Getty ImagesKatar Buyruğu Hamad bin Halife el Sani ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip ErdoğanCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, bugün Katar’a resmi bir ziyaret gerçekleştiriyor. Ziyaret öncesi Katar’ın savaş uçaklarının eğitim hedefli Türkiye’de konuşlandırmasının ve hava alanını kullanmasının önünü açan yeni bir mutabakat imzalayan iki ülke, bir yandan da Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon çalışmalarıyla ilgili bir tansiyon yaşadı.
Ziyaret, uzun müddet Katar ve Türkiye ile tansiyon yaşayan iki ülkeyle de son periyotta münasebetleri düzelen Birleşik Arap Emirlikleri’nden veliaht prens Muhammed Bin Zayed’in Türkiye ziyareti sonrasına denk geliyor.
Ziyaret öncesi hazırlık kapsamında Doha’ya giden Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, Katar Başbakan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Halid bin Muhammed el Atiyye ile görüştü. Görüşmenin akabinde Katar’daki Türk askeri üssünü ziyaret eden Akar, “Katar ile burada yaptığımız çalışmalar üçüncü ülkelere karşı değil, ülkelerimizi, milletlerimizi, haklarımızı savunmak, caydırıcılık gücümüzü en üst düzeye çıkarmak içindir” dedi.
Türkiye’nin Katar’daki üssü, 2014 yılında imzalanan mutabakat sonrası oluşturuldu. Burada Türk uçakları ve gemileri de konuşlandırılabiliyor.
KATAR’IN DOĞU AKDENİZ’DEKİ FAALİYETLERİNİ ELEŞTİREN AÇIKLAMA
Akar’ın iki ülke ortasındaki yakın bağa vurgu yaptığı konuşmasından birkaç gün evvel, Katar Petrolleri ve ExxonMobil iştirakinin Doğu Akdeniz’de Kıbrıs Cumhuriyeti ile anlaşarak 5 numaralı parselde hidrokarbon arama faaliyetine başlayacağı haberleri yansımıştı.
5 numaralı parsel, Türkiye’nin de kendi kıta sahanlığında kabul ettiği için iki ülke ortasındaki ihtilaflı bölgelerden biri.
Bu gelişme üzerine Türkiye Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tanju Bilgiç 2 Aralık’ta bir açıklama yapmış; “Sözkonusu ruhsat alanının bir kısmı Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki kıta sahanlığını ihlal etmektedir. Türkiye, hiçbir yabancı ülkenin, şirketin yahut geminin deniz yetki alanlarımızda müsaadesiz olarak hidrokarbon arama faaliyetlerinde bulunmasına, bundan evvel olduğu üzere bundan sonra da asla fırsat vermeyecek, ülkemizin ve KKTC’nin haklarını kararlılıkla savunmaya devam edecektir” tabirlerini kullanmıştı.
BBCBBCDOĞU AKDENİZ TANSİYONUNDAN EVVEL ASKERİ İŞBİRLİĞİ MUAHEDESİ
Aslında Katar Petrolleri ve ExxonMobil paydaşlığı, 2017’de 10 numaralı parselde doğalgaz arama ruhsatı almış; faaliyetlerine de Kasım 2018’de başlamıştı.
O periyot BBC Türkçe’ye konuşan Türk Dışişleri kaynakları, Türkiye ile Katar ortasında yakın bir stratejik ve askeri işbirliği olduğunu hatırlatarak, 10 numaralı parsel ihtilaflı bölgeye de girmediği için, rahatsızlıklarını art planda lisana getirdiklerini söylemişti.
Geçen hafta bakanlık sözcüsü bu açıklamayı yapmadan evvel de iki ülke ortasında yeni bir askeri işbirliği mutabakatı imzalandı.
30 Kasım’da TBMM Dışişleri Komitesi’nde kabul edilen muahedeye nazaran Katar Hava Kuvvetlerine ilişkin savaş uçakları eğitim için Türkiye’deki havaalanlarını kullanabilecek; Katarlı pilotlar Türkiye’de eğitim alacak ve Türk hava alanını kullanabilecekler.
