Salgının birinci günlerinde, koronavirüs konusunda alarm zillerini çalmaya çalıştığı için kahraman olarak anılan Çinli hekim Li Wenliang’ın Covid-19’dan vefatının üzerinden tam bir yıl geçti.

Geçen yıl ocak ayında, Wuhan kentinde çalıştığı ve tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybettiği doğrulanmıştı.

34 yaşındaki Dr. Li Aralık 2019’un sonlarında, çalışma arkadaşlarına bir bildiri göndermeye çalışmıştı. Üç gün sonra polis kendisini ziyaret edip, durmasını istedi. Daha sonra bir hastadan virüs kaptığına inanılan hastanedeki işine geri döndü. Vefatından evvel en az üç hafta hastanede yattı.

Geçen yılın ocak ayında Dr. Li hastane yatağından toplumsal paylaşım sitesi Weibo’da kıssasını anlattı. İleti “Herkese Merhaba, ben Li Wenligang, Wulan Merkez Hastanesi’nde bir göz uzmanıyım” diye başlıyordu. Salgının birinci haftalarında Wuhan’daki lokal makamların tutumunu gösteren bir paylaşımdı.

Dr. Li Aralık ayında, 2003’de global bir salgına yol açan Sars’a benzediğini düşündüğü yedi olayla karşılaştığında, koronavirüs salgınının merkez üssünde çalışıyordu. Hadiselerin Wuhan’daki Huanan Deniz Eserleri Pazarı’ndan geldiği düşünülüyordu ve hastalar çalıştığı hastanede karantinadaydı.

30 Aralık 2019’da bir sohbet kümesindeki tabip arkadaşlarına ileti yollayıp, salgın konusunda uyardı ve enfeksiyondan kaçınmaları için gözetici kıyafetler giymelerini söyledi.

Dr. Li’nin o vakit bilmediğiyse, keşfedilenin dünyanın geri kalanını yıkıp geçecek büsbütün yeni bir koronvirüs olduğuydu.

Dört gün sonra Kamu Güvenliği Ofisi’ne çağrıldı ve bir mektup imzalaması söylendi. Mektupta “sosyal nizamı önemli halde bozan yanlış tabirlerde bulunmakla” suçlanıyordu.

“Seni kati olarak uyarıyoruz: Bu türlü bir küstahlıkla inatlaşırsan ve bu yasadışı faaliyete devam edersen adaletin önüne çıkartılacaksın, anlaşıldı mı?” yazıyordu. Altında da Dr. Li’nin el yazısıyla “Evet, anlıyorum” yazılmıştı.

Dr. Li polisin “dedikodu yaymakla” suçladığı sekiz bireyden biriydi.

Ocak 2019’un sonunda, Dr. Li mektubun bir kopyasını Weibo’da paylaştı ve neler olduğunu anlattı. Bu ortada lokal makamlar kendisinden özür dilemişti lakin bu çok geç gelen bir özürdü.

Ocak ayının birinci birkaç haftasında Wuhan’daki yetkililer, yalnızca enfekte olmuş hayvanlarla temas edenlerin virüsü kapabileceği ve beşerden beşere bulaşma olmadığında ısrarlıydı. Şimdiyse bunun çok yanlış olduğunu biliyoruz. Sonuç olarak, hekimleri enfeksiyondan korumak için rastgele bir şey yapılmadı.

Ancak polisin gelmesinden yalnızca birkaç hafta sonra glakom hastası bir bayanı tedavi ediyordu. Bayanın yeni koronavirüsü taşıdığını bilmiyordu.

Dr. Li Weibo’da yaptığı paylaşımda 10 Ocak’ta öksürmeye başladığını, sonraki günse ateşinin çıktığını, iki gün sonra da hastaneye yatırıldığını anlatıyordu. Anne ve babası da hasta olmuş, hastaneye kaldırılmışlardı.

10 gün sonra, 20 Ocak’ta Çin salgını bir acil durum ilan etti, Dünya Sıhhat Örgütü ise iki ay sonra pandemi ilanı yaptı.

O vakitler testler de pek muteber değildi. Dr. Li birkaç defa testlerinin negatif çıktığını söylüyordu.

30 Haziran’da yaptığı paylaşımdaysa “Bugün nükleik asit testi olumlu çıktı. Nihayet teşhis konuldu” demişti. Paylaşımı çok da şaşırtan olmayan bir biçimde binlerce yorum ve takviye almıştı.

Bir kullanıcı “Dr. Li Wenliang bir kahraman” diyordu ve öyküsünün ülkesinin geleceği için telaş yarattığını söylüyordu.

“Gelecekte hekimler bulaşıcı bir hastalık bulduklarında, erken ikazda bulunmaktan daha da korkacaklar. Daha inançlı bir kamu güvenliği ortamı için on milyonlarca Li Wenliang gerek.”

Lakin Dr. Li 7 Şubat’ta hayatını kaybetti. 34 yaşındaydı.

Dr. Li’nin vefatının akabinde Weibo’da bir öfke ve yas dalgası vardı.

Bir yorumda “Şu anda ne hissettiğinizi unutmayın. Bu öfkeyi unutmayın. Bunun yine olmasına müsaade vermemeliyiz” deniliyordu.

Çin makamları reaksiyonlarla başa çıkmaya çalışırken, bu yorumların bir birçok sansürlendi. Lakin ilerleyen haftalar ve aylarda, Çin’in tabibin yasını tutması gerekliliğini kabul etmiş üzere göründüler. Bir yıl sonra, Dr. Li’nin birinci paylaşımının altında, bir milyondan fazla yorum var.

Ve milyonlarca kişi, Dr. Li’yi biraz olsun tanıyabilmek için toplumsal medya hesabını ziyaret etti. Bir çocuk babası Dr. Li’nin ikinci çocuğu yoldaydı. Kızarmış tavuk ve pembe dizileri seviyordu.

Beşerler artık, hekimin sayfasını, günaydın demek, hava durumu hakkında bilgi vermek ya da isim vermeden ferdî hayatlarındaki gelişmeleri anlatmak için ziyaret ediyor.

Bir yorumcu “Günaydın Dr. Li. Yarın İngilizce imtihanım var. Umarım iyi not alırım” diyor. Bir oburu kendisini içinde bulduğu aşk üçgeninden ya da depresyonla uğraşlarından bahsediyor.

Bir yıl sonra Çin virüsü denetim altına almayı başarırken, sayfasındaki yorumlar daha iyimser.

Wuhan’da hayat olağana yakın bir seviyeye geldi. Lakin dünyanın geri kalanını ne kadar değiştireceğini hiç kestirim edemezdi.

Katkıda bulunan: Yvette Tan.

Cumhuriyet