Türkiye ve Şili’de enflasyonla uğraş sürecini inceleyen çalışmada, her iki ülkenin enflasyonu düşürmeye yönelik teşebbüslerinde genel kanının bilakis ekonomik maliyet oluşmadığı lakin Şili’nin muvaffakiyete ulaşmasına karşın Türkiye’de istenen düşük düzeylere gelinememesinin maksatların tutturulamamasına bağlı olduğu belirtildi.

Dünya gaztesinden Mehmet Kaya imzalı habere nazaran; Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) bünyesinde Sumru Öz tarafından yapılan çalışmada, Türkiye ve Şili’nin enflasyonla gayret süreci karşılaştırıldı.

TÜRKİYE VE ŞİLİ KARŞILAŞTIRMASI

“Maliyetsiz Dezenflasyon ve Sonrası: Türkiye ve Şili Karşılaştırması” başlıklı çalışmada, Şili’nin 1990’lı yılların başında, Türkiye’nin ise 2000’li yılların başında enflasyon hedeflemesiyle dezenflasyon sürecine girdiği, iki ülkenin de bu sürecin birinci 4 yılında, büyüme sağladığı, bütçeyi denetim ettiği ve Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığını koruyarak ek ekonomik maliyet çıkmadan enflasyonu süratle aşağıya çektiği vurgulandı.

“DEZENFLASYON SÜRECİ BAŞARISIZLIĞA UĞRUYOR”

Buna karşılık Şili’nin enflasyonu kalıcı olarak yüzde 3’ler düzeyinde tutmasına karşın, Türkiye’nin başarısız olarak yine çift haneli enflasyonlar yaşadığı belirtilen çalışmada, “Şili’den farklı olarak Türkiye’de örtük enflasyon hedeflemesinden resmi hedeflemeye geçilen 2006 yılından itibaren dezenflasyon süreci başarısızlığa uğruyor.

Hükümetlerin giderek artan müdahalelerine maruz kalan Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının zedelenmesi ve enflasyon gayelerinin son on yılda bir kere bile tutturulamamasının para siyasetine inancı sarsması nedeniyle fiyatların geçmiş enflasyona endekslenmesi uygulamasının sürmesi, enflasyonun yine iki haneye çıkmasında rol oynamış üzere görünüyor” tespitine yer verildi.

‘TÜRKİYE’ TESPİTLERİ

Karşılaştırmada, enflasyonla çabanın Türkiye’nin de muvaffakiyet sağladığı periyotta bütçenin denetim edildiği, yapısal ıslahatların olduğu, Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının sağlandığı ve dış konjonktürün de iyi olduğu bir periyot geçirildiği, Türkiye için ise AB’ye iştirak müzakereleri, yabancı yatırım artışı, TL’nin kıymet kazanmasıyla “maliyetsiz” bir enflasyonla çaba periyodu gerçekleştiği belirtildi. Bu olumlu havanın sağlıklı büyüme sağladığı belirtilen çalışmada, “(Enflasyonla mücadelenin) Maliyetsiz, yani ulusal gelirde bir kayıp yaşanmadan gerçekleşebilmesinde tıpkı devirde verimlilikte yaşanan artış da tesirli olmuş üzere görünüyor. Hakikaten de tarihi olarak Türkiye’de toplam faktör verimliliğinde en yüksek artışın yaşandığı 2003-2007 devri ile dezenflasyonun başarılı olduğu periyot çakışıyor” görüşüne yer verildi.

“TÜRKİYE’DE ‘TEK HANE’ KÂFİ GÖRÜNÜYOR”

Türkiye’nin global krizden bu yana 2009 ve 2010 dışında gaye enflasyonu tutturamadığı vurgulanan çalışmada, enflasyonla çabada muvaffakiyet sağlayan Merkez Bankası liderinin yine atanmayarak 2006’dan itibaren Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığına inancın azalmaya başlaması etkenlerden biri olarak gösterildi. Belirlenen gayelerin tutturulamaması ikinci etken olarak kabul edilirken, EAF bünyesinde yapılan çalışmalarda Merkez Bankası’nın kredibilitesinde vakit içinde azalma gözlendiği belirtildi. Üçüncü etken olarak ise Türkiye’de enflasyonun “tek haneli olmasının” kâfi görüldüğü üzere bir kanının hakim olduğu vurgulandı.

Bütün gelişmekte olan ülkelerin “yapısal sorunları” bulunduğu belirtilen çalışmada, bu problemlere karşın Türkiye dışındaki gelişmekte olan ülkelerin enflasyonu yüzde 5’in altında tutmayı başardığı hatırlatıldı. Çalışmada Türkiye’deki besin fiyatlarının kıymetli meselelerden biri olduğu vurgulanarak, “Gerçekten de finansal ve ticari olarak bağlantı içinde bulunduğu ülkelere kıyasla daha yüksek enflasyona sahip olmak, yüksek cari açık üzere kırılganlıklara yol açıp global piyasalardaki en ufak çalkantıda yahut siyasi bir meselede TL’nin çok kıymet kaybetmesine, bu da bir müddet sonra enflasyonu artırarak sürecin bir sarmala dönüşmesine neden oluyor” değerlendirmesi yapıldı.

Cumhuriyet