Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 1 Mart’ta açıkladığı kademeli ve denetimli olağanlaşma planı, farklı vilayetlerde farklı tedbirlerin uygulanması ve çok sayıda ayrıntı içermesi nedeniyle pek çok kişi tarafından birinci bakışta tam olarak anlaşılamadı.

Olağanlaşma planına dair Instagram hesabımızdan bize gönderdiğiniz soruları yanıtladık:

20 yaş altı şahıslar istediği vakit sokağa çıkabilecek mi?

Düşük riskli ve orta riskli vilayetlerde 20 yaş altının sokağa çıkma kısıtlaması kaldırıldı. Yüksek ve çok yüksek risk kümesindeki vilayetlerdeki gençlerin sokağa çıkabildiği saatler ise 14-18 olarak belirlendi. Bunun dışında gençler, vilayetlerinde varsa hafta sonu yasakları ve akşam sokağa çıkma yasaklarından da etkileniyor.

Olağanlaşma geçen yılki üzere bir müddet sonra tekrar bitecek mi?

Her şeyin tekrar kapanması planlanmıyor. Kademeli ve denetimli olağanlaşma ile vilayetlerin risk kümelerindeki kurallara nazaran yönetilmesi planlanıyor. Düşük ve orta riskli kümelerde yer alan vilayetlerin, olay sayılarındaki artış nedeniyle yüksek ve çok yüksek riskli kategorisine alınması ve bu yüzden kısıtlamaların artırılması mümkün. Lakin bu her şeyin kapanacağı manasına gelmiyor.

Birçok vilayette günlük hadise sayısı artarken neden normalleşiyoruz?

Hadise sayıları her vilayette tıpkı formda seyretmiyor. Kimi vilayetlerde başkalarına nazaran hadise oranı çok daha az. Hadiselerin az olduğu vilayetlerde kaldırılan yasaklar daha çok olurken olayların en fazla olduğu vilayetlerde kaldırılan tedbirler daha az.

Yetkililer aşılamanın ilerlemesi ve havaların ısınmasıyla birlikte hadise sayılarındaki artışın önüne geçilmesini umuyor.

Sıhhat meslek örgütleri ise olağanlaşma için şimdi erken olduğunu düşünüyor.

Çocuklar ve yaşlılar İzmir’deCumartesi günü saat kaça kadar dışarda olabilir?

İzmir şimdilik yüksek riskli vilayetler kategorisinde yer alıyor. Bu kategorideki vilayetlerde Cumartesi günleri 20 yaş altı 14-18, 65 yaş üstü ise 10-14 saatleri ortasında sokağa çıkabiliyor. İzmir’in orta yahut düşük riskli kümeye geçmesi durumunda bu kısıtlama da kaldırılacak.

65 yaş üstü şahıslar için seyahat sınırlaması var mı?

65 yaş üzeri için sokağa çıkma yasağının olduğu vilayetlerde, kelam konusu saatlerde seyahat etmek de yasak. Sokağa çıkmanın özgür olduğu saatlerde de toplu taşıma kullanmaları yasak. Eğitim kurumlarında çalışan yahut öğrenci olan 65 yaş üzeri bireyler ise bu kuraldan muaf tutuluyor. Ama bunu kanıtlamak için kurumlarından bir doküman almaları kaide. Kentler ortası ulaşımda da kısıtlamalar geçerli. Öte yandan dileyenler e-devlet üzerinden 65 yaş üstü seyahat müsaade evrakı yahut 65 yaş üstü turizm maksatlı yurt için seyahat evrakına başvurabiliyor.

Hafta sonu da 21:00-05:00 arasısokağa çıkma yasağı geçerli mi?

Evet. Yasağın ne vakit kaldırılacağı şimdi bilinmiyor.

EPA

Akşam yasaklarının ne kadar yararı oluyor?

