BBC
Keskesor, Diyarbakır’da yaşayan LGBTİ bireylerin bir araya gelerek kurduğu bir topluluk.
Toplulukta görünür oldukları 8 Mart, Nevruz, 1 Mayıs üzere kitlesel etkinlikler dışında, Diyarbakır’da yaşayan LGBTİ bireyler, toplumsal hayattan uzak, kendi topluluk bireyleri ile daha çok izole bir hayatı tercih etmek durumunda kalıyorlar.
Araf 20, Cenk 23 yaşında trans erkekler. Lina ise 27 yaşında trans bir bayan.
Ismini ve kimliğini açıkça söz eden Araf dışında her iki arkadaşı da toplumsal telaşlar ve güvenlik telaşı nedeniyle gerçek isimlerini kullanmak istemediler.
Biyolojik olarak erkek doğup ameliyat ile bayan olmak isteyen Lina ve bayan doğup ameliyatla erkek olmak isteyen Araf ve Cenk, bu kimlikleri için büyük bir savaş verdiklerini söylüyorlar.
Her üç arkadaş da ehliyetli para ve inançlı bir hastane buldukları takdirde cinsiyet değiştirme ameliyat olacak. Cinsiyet değiştirme ameliyatı, hem meşakkatli hem masraflı hem de uzun devir gerektiriyor.
Cenk futbolcu, Araf ise 11 yıl boyunca kick boks yapmış ulusal bir sporcu. Cinsiyet kimliğini ailesine açıkladığında Cenk ailesinden bir reaksiyon görmemiş fakat Araf onun kadar şanslı olmamış.
BBC‘İÇİNE CİN KAÇTI, SENİ ÖĞRETMENE GÖTÜRELİM’
Evvel Araf anlatmaya başlıyor. Malatya’da yaşayan ailesinden erkek kardeşi dışında ona destek çıkan olmamış. Bu kararını ailesine ve etrafına açıkladıktan sonra 11 yıldır yapmış olduğu dövüş sporunu bırakmak zorunda kalmış.
“Benim üzere kişilere iş yok” diyerek işsiz kaldığını söylüyor.
“Sporcuyum o yüzden kısa saçlıyım, erkek gibiyim, diyerek gizlenebiliyordum lakin bir taraftan sonra dayanamadım ve kimliğimi açıklamak zorunda kaldım. Çok çelişkiler yaşadım, uzun devir ben mi yalnızca böyleyim diye düşündüm, düzelirim bekledim lakin ben buymuşum zati.”
Ailesine durumunu anlattığında “içine cin kaçtı, hasta oldun, seni öğretmene doktora götürelim” demişler, düzelmeyeceğini anlayınca da “Sen bizi rezil mi etmek istiyorsun, beşerler ne der” diyerek duygusal ve ruhsal şiddet gördüğünü tabir ediyor.
‘KÜÇÜKLÜĞÜMDEN BERİ ERKEK ÜZERE KIZ DERLERDİ’
Cenk ise arkadaşlarının yaşadıkları zorlukları anlatınca “Ben şanslıymışım” diyor ve ailesine nasıl açıkladığını anlatıyor:
“Ben aileme evvel bir belgesel izlettim LGBTİ+ bireyleri anlattım ve Rüzgar Erkoçlar örneği benim için dayanak oldu. Küçüklüğümden beri de esasen bana erkek üzere kız derlerdi, annem en büyük destekçim oldu, kızım olarak doğurdum lakin artık benim oğlumsun diyor. Tüm akrabalarım beni bu türlü kabul etti.”
Cenk, üniversite okuyor ve hoca olmak için KPSS’ye hazırlanıyor. Mektepten sonra hormon tedavisi görmeye başlayacak, ameliyat için biraz daha bekleyecek.
“Ameliyat olduktan sonra futbol hayatım bitecek, yeni bir hayat kurmam için hazırlıklı olmalıyım, muallim olursam bu daha kolay olacak ancak olursam da geçiş ameliyatı olduğumu gizleyeceğim” diyor.
BBC‘AĞIR BEDELLER ÖDEMEK ZORUNDA KALACAĞIMIN FARKINDAYIM’
Araf, kadınlık ve erkekliğin vücuttan ibaret olmadığını söylüyor.
Ruhsal destek, hormon tedavisi, tüzel süreç ve cinsiyet değişikliği ameliyatı üzere uzun bir süreçten geçtiklerini hatırlatıyor ve bu kimlik için çok kavi bir savaş verdiklerini söylüyor.
“Biyolojik erkekler ile bizim deneyimimizi eşitleyen bir durum olmadığı için ben trans bir erkeğim diyorum. Yalnızca erkeğim diyerek rahat edebilirim ancak politik olarak trans erkek kimliğimi sahiplendiğim için gizlenmedim, kendimi açtım. Bu yüzden de etraf baskısı, toplumsal algılar üzere bir güruh şey ile savaş etmek zorunda kalıyoruz.”
Trans olduğunu aşikâr etmeyen bireylerin daha rahat yaşadığı, malûm edenlerin daha çok sorun yaşadığı algısının hakim olduğunu düşünüyor.
