Türk Lirasındaki ağır paha kaybı ve döviz kurlarındaki büyük oynaklık ile birlikte fiyatlandırma yapmakta zorlanan birçok bölümde siparişler durdu. Kâğıt bulmakta zorlanan yayınevleri kitap basımlarını durdururken emlakçılarda mesken sahipleri fiyat yükseltti, mutabakatlar bozuldu. Demir fiyatları tavan yaptı. TL kullanımı ise piyasalarda neredeyse durdu. Birçok işyerinde dolar ve Avro faturalar kesilmeye başlandığı belirtiliyor.
Döviz kurlarındaki oynaklık ile birlikte vadeli satışların birkaç aydır bittiğini hatırlatan İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, dün prestijiyle piyasalarda çeklerin de kabul edilmediğini söyledi. Gerçek piyasalarda dolarizasyona yanlışsız geçiş olduğunu ve ticaretin durma noktasına geldiğini söyleyen Önel, şöyle konuştu: “Üyelerimizle teyakkuz halindeyiz bilhassa demir, plastik, sac üzere bölümlerde dolar ve Avro faturalar kesilmeye başlandı. Besin bölümünde günlük fiyatlar belirleniyor. Kredi kartlarında kurulları artırıyor piyasa, çekleri ise yalnızca döviz ile kabul ediyorlar TL ile çek almıyor kimse. İthal eserlerde kimse fiyatlama yapamıyor. Ticaret çok önemli zayıflamış durumda. Bu durum piyasayı çok yoracak.”
BÜYÜK RİSK ALINIYOR
Piyasalardaki kangrenin devam ettiğini söyleyen Ege İhracatçı Birlikleri Lideri Jak Eskinazi de, piyasalarda büyük risklerle fiyatlama yapılmaya çalışıldığını lakin büyük oranda bir sakinlik olduğunu belirtti. Eskinazi, “Mal bulamama riski daha yüksek şu anda o yüzden mecburi fiyatlamalar yapılıyor fakat risk alınarak yapılıyor. Ziyanını da mallar gittikten, paralar ödendikten sonra göreceğiz. Piyasada TL ile iş yapılmamaya başlandığını duyuyoruz biz de. Tarımda bile dövizle mal satılıyor artık bu piyasalar için büyük bir risk” dedi.
Mobilya dalında stokçuluk eğiliminin başladığını söyleyen Mobilya Sanayicileri Derneği Lideri Mustafa Balcı ise şuna dikkat çekti: ‘Para vereyim hammadde alayım’ diyorum fiyat vermiyor. Mal satmak istemiyor piyasa, stok yapmaya çalışıyor. Mesela, son 10 gün içinde sünger yüzde 35 zamlandı ancak para versek de alamıyoruz.”
KONUT FİYATI TEPETAKLAK
Faiz indirimlerinin piyasaya yansımasını beklerken dövizdeki oynaklıkla birlikte fiyat artışlarının yansıdığını söyleyen Türkiye Emlakçılar Federasyonu Lideri Hacı Ali Taylan da mal sahiplerinin tapu dairelerinde satışlardan çekildiğini belirtti. Mesken sahiplerinin ya fiyat yükseltttiğini ya da konutları satıştan çektiğini söyleyen Taylan, “Gayrimenkul piyasası da ikinci el otomotiv piyasasına döndü” diye konuştu. Kasım ayında faiz indirim kararının açıklandığı gün 9 bin 600 TL olan demir fiyatı, bugün 11 bin 470 TL’ye gelmiş durumda. İnşaat Mühendisleri Odası Lideri Taner Yüzgeç, bu artışların dalı durma noktasına getirdiğini doğruladı. Yüzgeç şu değerlendirmeyi yaptı: “Başta demir olmak üzere metal eserlerde benzeri bir eza var fiyat verilemiyor. Bu türlü olunca da konut arzı duruyor ve mesken fiyatları yükseliyor.”
KİTAP BASIMI DURDU
Yayınevlerinin mukaveleleri beklemeye aldığını ve kesin satar gözüyle bakmadığı kitap basımlarını ertelediğini söyleyen Türkiye Yayıncılar Birliği Lideri Kenan Kocatürk ise piyasada hala kuşe kâğıt bulunamadığını söyledi. Piyasadaki üreticilerin fiyat belirtmediğini aktaran Kocatürk, “Üreticiler, ‘1 Ocak’a kadar hiç sipariş almıyorum. Aldığım siparişi de 30 Mart’tan evvel teslim edemem bunun fiyatını da şu an sana söyleyemem’ diyor. Biz nasıl önümüzü görüp iş yapacağız. Devletin ithal kâğıda uyguladığı yüzde 10’luk fonu kaldırması gerekiyor. Kâğıt stratejik bir mamüldür” dedi.