Sırf akşam sokağa çıkma yasaklarının pandemiye tesirini inceleyen bir araştırma yok. Lakin hükümetlerin aldığı tedbirleri mukayeseli olarak inceleyen bir bilimsel araştırma 16 Kasım 2020’de Nature Human Behaviour mecmuasında yayınlandı.

Dokuz araştırmacının ortak çalışmasıyla üretilen makalede sokağa çıkma yasakları ve kısıtlamaları pandemiye karşı en tesirli tedbirler ortasında gösterildi.

Misal yasaklar öteki ülkelerde de uygulanıyor. Örneğin Fransa’da akşam 6’dan sabah 6’ya kadar işe gitmek yahut evcil hayvan gezdirmek üzere az sayıda istisna dışında sokağa çıkmak yasak.

Kamp yapabiliyor muyuz?

Evet. Kamp yapmak yasaklı faaliyetler ortasında yer almıyor. Ama sokağa çıkma yasağının olduğu gün ve saatlerde bu kurallara uymanız gerekiyor.

Bar, disko ve nargile kafeler açıldı mı?

Getty Images

Nargile kafeler ve bar, disko üzere cümbüş yerlerinin açılmasına müsaade verilmedi. Bu yerlerin ne vakit açılacağına dair bir tarih de paylaşılmadı.

Lakin birtakım barlar alkollü restoran ruhsatıyla faaliyet gösteriyor. Kelam konusu yerler çok yüksek riskli vilayetler hariç 07:00-19:00 saatleri ortasında yüzde 50 kapasite ile açılacak.

Konserlere gidebilecek miyiz? Saat 19:00‘a kadar kafe ve barlarda gündüz konserler hür olacak mı?

BBCSanatçılar ve müzikseverler konserlerin tekrar başlamasını dört gözle bekliyor

Konserlerin ne vakit başlayacağı şimdi bilinmiyor. Barların açılmasına da müsaade verilmiyor.

Ancak çok yüksek risk kümesindeki vilayetler hariç bar yerine kafe yahut restoran ruhsatıyla faaliyet gösteren yerler hafta sonları 19’a kadar açık kalabilecek. İçişleri Bakanlığı’nın genelgesinde bu yerlerde canlı müziğe dair bir kısıtlama yok.

Bu yerlerin kapasitelerini yarı yarıya azaltmaları gerekecek.

Tabiat parkları açıldı mı? Açıksa hangi saatler ve günler?

Tabiat parkları açık. Parkları içlerinde bulundukları vilayetlerde sokağa çıkma yasağı olmayan saatlerde gezmek mümkün. Hangi parkın hangi saatlerde açık olduğunu tabiat.gov.tr adresinden inceleyebilirsiniz.

Esnafa yalnızca Pazar günü mü kısıtlama var?

Hayır. Bu esnafın çalışma alanına nazaran değişiyor. Örneğin bar işletmecileri yasaklardan haftanın yedi günü etkilenirken restoran sahipleri yahut kuaförler belirli saatlerde etkileniyor. Marketler ise yasaklardan etkilenmiyor.

Güz devri üniversiteler açılacak mı? Üniversiteler en erken ne vakit olağanlaşmaya dahil olur?

Güz devrinde üniversitelerin açılıp açılmayacağı şimdi bilinmiyor. Yüksek Öğretim Kurumu 17 Şubat’taki açıklamasında uygulamalı eğitimlerin seyreltilerek, kümelere ayırarak yüz yüze yapılmaya başlanabileceğini belirtmişti.

Teorik eğitimlerin ise mümkün olduğunca internet üzerinden yapılması isteniyor.

Üniversitelerin güz periyodunun başlayacağı Eylül ayına kadar toplumun sürü bağışıklığı oluşturabileceği kadar (yüzde 60-70 civarı) aşılama yapılması durumunda üniversitelere yönelik kısıtlamaların kalkması mümkün.

Türkiye’de aşılamanın ne vakit tamamlanmasının hedeflendiğine dair bir açıklama yapılmadı. Ancak Economist Untelligence Unit, Türkiye’de aşılamanın yüzde 60-70 düzeylerine gelmesinin 2022 ortalarını bulacağı görüşünde.

