Getty ImagesDünya genelinde her gün iki milyar fincan kahve içildiği iddia ediliyor.

Bugün 1 Ekim Dünya Kahve Günü. Dünya hiç günümüzdeki kadar kahveye düşkün olmamıştı. Sabahları uyanmak için bir fincan, öğlen yemeğinden sonra bir espresso, öğlenden sonra molasında bir cappucino yahut bir frappe. Hiç bu kadar çok kahve tüketmedik.

Milletlerarası Kahve Örgütü’ne nazaran (ICO) 1991’de global kahve tüketimi 90 milyon 60 kiloluk çuvaldı. Bu yıl ise 160 milyon çuvalı geçecek.

Artık en sevdiğiniz kahve çeşidini yanınıza alın, bir mola verin ve kahve hakkında bilmiyor olabileceğiniz 12 farklı şeyi öğrenin.

1. Kahve aslında bir çeşit meyve

Getty ImagesKavrulan aslında kahve kirazı denilen bir meyvenin çekideği.

Kavrulan kahve çekirdekleri aslında küçük kirazlara benzeyen kırmızı bir meyvenin çekirdekleri. Bu meyveyi ısırırsanız, içinde iki çekirdeğin büyüdüğünü fark edersiniz.

ABD Ulusal Kahve Derneği’ne nazaran dünya genelinde üretilen kahvenin yalnızca yüzde 5’inde bir tek oval bir çekirdek var ve bu cins çekirdekleri İngilizce “Peaberry” deniyor. İspanyolca da ise caracolillo (küçük salyangoz) ismi veriliyor.

Tek çekirdekler elle seçiliyor ve daha rafine ve sert aromalarıyla biliniyor.

2. Kimi beşerler kahveyi yiyor

Beşerler yüzlerce yıldır kahve içiyor ancak kimileri yemeyi tercih etiyor.

Getty Images

Kimi şirketler kahve meyvesi posasını una dönüştürüyor. Keklerde, ekmeklerde, çikolatada ve soslarda kullanılıyor.

Tadı kahveye benzemiyor, çeşidine nazaran daha çiçekli, narenciye ve kavrulmuş meyve tadı veriyor.

3. Dışkıdan çıkan kahve çok kıymetliya satılıyor

Misk kedisi mi, fil mi? En değerli kahveler bu hayvanların bağırsaklarından geçiyor.

Getty ImagesKopi luwak dünyanın en kıymetli kahvelerinden biri. Lakin fillerin sindirdiği kahvenin rekabetiyle karşı karşıya.

Kopi luwak Endonezya’da yaşayan misk kedisi isimli bir çeşidin dışkılarından elde ediliyor. Kahve ağacı meyvesi misk kedisinin bağırsaklarından geçerken fermente oluyor ve daha sonra bunlar toplanıp, satılıyor.

Kopi luwak kahvesinin bir 500 gramlık paketinin fiyatı lüks mağazalarda 700 doları bulabiliyor.

Lakin artık Siyah Fildişi Kahvesi isimli yeni bir çeşitle rekabet etmek zorunda. Bu kahve de Tayland’daki fillerin yiyip, dışkıladığı kahve ağacı meyvelerinden yapılıyor.

Siyah Fildişi, Kanadalı Blake Dilkin tarafından keşfedildi ve ABD’de de 35 gramlık küçük bir paketi 85 dolara satılıyor.

Toronto Life mecmuasına nazaran “neredeyse çaya benzeyen, acı olmayan ve kakao, hint hurması, tütün ve deri tadı alınan” bir içecek.

4. Kahve yararlıdır…

Kahve hücrelerimizin toksinler, kimyasallar ve enflamasyonla oksitlenmesini önleyen antioksidanlar açısından zengindir.

AFP

İç Hastalıkları Almanağı isimli bilimsel yayında yer alan bir araştırmaya nazaran, günde üç fincan kahve içmek ortalarında kalp krizinin de bulunduğu birçok kıymetli nedenden vefat riskini azaltıyor.

Çalışmada, 10 Avrupa ülkesindeki 500 bin kişi 16 yıl boyunca takip edildi.

Başka araştırmalarda kahvenin Tip 2 şeker hastalığını tedbire, ya da Alzheimer ve demans üzere nörolojik hastalıkları önleyip önlemediğine bakıldı. Lakin bu alanlarda daha çok araştırma yapılması gerekiyor.

Kahvedeki kafein unsuru birebir vakitte insanların güç düzeylerini ve sportif performanslarını artırmanın bir formülü.

5. …ama abartmayın

ReutersKahve bir uyarıcı ve çok fazla tüketmenin potansiyel riskleri var.

Kahve bir uyarıcı olduğu için çok tüketiminin potansiyel riskleri bulunuyor.

Gebeyseniz kahve tüketiminizi kısıtlamanız en iyi, zira kahvenin bebeklerin düşük kilolu doğmasına ve bazen düşüğe de yol açtığı biliniyor.

İngiliz tıp uzmanları, gebe bayanların günde 200 miligramdan fazla kafein almaması gerektiğini söylüyor. Bu da bir fincan filtre kahve ya da iki fincan hazır granül kahve içilmesi demek.

