği, 674 bin abonenin ise doğalgazı borçlarını ödeyemediği için kesildi.

– Toplumun en fakir kısmının son beş yıldaki gelirine bakıldığında 2017’de 15 milyon 864 bin fakir vatandaşın geliri yıllık 2 bin 618 dolar, aylık 218 dolar ve günlük 7.2 dolar iken, 2020’de 17 milyon 921 bin fakir vatandaşın geliri yıllık 2 bin 124 dolara, aylık 177 dolara, günlük de 5.9 dolara düştü. 2020’de en fakir bölümün yıllık yararı, dolar bazında son 14 yılın en düşük düzeyinde.

– 2022’de ödenmesi beklenen 1.4 trilyon TL’lik verginin, 220.7 milyar TL’si ÖTV, 274.1 milyar TL’si KDV olmak üzere toplam 786 milyar lirası dolaylı vergilerden oluşuyor. Yani her 100 liralık verginin 55 lirası ÖTV ve KDV’den toplanacak. Gelecek yıl da yüksek enflasyon, vergideki adaletsiz uygulamalar nedeniyle fakirden daha çok, zenginden daha az vergi alınacak.

– TÜİK datalarına nazaran, patron gelirleri 2020’de bir evvelki yıla nazaran, 30 bin 203 TL artarak 125 bin 698’e yükseldi. Meğer ücretlilerin gelirleri yalnızca 7 bin 720 TL artarak 42 bin 6 TL oldu. Kendi hesabına çalışanların gelirleri bir evvelki yıla nazaran 6 bin 80 TL artarak 33 bin 207 TL olurken, yevmiyelilerin gelirleri yalnızca 2 bin 808 TL arttı ve 17 bin 577 TL oldu. 2020’de patronların yıllık ortalama iş geliri yüzde 31.6, ücretlilerin iş geliri yüzde 22.5, kendi hesabına çalışanların geliri yüzde 22.4, yevmiyelilerin geliri ise yalnızca yüzde 19 arttı.

– Bugün 2 bin 825 TL olan minimum fiyat açlık sonunun, 4 bin 664 TL olan en düşük memur maaşı da yoksulluk hududunun altında.

– Kazandığı gelirle, tüm gereksinimlerini rahatlıkla karşılayabildiğini söyleyenlerin oranı Nisan 2020’de yüzde 26 iken, bu oran Eylül 2021’de yüzde 21.7’ye düştü. Tıpkı periyotta temel gereksinimlerini karşılayamadığını açıklayanların oranı ise yüzde 24.2’den yüzde 28.7’ye çıktı.