Özel dal sanayi kuruluşları çalışma saati değişti mi?

Özel dal ve sanayi kuruluşlarının çalışma saatleri bölümlerine, şirketlerine ve bulundukları ilin valiliği tarafından alınan kararlara nazaran farklılık gösterebiliyor. O yüzden kesim ve vilayet bazlı bir araştırma yapmanızı tavsiye ediyoruz.

Vilayetlere nazaran salgın oranı her hafta güncellenip olağanlaşma kapatılacak mı? Kentlerin risk durumları ne sıklıkla güncellenecek? Vilayetlerin durumu riske nazaran değişince yasaklar da ona nazaran mi belirli olacak?

Vilayetlerdeki nüfusa oranla koronavirüs hadise sayılarına dair datalar her hafta güncellenecek. Ancak olağanlaşma kapatılmayacak.

Vilayetler hadise ölçüsüne nazaran düşük ve çok yüksek risk kümeleri ortasında yer değiştirebilecek, alınan tedbirler de buna nazaran değişecek.

İstanbul’da Cumartesi akşam kaça kadar dışarı çıkabiliriz?

Reuters

İstanbul şu anda yüksek riskli kategoride yer alıyor. Yüksek riskli vilayetlerde cumartesi günleri 21:00’e kadar sokağa çıkmak hür. Cumartesi 21:00’den Pazartesi sabaha kadar ise sokağa çıkma yasağı var.

Öte yandan 20 yaş altı yahut 65 yaş üzeri gruptaysanız ekstra kısıtlamalara tabisiniz. Cumartesi günleri İstanbul’da 20 yaş altı 14:00-18:00, 65 yaş üstü ise 10:00-14:00 saatleri ortasında sokağa çıkabiliyor.

Trakya bölgesindeki olay sayısının fazlalığının sebebi nedir?

Trakya’daki vilayetlerin tamamı yüksek yahut çok yüksek risk kümelerinde bulunuyor. Bunlardan Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul ve Çanakkale yüksek risk, Edirne ise çok yüksek risk kategorisinde.

Trakya’daki olayların toplam sayısının fazla olması, Türkiye’nin en büyük kenti İstanbul’un yarısının bu bölgede yer almasından kaynaklanıyor.

Trakya’da nüfusa nazaran olay oranının fazla olması konusunda ise Edirne Tabip Odası Lideri Prof. Dr. Gürcan Altun’un bir açıklaması olmuştu.

Altun, artışın mutant virüse bağlı olabileceğini, bu hususta Sıhhat Bakanlığı’nın açıklama yapması gerektiğini söylemişti.

DHA’ya nazaran Edirne’nin Keşan ilçesine bağlı Beyendik beldesinde mutant virüs görüşmesi üzerine karantina kararı alındı. Bu virüsün hangi varyanttan olduğu açıklanmadı.

Marketlerde hafta sonu içki satışı yapılacak mı?

Bu bahisle ilgili İçişleri Bakanlığı genelgesinde bir bilgi bulunmuyor.

Monopol Bayileri Yardımlaşma Derneği ise yasağın Cumartesileri tüm Türkiye’de kalktığını, Pazar günleri ise sadece yüksek ve çok yüksek riskli vilayetlerde devam ettiğini aktardı.

Düğünler ne olacak?

dha

Düşük ve orta riskli vilayetlerde 100 bireye kadar ve en fazla 1 saat müddetle, yüksek ve çok yüksek riskli vilayetlerde ise 50 bireye kadar ve en fazla 1 saat müddetle nikahlara müsaade veriliyor.

Liselerin geri kalan kademeleri de açılacak mı? Konya’da lise imtihanları yapılacak mı?

Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın açıklamasına nazaran düşük ve orta riskli vilayetlerde liselerde yüz yüze eğitim 2 Mart prestijiyle düşük ve orta riskli vilayetlerde başladı.

