Tüm dünyayı tesiri altına alan Covid-19 pandemisinde nakil bekleyen hastaların inançlı tedavisine ait haberler paylaşan Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Bölümü’nden Prof. Dr. Murat Dayangaç, resmi olarak birinci vakanın bildirildiği 11 Mart’tan birkaç gün sonra aralarında Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nin de bulunduğu birçok üçüncü basamak tedavi merkezinin Covid hastanesi olarak belirlendiğini söyledi.

Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nin sürece iyi bir planlamayla hazırlandığını anlatan Prof. Dr. Murat Dayangaç, “Aynı kompleks içinde yan alan 3 ana hastane binasından biri ve üç ağır bakım ünitesinden bu bina ile direkt irtibatlı olan bir tanesi, Covid hastalarının bakımı için yine düzenlendi. Tıpkı devirde Covid kuşkusu taşıyanların görüleceği poliklinikler de olağan hastane sisteminden ayrıldı. Covid hastalarının akciğer tomografilerinin çekileceği radyoloji ünitesi ve gereğinde yeniden bu hastalar için kullanılacak girişimsel radyoloji kısmı bile izole edildi. Organ nakli hastalarının yattığı servis, ayaktan geldikleri poliklinik ve buralarda vazifeli sıhhat çalışanları da Covid ile ilgili rastgele bir hizmetin dışında tutuldu. Tüm bunlara organ nakli ameliyatlarının yapıldığı ameliyathaneler ve bu ameliyatlarda taraf alan sıhhat çalışanlarının da korunması eklenince, baştan itibaren ‘Covid’siz patika’ ismiyle anılan çalışma ortamına sahip olduk” dedi.

“DURUMU KRİTİK HASTALARI BEKLETEMEZDİK”

Prof. Dr. Murat Dayangaç, bu süreçte nakillere yönelik çizdikleri rotayı ise şöyle açıkladı:

“Acil olmayan böbrek nakillerinin bir müddet durdurulması cephesindeki Türk Nefroloji Derneği ve Sıhhat Bakanlığı teklifleri uyarınca böbrek nakline ara verdik. Lakin karaciğer nakli hastaları, diyaliz üzere bir talihe sahip değil. Örneğin karaciğer yetmezliği ileri seviyede olan birine, hele de vericisi hazırken beklemesini söylemek kolay değil. Hastaların büyük kısmı ileri kademede karaciğer yetmezliği yahut karaciğer kanseri olan hastalar. Münasebetiyle onların uzun müddet inançlı bir biçimde bekleyebileceklerini garanti edemezdik. Dünyada çabucak tüm memleketler misal bir çelişkiyle karşı zıdda kaldı. Memleketler arası Karaciğer Marazları ve Karaciğer Nakil Dernekleri, süratle sıhhat çalışanlarına yol gösterebilmek maksadıyla kılavuzlar yayımladı, memleketler arası iştirakli medya konferanslar düzenlendi. Lakin her memleketin velev her merkezin koşulları birbirinden farklı olduğu için, bu kılavuzları hastaların yararına olacak biçimde uygulamayı benimsedik.”

“COVID NEDENİYLE RİSK 2 KATA ÇIKTI”

Kısa müddet içinde pandeminin öncelikle ve en ağır biçimde etkilediği İtalya’dan çok sayıda olgu geldi. Karaciğer nakli olmuş hastalarda Covid’e yakalanma durumunda, olağan bireylere nazaran 2 kata yakın artmış mevt riski bildirildi. Bu nedenle nakil sonrası nizamlı poliklinik denetimlerini mümkün olduğunca seyrelttik ve hastaların tetkiklerini yaptırıp sonuçlarını mail yoluyla göndermelerini istedik ve telefonla muhabere kurmayı tercih ettik. Daha da değerlisi Covid’e bağlı vefat riski, karaciğer yetmezliği nedeniyle bekleme listesinde olup da Covid’e yakalanan hastalarda daha da yüksekti. Bunun üzerine bir de Covid olmasa da karaciğer yetmezliğinin daha da derinleşmesi ya da kanseri olan hastaların yayılım nedeniyle tedavi şansını kaçırmaları riski eklenince, saydığımız durumlardaki hastaların karaciğer nakillerini ertelemeden yapma kararı aldık. Bu süreçte yayınlanan milletlerarası kılavuzlar ve Sıhhat Bakanlığı teklifleri de bu haldeydi.

HASTA VE AİLEYE HABERLENDIRME

Covid gölgesi altında karaciğer nakillerine devam etmeye karar verdiğimizde birinci yaptığımız şey, hastaları ve vericileri bu koşullar altında nakil olmanın muhtemel yarar ve riskleri konusunda daha iyi bilgilendirmek oldu diyen Prof. Dr. Murat Dayangaç, “Bunun için kişisel onam formları hazırladık. Sonuçta canlı vericili karaciğer nakli yalnızca hastayı değil, karaciğer vericisini ve velev bütün aileyi içeren kapsamlı bir süreç. Aslında her şeyin önünde de verici güvenliği konum alıyor. Bu nedenle bizi en fazla zorlayan şey, aslında vericiler ile ilgili sorumluluğumuz oldu. O denli ki pandeminin başlamasının akabinde ertelediğimiz bütün hastalar, verici güvenliği nedeniyle ertelendi. Örneğin 50 yaş üzeri erkek vericileri ya da ılımlı teneffüs yolu problemleri olan vericileri erteledik. Ne devir ki vaka sayıları azaldı ve hastanedeki son Covid hastası da taburcu oldu, bu hastaları ondan sonra ameliyata aldık” tabirlerini kullandı.

OPERASYONDAN 72 SAAT EVVEL TEST

Covid devrinde gerçekleştirilen nakillerde alınan ve alınmaya devam eden tedbirler hakkında da konuşan Prof. Dr. Murat Dayangaç laflarını şöyle tamamladı:

“Bu hususta da memleketler arası kılavuzları takip etmeyi benimsedik. Hasta, verici ve refakatçilerinin, organ nakli servisine yatmadan Covid testlerinin negatif olduğundan emin olduk. Başkaca hastada ve vericisinde ameliyattan evvelki 72 saat içinde Covid testini tekrarlayıp negatif olduğundan emin olduk ve yeniden kılavuzlarda belirtildiği halde akciğer tomografisi yaparak Covid mümkünlüğünü dışladık. Hasta ve vericiler, ameliyat sonrası Covid’den korunmuş ağır bakıma alındılar ve en kısa devranda servise yatırıldılar. Bu devirde ortalama ağır bakım yatış mühleti bir gece ile hudutlu kaldı. Aslında Covid öncesi de Organ Nakli servisinde el hijyeni çok sıkı uygulanmaktaydı. Bunun üzerine şahsî kollayıcı ekipman pratiği da eklenince aslında daha da inançlı bir ortam sağlanmış oldu.”

Cumhuriyet