Getty ImagesCumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kamuoyunda büyük tartışma yaratan yeni iktisat siyasetlerini Çin örneğini vererek savunuyor.
Hükümet etraflarına nazaran, düşük faiz siyaseti, TL’de büyük kıymet kaybına yol açsa da, bu sayede Türkiye’de üretim ve ihracat artacak, yabancı yatırımlar için çok cazip bir ülke haline gelecek.
İktidar bu siyasetlerle, Türkiye’nin dünyanın en kıymetli üretim ve ticaret üslerinden biri haline geleceğini savlıyor.
Tüm bu gelişmelerin çok yakından takip edildiği ülkelerden biri ise, AB’nin en büyük iktisadı ve Türkiye’nin en kıymetli dış ticaret ortağı olan Almanya.
Alman sanayicilerin, pandemiyle birlikte Çin üzere Asya ülkelerindeki birtakım yatırımlarını gözden geçirdiği, tedarik zincirlerini yine ele aldığı bir devirde Erdoğan’ın attığı son adımlar, iş dünyasının ilgisini tekrar Türkiye’ye çevirir mi?
Konstanz Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr Erdal Yalçın BBC Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Alman iş dünyasının Türkiye’ye dönük kuşkularının sürdüğüne işaret ederek, Erdoğan’ın yeni siyasetiyle birlikte yeni yatırımların gelmesini pek mümkün görmediğini söyledi.
YABANCI YATIRIMCILARIN DERTLERİ
Avrupa’da Arnavutluk’tan sonra en ucuz işgücünün Türkiye’de olduğunu, TL’deki paha kaybının sürmesi ile Türkiye’deki fiyatların daha da ucuzlayacağını söyleyen Prof. Dr. Yalçın, bunun yabancı yatırımcı ilgisini artırabileceğini lakin öbür yandan enflasyondaki rekor artışın, iktisattaki dengelerin bozulmasının, yeni telaşları beraberinde getirdiğini vurguladı.
Birebir vakitte Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü’nün memleketler arası ticaret ve yatırım siyasetleri uzmanlarından olan Prof. Dr. Yalçın, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Evet, Türkiye’nin Avrupa’da en ucuz işgücüne sahip ülke olmasını birtakım yatırımcılar pahalandırmak isteyebilir. Ayrıyeten Garanti Bankası örneğinde olduğu üzere TL’deki paha kaybı, birtakım yabancı yatırımcıların çok karlı Türk varlıklarına ilgisini artırabilir.
“Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kabul etmek istemediği nokta şu: TL’deki büyük kıymet kaybı çok önemli fiyat artışına yol açıyor, enflasyonu yükseltiyor. Yatırımcılar için de bu şu manaya geliyor: Uzun vadede bu şirketlerin karlı olmaya devam etmeleri ihtimali azalıyor.”
Getty ImagesÖZEL KESİMİN DÖVİZ BORCU ENDİŞELENDİRİYOR
Gelişmekte olan Türkiye iktisadının hem yatırım hem krediler bakımından yurtdışından kaynağa gereksinim duyduğunun altını çizen Prof. Dr. Yalçın, özel bölümün yaklaşık 140 milyar dolar fiyatında dış borcu olduğunu, yaklaşık 70 milyar dolarlık kısmının 12 ay içinde ödenmesi gerekeceğini, üstelik döviz cinsinden borçlanma muhtaçlığının da süreceğini hatırlattı.
Milletlerarası ticaret uzmanı, “Özetle TL bedel kaybetmeye devam ettiği takdirde, bu şirketlerin borç yükü daha da artacak. Yani Türk şirketleri bugün çok ucuzlamış olsa da uzun vadeli değerlendirmede bu şirketlerin yatırımcılar için karlı ve çok alımlı olma özelliği zayıflıyor” görüşünü lisana getirdi.
ALMAN ENDÜSTRİCİLER ‘SİYASİ ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK’ İSTİYOR
Alman endüstriciler, koronavirüs krizinin tedarik zincirlerinde yol açtığı problemler, ABD-Çin tansiyonunun yol açtığı kasvetler nedeniyle, birtakım üretim tesislerini Avrupa’ya daha yakın ülkelere kaydırmayı tartışıyorlar.
Türkiye, Gümrük Birliği’nde olması, nitelikli işgücü ve coğrafik pozisyonu nedeniyle, bu hususta birinci akla gelen ülkeler ortasında bulunuyor.
Prof. Dr. Erdal Yalçın ise Türkiye’nin aslında çok büyük bir potansiyele sahip olduğunu vurgulamakla birlikte, çok optimist olamadığını şu değerlendirmeyle aktardı:
“Türkiye, Avrupa’da en genç işgücü nüfusuna sahip ülkelerden biri ayrıyeten Avrupa’nın üretim zincirine de güçlü bir biçimde entegre olmuş, orta mal üretimi bakımından çok iyi gelişmiş bir endüstrisi var.
“Ancak siyasi belirsizlik nedeniyle bu bahiste optimist olamadığımı söylemek durumundayım. Bunun en kıymetli örneklerinden biri, Volkswagen’ın Türkiye için planladığı 1 milyar euro fiyatındaki yatırımını, siyasi problemler nedenlerle askıya almış olması.
“İktisadi bakımdan Türkiye çok kıymetli avantajlar sunuyor olsa da siyasi iklim, siyasi öngörülebilirlik de uzun vadeli yatırım planlarında büyük ehemmiyet taşıyor, dikkate alınıyor.”
Getty ImagesALMAN ŞİRKETLERİN BİRDEN FAZLA YENİ TEDARİKÇİ ARAYIŞINDA
Alman Sanayi ve Ticaret Odaları’nın (DIHK) bir mühlet evvel yayımladığı anket, Alman iş dünyasının tedarik zincirleri konusunda yakında büyük değişimlere gitmek istediğini ortaya koydu.