6. İki çeşit kahve çekirdeği var

Getty ImagesArabica Etiyopya’daki yepyeni kahve ağaçlarından gelen bir çeşit. Robusto ise farklı kahve harmanlarında ve hazır granül kahvelerde bulunuyor.

Arabica Etiyopya’da keşfedilen yepyeni kahve ağaçlarından günümüze kadar gelen çeşit. Bu bodur ağaçlar, rafine, yumuşak ve aromalı bir kahve üretiyor. Öbür çeşitlerden daha değerli ve dünya kahve üretiminin yüzde 70’ini oluşturuyor.

Robusta ise biraz daha acı ve iki kat daha fazla kafein var. Bu kahve çekirdekleri öncelikle çeşitli harmanlarda ve hazır granül kahvelerde kullanılıyor. Orta ve Batı Afrika ile Endonezya ve Vietnam’ın da ortalarında bulunduğu Güneydoğu Asya ülkelerinde ve Brezilya’da üretiliyor.

7. Kahve Etiyopya’da keçiler tarafından keşfedildi (efsaneye nazaran …)

Bir efsaneye nazaran 9. yüzyılda Kaldi isimli bir keçi çobanı garip bir ağacın meyvelerini yiyen keçilerini gördü ve tüm gece nasıl uyanık kaldıklarını ve güç dolu olduklarını gördü.

Getty ImagesKahvenin doğum yerinin Etiyopya olduğu düşünülüyor ve kahve içme ritüeli hala meşhur.

Çoban bir küme keşişe haber verdi ve keşişler bu meyveden, kendilerini ibadet sırasında uyanık tutacak sıcak bir içecek yapabileceklerini gördüler.

8. Kahvenin özgün tarifi şarap manasına geliyordu

15. yüzyıl itibariyle Yemen’de kahve yetiştiriliyordu. Yepyeni ismi “qahwah” Yemen’de şarapa verilen ismi.

Bir yüzyıl sonra, İran, Mısır, Suriye ve Türkiye’de tanındı.

9. Birinci kafeler Ortadoğu’daydı

Getty ImagesEtiyopya’dan çıkan kahve birçok kültürün kesimi oldu.

Kahve yalnızca meskenlerde değil, kamuya açık kafelerde yahut kahvehanelerde içilmeye başlandı ve bunlar birinci olarak Ortadoğu’da görüldü.

Son dedikoduları öğrenmek, satranç oynamak ya da müzik dinlemek üzere toplumsal aktivitelerin beğenilen merkezleri haline geldiler.

10. Dünyanın bütün kahvesi çekirdek neslinde üretiliyor…

Kahve, oğlak ve yengeç dönenceleri ortasındaki Çekirdek Nesli diye bilinen 50’den fazla ülkede üretiliyor. Bu nesil, Meksika’dan Papua Yeni Gine’ye kadar uzanıyor.

Brezilya, Vietnam ve Kolombiya birebir vakitte dünyanın en büyük kahve ihracatçıları.

11. … lakin kişi başına en çok kahve içenler İskandinav ülkeleri

Getty ImagesKişi başına kahve tüketiminde İskandinav ülkeleri öne çıkıyor.

ICO’ya nazaran kişi başına en çok kahveyi Finliler içiyor.

Finlandiya’da bir kişi yılda ortalama 12 kilo kahve tüketiyor. Finlandiya’yı kişi başına 9,9 kiloyla Norveç, 9 kiloyla İzlanda, 8,7 kiloyla Danimarka ve 8,2 kiloyla İsveç izliyor.

Kahveyi dolce vita’nın (tatlı hayat) ayrılmaz bir kesimi haline getiren İtalyanlar ise yılda ortalama kişi başına 5,9 kilo kahve tüketiyor.

12. Çay-Kahve uğraşının galibi hangi içecek?

İngiltere Kahve Birliği’ne nazaran her gün iki milyar fincan tüketilen kahve, “dünyanın en tanınan içeceği”. Lakin hesap bu kadar kolay değil.

ReutersKahve üretimi tartı açısından çay üretiminden daha fazla, lakin bir fincan içecek yapmak için daha çok kahve gerekiyor.

Dünyanın en büyük nüfusa sahip ülkeleri Çin ve Hindistan’da beğenilen içecek çay. Kahve Amerika kıtası ve kıta Avrupası’nda yaygınken, Asya’nın ve eski Sovyetler Birliği’nin birçoklarında çay tercih ediliyor.

İngiltere’deki Sheffield Üniversitesi’nden coğrafyacı David Grigg bu tartışmaya 2006’da GeoJournal isimli yayında yer alan bir yazıyla son vermeyi amaçladı.

Griggs kıyasın litreyle yapılması gerektiğini söyledi. Zira her yıl yük manasında çaydan yüzde 80 daha çok kahve tüketiliyor olsa da, bir fincan hazırlamak için 10 gram kahve gerekirken, yalnızca iki gram çay gerekiyor.

Griggs bu hesaplamayla “İçilen her bir fincan kahve başına üç fincan çay içildiği” sonucuna vardı.

NOT: Bu haber BBC Türkçe’nin internet sitesinde birinci defa 1 Ekim 2018’de yayımlandı.

Cumhuriyet