Komitede mutabakatla ilgili bilgi veren Dışişleri Bakan Yardımcısı Yavuz Selim Kıran, Katar’dan tıpkı anda en fazla 36 savaş uçağının ve 250 askeri işçinin Türkiye’de konuşlanabileceğini, muharip vazife görmeyeceklerini, uçakların her türlü faaliyeti için Genelkurmay Başkanlığı başta olmak üzere ilgili makamlardan onay alınacağını söyledi.
Katarlı askeri işçinin Türkiye’ye her gelişinde müsaade alınması gerekecek. Lakin bu gelişler ve konuşlanacak uçakların Türkiye’de kalış müddetiyle ilgili bir ayrıntı verilmiyor. Kıran, bunun her seferinde iki tarafın da onayıyla verilecek bir karar olduğunu belirtti.
Düzenleme beş yıl boyunca yürürlükte kalacak.
Düzenlemede uçakların modeline dair bir ayrıntıya yer verilmese de, kurulda bulunan muhalefet partili milletvekilleri, Katar’ın Fransa’da satın aldığı Rafale uçaklarını hatırlatarak, bunun yeniden Fransa’dan 18 adet Rafale uçağı satın almış olan Yunanistan’a karşı atılmış bir adım olup olmadığını sorguladı.
“Yunanistan devleti de Fransa’dan Rafale satın alarak aslında bir biçimde hem Doğu Akdeniz’de hem de hudutlarımızda bize meydan okuyan bir tavır almış oldu. Artık, Türkiye ile Katar ortasındaki muahedenin bir münasebetinin de aslında Katar’ın Fransa’dan aldığı bu Rafale tipi uçakları Türkiye’ye getirmesi ve konuşlandırılması olduğunu söz edebiliriz.” diyen HDP milletvekili Gülüstan Kılıç Koçyiğit, kararı ‘Bölgesel barışa katkı sağlamayacağı’ gerekçesiyle eleştirdi.
Bu tenkitlerle ilgili konuşan AKP milletvekili Derya Baybak ise, “Kıta sahanlığımız içerisinde olan doğal gazı ya da öbür kaynakları diğer ülkelere vermek, bu hakikat bir şey değildir yani bu güvenliği sağlamak onun en doğal hakkıdır. Burada bunlar gözetiliyor. Yunanistan üzerinden diğer ülkelerin tahminen hesapları var, bu hesapları herkes biliyor ve bu güvenliğin sağlanması da çok da doğal bir durum.” dedi.
ABU DABİ VELİAHT PRENSİ MUHAMMED BİN ZAYED ANKARA’DAYDI
Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın başını çektiği Körfez ülkeleri, 2017 yılında Katar’a abluka uygulama kararı almıştı. Ablukanın kalkması için koyduğu kaideler ortasında ülkedeki Türk üssünün kapatılması da vardı.
Bu periyotta Türkiye, Katar’a değerli ölçüde dayanak verdi. Birçok bölgesel mevzuda emsal tavır ve siyasetler izleyen iki ülke ortasındaki işbirliği muahedeleri bu devirde daha da arttı.
Ocak 2021’de Körfez ülkeleri ile Katar ortasındaki diplomatik kriz sona erdi ve başkanlar vakit zaman kameraların karşısında samimi pozlar verdi.
Türkiye ile BAE’nin ilgilerinde de, BAE’nin Müslüman Kardeşler’e dayanak verdiği gerekçesiyle Türkiye’ye karşı sert bir tavır takınması ve Türkiye’nin 15 Temmuz darbesini desteklemekle suçladığı BAE’ye yönelik tenkitleri sebebiyle bir müddettir tansiyon vardı.
İki ülkenin de bölgede ticari ve ekonomik işbirliğine duyduğu gereksinimin tesiriyle, Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed al Nahyan 24 Kasım’da Ankara’daydı. İki ülke ortasında direkt yatırımları hedefleyen dokuz adet muahede imzalandı.
Tüm bu gelişmelerin akabinde gerçekleşen Katar ziyaretinde, Yüksek Stratejik Komite Toplantısı’nın yedincisi yapılacak.