Kimliğinden ötürü yaşadığı ağırlıklar önünde yalnız hissettiğinde bu şiddetli sürece neden başladığı konusunda küçük pişmanlıklar yaşadığını itiraf ediyor.
BBC‘TOPLUM YALNIZCA TRANSFOBİK DEĞİL, KADINFOBİK DE’
Onları dinleyen Lina ise, toplumsal algı açısından trans erkeklerin, trans bayanlara kıyasla daha şanslı olduğunu düşündüğünü söz ediyor.
“Toplumdaki erkeklik algısı bayanı bedelsiz gören bir algı. Erkeklerin ötekileştirildiğine tanık olduk mu hayır, topluluk yalnızca transfobik değil, kadınfobik de… Bu yüzden bir bayanın erkekliğe geçmesi, erkeğin kadınlığa geçişi kadar reaksiyon görmeyebiliyor. Bu da topluluğun erkeği yücelten, bayana biçtiği değersizlikle ilgili.”.
O da ehliyetli parayı biriktirdiğinde cinsiyet değiştirme ameliyatı olmak istiyor. Altı kardeşli, dar gelirli bir ailede doğmuş ve çocukluğundan beri kendini daima bayan olarak kabul etmiş.
“Altı yaşındayken ben de saçlarımın ablamın üzere uzayacak diye bekliyordum, etek giymeyi seviyordum fakat topluluğun dayattığı cinsellik erkeklik. Küçük yaşımdan itibaren ben neyim diye çok sorguladım ve o vakitten beri daima uğraş içindeyim.”
AMELİYAT SÜREÇLERİNDE NELER YAŞIYORLAR?
Araf, yakın devirde göğüslerini aldırma ameliyatı için heyet raporu almış, kimlik ve cinsiyet ameliyatı için dava açmış lakin korona sürecinden ötürü duruşması ertelenmiş. Cenk ise eğitimini tamamladıktan sonra ameliyat sürecine başlamak istiyor.
Lina ise ameliyat olmak için para biriktirmesi gerektiğini belirtiyor.
Toplumsal algılardan ötürü toplumsal hayata dahil olamadıklarını anlatan Lina, sıradan bir işte çalışmak istediğinde iş verilmediğine değiniyor:
“Daha evvel bir kozmetikçide tezgahtar olarak çalıştım lakin yalnızca iki gün sürdü, patronun cinsî taleplerini reddettiğim için kovuldum, meğer yaşadığım cinsî bir tacizdi aslında. Lakin garp kentlerinde de durum farklı değil” tefsirini yapıyor.
Nizamlı bir maddi bir gelir yok ve iş bulamadığı için hayatını seks işçiliğiyle sürdürmek zorunda olduğunu, bunun dışına farklı seçeneğinin kalmadığını söz ediyor.
Karantina devrinde konutu ifşa edilince yeni bir meskene taşınmak istemiş fakat para bulamadığı için ailesinin yanına taşınmak zorunda kalmış.
Lina, LGBTİ bireylere karşı her noktada homofobi, transfobi olduğunu söylüyor, yaşadıkları basınçlar önünde tahlili intiharda bulan birçok transın olduğunu hatırlatıyor.
“Vücudumda üç bölgede bıçak izi var, bir seferinde Batıkent civarında beni bıçak zoruyla otomobile bindirip Kırklar Dağı’na götüren bir kümenin fizikî saldırısına uğradım. Dövdüler, daha sonra beni soyup o denli çıplak halimle bıraktılar” diyor.
Anası ve ablasının durumunu kabullenmediğini, meskende mütemadi bir tansiyon ortamında yaşamak zorunda kaldığını söylüyor.
“Annem ve ablam, benimle birebir sofrada yemek bile yemek istemiyorlar, benden utanıyorlar, bu halimi kabul etmiyorlar. Şu an ailemle yaşamak zorunda kalmak da benim için büyük bir çözümsüzlük” diyor.
SEKS PERSONELLIĞI YAPIYOR FAKAT HAYALİ KAFE AÇMA
Kendi ayakları üzerinde durabilmek için seks personelliği yapmak zorunda olduğunu tekrarlıyor ve şayet bir gün armoni sürecini tamamlayabilirse, kendine ilişkin bir kafe açmak ve hayatını o halde kazanmak istediğini lisana getiriyor.
Lina kendi deneyimlerinden yola çıkarak “LGBTİ ortamında da garpta trans bayanlar arasında da Kürt birey olmak dışlayıcı bir şey oluyor” diyor.
BBCAktivist Diren‘SAÇLARIMI KESTİRİP, ERKEK KIYAFETLERİ ALMAK ZORUNDA KALDIM’
Hem Keskesor hem veganlık hem de feminizm aktivisti olan Diren’i, meskeninde hasta yavru kedisini beslemeye çalışırken ziyaret ediyorum. İki gözü de kör olan yavru kedinin bir poşetin içinde çöpe atıldığını anlatıyor.
“Maalesef hasta ve zayıf olunca bu türlü yapıyor insanlar” diyor ve demlediği çayın eşliğinde kendi hikayesini anlatmaya başlıyor.
