“Merkez Bankası liderlerinin bu kadar sık değişmesi tahminen iktisat dışı bir beyin cimnastiği olabilir…”

Cumhurbaşkanı başdanışmanlarından ekonomist Cemil Ertem’in Naci Ağbal’ın vazifeden alınmasından sonra yaşananlara ait görüşü bu türlü…

Ertem’e nazaran alınan “sübjektif” karar “ekonomide büyük bir tartışma yaratmamalı…”

Bu bireye ilişkin kararın bedelini 81 milyon insan ödemese doğal haklı olabilir. Fakat ne yazık ki durum ortada. 2019’dan itibaren üç defa değişen liderlerin Türkiye’ye faturası ağır.

Faizleri indirmediği için vazifeden alınan Murat Çetinkaya periyodunda 5.60 TL olan dolar, faizi rekor süratle indirip kredi rekorlarına imza atan Murat Uysal’ın misyondan alındığı tarihte 8.57 olmuştu. Son beyin cimnastiği ile yaratılan istikrarsızlıkla bugün 8 TL’nin altına inmekte isteksiz. Gözü üstte.

Enflasyon zati çift haneden aşağı inemiyor. Çetinkaya’nın bıraktığı enflasyona yine ulaştık. En berbat yedi ülke ortasındayız. Yeni döviz artışı ile yeni fiyat artışlarının kapıda olduğunu piyasaya çıkan herkes görüyor.

Geçim kahırları, artan hayat pahalılığı, yetmeyen fiyatlar, kısa çalışma ödeneğiyle açlığa mahkûm edilen milyonlar, 11 milyonu bulan işsiz sayısıyla Türkiye, üzerinde deney yapılacak bir ülke değil.

DÜNYADA NİZAM DEĞİŞİYOR

Üstelik dünyada büyük bir dönüşüm yaşanırken oluyor bunlar… Dünyada 270 trilyon dolar nakit var ve gidecek yer bulamıyor. Gelir dağılımı, iklim krizi üzere sıkıntılarla büyük bir türbülans yaşanıyor.

Dünyada neo-liberalizm çöküyor, iktisadın “resetlenmesinden” yani sıfırlanmasından kelam ediliyor. Bu da milyonlarca şirketin iflası, milyonlarca insanın işsiz kalması demek.

Yeni kurulacak nizamda ise uzmanlara nazaran artık güçlü ve yoksul ülkeler olacak. Dijitalleşen, teknolojiyi üreten kalacak, üretmeyen yoksul ülkeler ligine inecek.

Türkiye üzere tasarrufu olmayan, yatırım için ya krediye ya da yabancı kaynağa muhtaç bir ülke doğal ki bu gelişmelerden ziyadesiyle etkilenecek, etkileniyor da zati. Bulgaristan sıfır faizle borçlanırken Türkiye’den yabancı sermayenin kaçmasının tek bir nedeni var. Yaratılan hukuksuzluk, güvensizlik!

Bugün Türkiye’de dokuz milyon kişi ruhsal tedavi görüyor. Pandemi sonrası ise çoğunluğu bayanlar olmak üzere bu sayının 12 milyona çıkması öngörülüyor. Türkiye’nin içi boş gayelerle, seçime endeksli kitleleri coşturacak hamasetle geçirecek vakti ne yazık ki kalmadı!

Beyin cimnastiği yaparken gerçekleri görmek gerekiyor. Yoksa hayat acı formda gösteriyor!

VAKİT MAKİNESİNDEYİZ

Akan Abdula, dijital çağ ve yapay zekâ konusunda araştırmalarıyla tanınan bir isim. Dünyadaki değişimin pandemi ile birlikte büyük bir sürat kazandığını söylüyor ve “Zaman makinesi icat edilmiş üzere bir yıl sonra 10 yıl sonrasına gitmiş olacağız” diyor. Abdula şunları vurguluyor:

– 2023’e kadar, tüketici davranışımızı değiştirmek için global nüfusun yüzde 40’ının izlerinin dijital olarak izleneceği kestirim ediliyor. Bu üç milyardan fazla insan demek. Yani teknoloji, data analitiği ve davranış biliminin çok daha fazla bir ortaya geleceği bir çağdan bahsediyoruz.

– Sözler dünyayı yönetiyor. Tüm bunlar olurken, daima hayranlıkla teknolojiyi anlatıyoruz. Fakat gelin görün ki neoliberalizm tıkanma öncesinde. Fazla nakit var dünyada. Lakin fırsat kalmadı. Dünyayı tüketen bu sistemlerle devam edemeyeceğimiz kesin.

– Dünyada olupbiteni yanlışsız okuyamıyoruz. Yeni bir nizam kapıda. Biz kendi krizlerimizle uğraşa uğraşa, kafayı kaldırıp dışarıdaki fırsatları okuyamıyoruz maalesef.

– Son datalarımız 2021’in güç geçeceğini gösteriyor. Toplumun yüzde 60’ı “virüs ile gelen sıkıntıların iktisada düşündüğümden daha çok ziyan vereceğini düşünüyorum” diyor.

– Türkiye panik durumunda. Ülkemizin sürdürülebilirlik, kendine yetme, tarım, üretim üzere kavramlar artık ülke insanı için çok kıymetli bir tansiyon haline gelmiş durumda.

Cumhuriyet