“Bomonti anılarda kalmasın” demek için düzenlenen aktiflik, yarın (22 Ağustos) 15.00-19.00 saatleri ortasında yapılacak.
bianet’ten Tansu Pişkin’e konuşan Bomonti Hepimizin İnisiyatifi’nden Göksen Ezeltürk, “Bomonti anılarda kalmasın demek için mahalle sakinleri, amatör ve profesyonel sanatkarlar, tabiata ve kültüre hassas beşerlerle bir ortada dayanışarak düzenleyeceğimiz bir aktiflik olacak” diyor.
“BİZİM YEŞİL ALANA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR”
“Bomonti İstanbul’un kültür ve sanatla anılan birkaç noktasından biri ve bizler Bomonti bu biçimde kalsın, kültür ve sanatla anılsın, oradaki toplumsal ömürle bilinsin, dokusunu ve profilini koruma etsin istiyoruz” diyen Ezeltürk, alanda yapılacak çalışmayla ilgili kendileriyle hiçbir bilgi paylaşılmadığına değinerek şöyle konuştu:
“Burası çok büyük bir alan ve burada ne yapılacağı da şu an muallak. Çok fazla söylenti var fakat bizimle somut olarak paylaşılmış bir bilgi mevcut değil ve bize o alanda ne istediğimizi soran da yok. Bizim yeşil alana, zelzele toplanma alanına, kültür ve sanat alanına gereksinimimiz var.
İNSANLARA O ALANDA NE İSTEDİKLERİ SORULACAK
“Şimdi orada bir sanat aktifliği yapıyoruz ve bizim sesimizi duymayanlara, sözlerimizi dinlemeyenlere kendimizi sanatımızla kendimizi hatırlatıyoruz.
“Saat 15.00-19.00 ortasında amatör ve profesyonel sanatçı arkadaşımız ve mahalle sakinleriyle birlikte fotoğraf yapacağız, ahşap boyayacağız, müzik yapacağız ve insanlara o alanda ne istediklerini soracağımız küçük bir anket de yapacağız.”
BOMONTİ’DE YIKIM
Bomonti Bira Fabrikası ve etrafı, İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Müdafaa Bölge Konseyi tarafından “korunması gereken kültür varlığı” olarak tescillenmiş bir alan. Lakin buna karşın Bomonti Bira Fabrikası 2009’da ihaleye çıkarıldı ve geriye yalnızca ek binalar kaldı.
Ek binaların bulunduğu alan daha sonra Diyanet’e devredildi. Yapıların yıkılması, yerlerine mescit, yurt ve otopark yapılması planlarına karşı açılan iptal davaları devam etmesine karşın Etraf ve Şehircilik Bakanlığı binaları yıkmak için bir “yıkım belgesi” düzenledi.
Tarihi ve endüstriyel bir yapı olan, tıpkı vakitte Türkiye’deki birinci bira fabrikası olma özelliği de taşıyan Bomonti Bira Fabrikası’nın akıbetinin ne olacağına dair ise şimdi bir netlik yok. Fakat birinci kademede yapılan açıklamalara nazaran, içerisinde mescit, yurt ve otopark barındıran dini kültür merkezi olması bekleniyor.
Bomonti’deki son durumu da anlatan Ezeltürk, endüstriyel tarihi paha olarak tescil edilen 8 ek binadan yalnızca üçü hakkında tescil kararının kaldırıldığını lakin şu anda 8 ek binanın da yıkılmış vaziyette olduğunu söylüyor.
BOMONTİ BİRA FRABRİKASI
İstanbul’un değerli simgelerinden olan Bomonti Bira Fabrikası, Osmanlı Devleti’nde II. Abdülhamit devrinde, 1890’da Feriköy’de kuruldu.
İsviçreli Adolf ve Walter Bomonti kardeşlerin üretim imtiyazı alarak kurdukları Bomonti Bira Fabrikası’na 1930’lardaki milleştirme süreciyle 1938’e kadar üretim müsaadesi verildi.
Bu sırada semt, Bomonti’den sonra açılan bir çikolata fabrikası ve bir buz fabrikasıyla birlikte bir endüstrileşme periyoduna girdi.
1928’de Meşrubat İnhisarı kurularak ihaleye çıkarıldı ve verilen müsaade bitmeden evvel bir yıl Polonyalı bir şirketin idaresine giren fabrika 1934’te İçi Monopolü Türk AŞ’ye veridi. Bomonti artık “tekel” olarak anılmaya başladı.
Tekel’e geçişinin akabinde Pilsener ve “Türk Birası” ismi altında üretime devam edildi.
Bomonti Bira Fabrikası ana binasına vakit içinde yeni üniteler eklendi. Eklenen bu ünitelerle fabrika 40 dönümlük bir arazi üzerinde yer aldı.
İstanbul’un bir semtine ismini vermekle kalmayarak açtığı bira bahçeleriyle de bir geleneği başlatan marka olarak tarihe geçen fabrika, 1930’lu yıllarda İstanbulluların hizmetine açılan Bomonti Bira Bahçesi ile bu hizmeti 1950’li yıllara kadar sürdürdü.
Fabrika ise Monopol koşullarının yumuşatılmasının akabinde 1967’de İzmir’de 1969’da İstanbul’da Cumhuriyet devrinin birinci özel bira fabrikaları kurulunca pazar hissesini yitirmeye başladı. Bomonti isminin kullanılmasının kaldırılmasından sonra, uzun yıllar “Tekel Birası” ismi altında üretimini sürdüren fabrika 1976’da 37 milyon litre üretime ulaşırken, 1991’de üretim durduruldu ve fabrika boşaltıldı.
DİYANET’E BÖLÜMÜ
Fabrika 1998’de İstanbul 1 No’lu Kültür Müdafaa Şurası tarafından “korunması gereken kültür varlığı” olarak duyuru edildi.
Eylül 2019’da İstanbul 2 No’lu Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Heyeti, Hazine Maliyesi’ne ilişkin Bomonti Bira Fabrikası’nın birer modülü olan “Eski Malt Binası”, “Eski Silo”, “Eski Arpa Temizleme Binası” ve “Eski Kazan Dairesi” taşınmazlarının Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsisine onay verdi.
Şura, ayrıyeten 13 Haziran 2019’da aldığı kararla, “Topçu Kışlası” projesinin de mimarı olan Halil Onur’un tescilli yapıların bulunduğu alana ait hazırladığı ve içinde mescit, yurt, stant salonu ve katlı otopark bulunan projeyi de uygun bularak, kelam konusu taşınmazların söküm ve yıkımına da müsaade verdi.
Cumhuriyet