Ana ve babası Tunceli’de, ağabeyi İstanbul’da yaşıyor. 15 yaşındayken birinci kere ağabeyine durumunu açmış.
“Abim reaksiyon göstermedi fakat ana ve babamın bu durumu kabul etmesi kolay olmadı” diyor.
Uzun bir aradan sonra anasını ziyarete gittiğinde akrabaları ailesini rahatsız etmesin diye saçlarını kestirip, erkek kıyafetleri giymek zorunda kaldığını söylüyor.
“Belli olmasınlar diye göğüslerime korse taktım ancak dayım Dersim’e gittiğimi öğrendiğinde orayı terk etmemi istedi. Çok üzülerek ayrıldım, aileme de kırıldım. Lakin abimin düğününde tabuları yıktım ve tüm akrabalar oradayken bu halimle gittim. Kimse bir şey diyemedi, babama birkaç şey söylenmiş o da benim için endişelendi, bu yüzden bana dikkatli olmamı söyledi.”
Akraba etrafında okumuş ve aydın olarak tanımladığı birçok kişinin bile bu durumun bir hastalık olarak gördüğünü ve kendisini kabullenmediklerini anlatıyor.
“Yaşadığım ayrımcılığı fark ettikçe kendi kimliğim üzerinden bir uğraşa başladım” diyor.
EM ÇOK İŞ, BARINMA VE EĞİTİMDE ZORLUK YAŞIYOR
O da Lina üzere, trans bayanların iş, barınma, eğitim konusunda çok zorluk yaşadığına anlatıyor ve birçok transın seks personelliği yapmak zorunda kaldığını belirtiyor.
Coğrafi olarak trans bireylerin her yanda ayrımcılığa maruz kaldığını ancak İstanbul’a kıyasla Diyarbakır’da kendini daha inançta hissettiğini tabir ediyor.
Bu durumun sürmesi için toplumsal hayatın içinde göze batacak şeylerden uzak durmaya itina gösterdiğini anlatıyor.
“Evden çıkarken bile apartmanın ara lambası açık mı, merdivenlerde kimse var mı, bakıyorum, komşularımla karşılaşmamaya dikkat ediyorum. Sorun olmasa bile sadece trans olduğum için rahatsız olup şikayet edenler olabiliyor. Translara konut verilmediği için bu konutu bir arkadaşımın yardımıyla kiraladım.”
Uzun vakittir Keskesor içinde faal olmadığını lakin ferdî olarak LGBTİ aktivizmini sürdürdüğünü belirtiyor.
8 Mart, Nevruz üzere kutlamalarda gök kuşağı bayrağını taşımaya başlayınca dikkat çektiğini, bayrağı sallayıp sloganlar atınca reaksiyon gösterenlerin çıktığını söylüyor.
“Küfreden, hakaret edenler oluyor, çok yaşadım” diyor.
‘KAĞIT ÜSTÜNDE HAK TANIYAN BİRÇOK AVRUPA DEVLETININ TÜRKİYE’DEN FARKI YOK’
Diyarbakır’da bir AVM’de trans bir arkadaşıyla kafede bir küme tarafından rahatsız edildiklerini ve sonu hastanede biten bir hengame yaşadıklarını anlatıyor.
“Gözümüzü hastanede açtık. Şikayetçi olduk fakat böylesi durumlarda, duruşmalık olduğumuzda ne polis ne savcılık pek ciddiye almıyor ne yazık ki. ‘Yapmış bir kusur, pişman’ diyerek üstünü kapatmaya çalışıyorlar, tüzel süreç uzayınca yıpranıyoruz haliyle, daha sonra böylesi bir süreçle karşılaştığımızda da karakolluk olmamaya dikkat ediyoruz.”
Her şeye karşın heteroseksüellerle eşit haklara sahip olmak için uğraş etmekten geri adım atmadığını da ekliyor.
Türkiye’de yaşamanın güçlükle olduğunu düşünen birçok arkadaşının Avrupa memleketlerine iltica ettiğini, orada da zorlukların sona ermediğini söylüyor.
“Kağıt üzerinde LGBTİ+ bireylere hak tanıyan birçok Avrupa memleketinin Türkiye’den farkı yok ve birçok arkadaşımız zorluklar içinde yaşamak durumunda kalıyorlar” diyor.
Her şeye karşın o, Türkiye’de kalıp LGBTİ için savaş etmenin daha kıymetli olduğuna inanıyor. “Mecbur kalırsam tahminen ben de gitmek isteyebilirim” diye ekliyor.
Diren, toplulukta LGBTİ bireyler için eşitleyici bir yaklaşımın olması gerektiğini, LGBTİ bireylerin özgürlüğü, heteroseksüelleri de özgürleştireceğini savunuyor.
“Erkeklik denen şey öldürülmediği sürece bayan cinayetleri devam edecek, hayvanlar, bayanlar, evlatlara karşı, LGBTİ bireylere karşı şiddet, taciz, tecavüz devam edecektir.”
Cumhuriyet