Bu vilayetlerde lise hazırlık, 9., 10. ve 11. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada iki gün eğitim verilecek. 12. sınıflarda ise tekrar seyreltilmiş kümeler halinde haftada 16-24 saat ortası eğitim verilecek.

Yüksek ve çok yüksek riskli vilayetlerde ise 12. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada 16-24 saat yüz yüze eğitim yapılacak.

Lise imtihanları ise tüm vilayetlerde 8 Mart’tan itibaren yüz yüze gerçekleştirilecek. Çok yüksek riskli olan Konya üzere vilayetler de buna dahil.

Köy ve seyrek nüfuslu yerleşim yerlerinde ise mevcut uygulamalarda bir değişiklik olmayacak.

Sinema salonları açıldı mı?

Sinema salonlarının ne vakit açılacağına dair bir karar şimdi açıklanmadı. Salonlar evvel 1 Mart tarihine kadar kapatılmış, akabinde bu karar 1 Nisan 2021’e kadar uzatılmıştı. Yasağın tekrar uzatılıp uzatılmayacağı bilinmiyor.

Kafelerde 45 dakika uygulaması var mı?

İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı genelgede kafelerde geçirilecek müddete dair bir kısıtlama bulunmuyor.

İstanbul’da kuaför ve berberler açıldı mı?

İçişleri Bakanlığı 3 Mart’ta yayınladığı genelge ile çok yüksek risk kümesindeki haricindeki vilayetlerde berber, kuaför ve hoşluk salonlarının 07:00-20:00 saatleri ortasında hizmet verebileceğini açıkladı.

Çocukları etkileyen yasaklar neler?

Çocukları etkileyen birden fazla koronavirüs düzenlemesi var. Bunlardan birincisi, sokağa çıkma yasakları. 20 yaş altındakiler yüksek ve çok yüksek riskli vilayetlerde sırf 14:00-18:00 saatleri ortasında sokağa çıkabilecek. Bu vilayetlerde Pazar günleri de tüm yaş kümelerini kapsayan sokağa çıkma yasağı uygulanıyor.

Çocukları etkileyen bir öbür düzenleme de eğitim hayatlarıyla ilgili.

Ulusal Eğitim Bakanlığı, risk kümelerine nazaran vilayetlerde eğitimin nasıl yapılacağını bir yazılı açıklama ile duyurdu:

“Düşük ve orta riskli olarak tanımlanan vilayetlerde yüz yüze eğitime;

• Okul öncesi eğitim kurumlarında tam vakitli,
• İlkokullarda seyreltilmiş sınıflarda haftada iki (2) gün,
• Ortaokul 5, 6, 7. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada iki (2) gün,
• Ortaokul 8. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada 12-22 saat,
• Lise hazırlık, 9. 10. 11. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada iki (2) gün,
• Lise 12. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada 16-24 saat olacak halde yüz yüze eğitime başlanacak.

“Yüksek ve çok yüksek riskli olarak tanımlanan vilayetlerde yüz yüze eğitime;

• Okul öncesi eğitim kurumlarında tam vakitli,
• İlkokullarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada iki (2) gün,
• 8. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada 12-22 saat,
• 12. sınıflarda seyreltilmiş kümeler halinde haftada 16-24 saat olarak başlanacaktır.

“Özel ihtiyaçlı öğrenciler için hizmet veren özel eğitim okul ve sınıfları ülke genelinde tam vakitli olarak yüz yüze eğitime başlayacaktır.

“Yüz yüze eğitime başlayacak tüm okul kademeleri ve sınıf seviyelerinde eğitim 2 Mart Salı gününden itibaren başlayacak.

“Liselerdeki imtihanlar 8 Mart Pazartesi gününden itibaren tüm vilayetlerimizde salgın önlemleri çerçevesinde yüz yüze gerçekleştirilecektir.

“Köy ve seyrek nüfuslu yerleşim yerlerindeki eğitim kurumlarında mevcut kararlar uygulanmaya devam edecektir.”

Cumhuriyet