Yurtdışında faal olan Alman şirketlerin yüzde 54’ü tedarik zincirlerinde değişim planlıyor. Bu şirketlerin yüzde 72’si yeni tedarikçi arayışında.
Yüzde 15’i de üretim yerini değiştirmeyi planlıyor.
Ankete nazaran Alman yatırımcıların bu kararı alırken dikkate alacakları faktörler ortasında, üretim merkezinin coğrafik pozisyonu, ilgili ülkedeki ekonomik şartlar, yargı sistemi, vergi hukuku, güç maliyetleri ve dijital altyapı üzere kriterler dikkat çekiyor.
BBC Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan TÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper Üçok, bugün neredeyse her iki Alman şirketinden birinin tedarik zincirini değiştirme, tekrar düzenleme içerisinde olduğuna işaret ederek, “2021 başında yayımlanan birinci ankette tedarik zincirlerinde yeni düzenlemeye gideceğini aktaran şirketlerin oranı yaklaşık yüzde 38’di. Son ankette yüzde 16’lık bir artış olması dikkat çekiyor. Bu çok önemli” dedi.
BBCTÜSİAD’ın Berlin Yöneticisi Alper ÜçokTÜRKİYE’NİN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI
Nitelikli işgücü ve coğrafik pozisyonu nedeniyle Türkiye’nin Alman şirketleri için ön plana çıkabileceğini söyleyen Üçok, “Türkiye, bilhassa sanayi dalında uzun yıllardır tecrübeli mühendislere, teknisyenlere ve başka orta elamanlara sahip. Türkiye Gümrük Birliği’nin bir modülü, limanları, demiryolları, altyapıları, karayolları birçok Avrupa ülkesinden daha gelişmiş durumda, nakliye altyapısı ve AB’nin çabucak yanında olması dolaysıyla coğrafik pozisyonu ile çok avantajlı, en elverişli ülkelerden” dedi.
Bununla birlikte Alman şirketlerin yatırımları için ilgili ülkedeki ekonomik şartları, hukuk güvenliğini de önemsediklerini vurgulayan Üçok, kelamlarına şöyle devam etti:
“Son periyotta döviz kurundaki oynaklık, faizlerdeki düzensizlik, enflasyonun artması ve alım gücünün düşmesi üzere nedenler burada Türkiye’nin bu yatırımlar bakımından elverişli olmadığı değerlendirmesine yol açabilir. Yeniden hukuk güvenliği beklentisi, Türkiye’ye olumlu yaklaşılmasını güçleştirecek bir öge olabilir. Hukukun yavaş işlemesi, süreçlerin uzaması, hukuk güvenliği ile alakalı bir ekip soru işaretleri Türkiye’nin bu bağlamda olumlu bir pozisyona sahip olmasını zorlaştırıyor. Ayrıyeten Türkiye’de bilhassa sanayi alanında güç maliyetleri de çok süratli artıyor. Son bir yılda güç enflasyonu yüzde 90.”
Getty ImagesAlman iş dünyasının yatırım stratejilerini belirlerken göz önünden bulunduracakları öbür kriterler de patent ve mülkiyet halkları, bilgi güvenliği uygulamaları üzere düzenlemeler oluşturuyor.
Türkiye’nin AB standartları ışığında süratli adımlar atması ve gerekli düzenlemeleri yapması durumunda yabancı yatırımcıların itimadını kazabileceğine işaret eden Alper Üçok, Türkiye’nin bu alanda kıymetli rakipleri olduğunu, birtakım büyük Alman şirketlerin şimdiden bu kriterler bakımından daha inançlı gördükleri Doğu Avrupa ülkelerine yöneldiklerini kaydetti.
Getty ImagesTÜRKİYE YATIRIMLARI NEDEN ASKIDA?
TÜSİAD Berlin Yöneticisi Üçok, “Yatırımcılar için öngörülebilirlik büyük kıymet taşıyor. Enflasyonun arttığı bir ülkede ise öngörülebilirlik azalıyor. Ne yazık ki Alman şirketleri, Macaristan, Romanya, Bulgaristan ve Polonya üzere ülkelere daha fazla yatırım yapmaya başladı son periyotlarda. Tedarik zincirleri halihazırda o bölgeye kaymaya başladı” halinde konuştu.
Alman iş dünyası temsilcileriyle temasları hakkında da bilgi veren Üçok, “Bize Türkiye’de yatırım yapmayı düşündüklerini, lakin makroekonomik çerçeve ve öngörülemezlik ile belirsizliklerden ötürü, Türkiye’nin risk priminin yüksek olması nedeniyle, daha evvel fizibil görülen bir çok projenin şu anda fizibil olmaması nedeniyle bekletildiği söyleniyor” dedi.
Almanya’da bu yıl kabul edilen Tedarik Zincirleri Yasası da, Alman şirketlerinin Türkiye üzere yurtdışı yatırımları konusunda yeni birtakım kriterlere dikkat etmelerini gerektirecek. 2023 yılından itibaren kademeli olarak yürürlüğe girecek yasa, tedarik zincirlerinde, iklim, etraf ve insan haklarının korunması hususlarında yükümlülükler getiriyor.
Türkiye’nin, Avrupa’nın tedarik zincirlerinde kilit bir rol üstlenebilmesi için göz önünde bulundurması gereken bir başka değerli bahis da AB Yeşil Mutabakatı.
Türkiye’nin üretim süreçlerini büyük bir süratle iklim korumu amaçlarıyla uyumlu hale getirmesi gerekiyor.
