– Türkiye’deki e-ticaretin genel durumu hakkında fikirleriniz neler?
Türkiye’de e-ticaret aslında gerçek ticarette olduğu üzere KOBİ tarafında dönüyor demek yanlış olmaz. Zira son devrin parlayan yıldızı pazaryerlerinde asıl çekirdek oyuncular KOBİ’ler. Pazaryerlerinde pandemi öncesinde 70 bin KOBİ varken geçen haziranda resmi sayılar 350 bin düzeyindeydi, artık 500 bin düzeyine geldiğini kestirim ediyoruz. E-ticareti sadece katalog eserleri listeleyip kargoyla gönderim olarak düşünmeyelim, bunun içinde yeme içme de var doğal. Ben e-ticareti tüm KOBİ’lerin dijitalleşmesi olarak görüyorum ki bunu Ticaret Bakanlığı da bu halde tanımlıyor. Bu KOBİ’ler çok dinamik hatta büyük şirketlerden çok daha çevik, daha esnekler. E-ticaret ekosisteminin etrafında irili ufaklı yazılım firmaları, dijital reklam ajansları, farklı kargo alternatifleri, e-fatura üzere bir ekosistem doğdu. Gerideki tüm süreçleri dijitalleşmeye zorlayan bir yapısı olduğu için e-ticaret aslında bu manada Türkiye’nin dijitalleşmesinde öncü bir rol üstlendi.
– Son devirde e-ticaret çok büyüdü, bundan sonraki süreci nasıl öngörüyorsunuz?
Biz e-ticaretteki büyüme suratının azalacağını hiç düşünmüyoruz. Ölçümleme yaptığımız son 10-15 yılda geçen her yıl ne olursa olsun e-ticaret Türkiye’de en az yüzde 35 büyüdü. Yaşanan hiçbir süreç e-ticareti etkilemiyor zira toplum dijitalleşmeye çok açık, bu hizmetlerin kolaylığını katiyetle benimsiyor. Pandemide e-ticaret büyüdü deniyor ya aslında mevzu tam olarak o denli değil. Büyüyen tüketici tarafı değildi, tüketici zati hazırdı e-ticarete. Asıl büyüyen arz tarafı oldu. Büyük perakende markaları, marketler pandemiyle dükkânlar kapanınca odağını e-ticarete verdi.
– KOBİ’lerin en değerli şikâyetlerinden biri de pazaryerlerinin adil bulunmayan birtakım uygulamaları ya da mukaveleleri. Bu bahiste nasıl bir süreç bizi bekliyor?
Pazaryerleri KOBİ’lerin e-ticarete direkt giriş yapabilmeleri için birinci adımdı. KOBİ’lerin e-ticaretin kurallarına adapte olabilmesi, sürecin yanlışsız yönetilebilmesi için pazaryerleri tarafından kıymetli kurallar oluşturuldu. KOBİ’ler e-ticareti ve dinamiklerini öğrendikleri için artık bu tip kolay yöntem kurallar sistemi yönetmeye yetmeyebiliyor. En çok gündeme gelen hususlardan biri pazaryeri içi rekabetin yönetilmesi konusu ki bu bahisle Rekabet Kurumu da direkt ilgileniyor. Son devirde çok süratli büyüyen pazaryerlerinin de artık hem kendi ortalarında hem de kendi içlerindeki KOBİ’lerin ortasındaki rekabeti nizama sokabilmek için piyasanın doğal dinamiği içinde yeni kurallar oluşturması olası. Zira pazaryerinin ana müşterisi KOBİ. KOBİ’ler olmadığı durumda pazaryerinin aslında varlık nedeni ortadan kalkıyor. Bu yüzden KOBİ’leri memnun edecek ve daha fazla e-ticaret yapmalarını teşvik edecek formüllerin önümüzdeki devirde artarak geleceğini düşünüyorum.
– Tüketicilerin e-ticaret bahsiyle ilgili en büyük sorunu kargo. Kargo sorunu ne durumda?
Elbet en kıymetli tüketici şikâyeti alanı burasıydı lakin son birkaç yıldır başlayan “Black Friday” temalı kasım ayı kampanyaları kargo şirketlerini de bu sürece hazırlamış oldu. Oradaki süreç de büsbütün inovasyon odaklı gelişme gösterdi. Çok talep doğal olarak kargo alternatiflerini doğururken, rekabet eksiklerin giderilmesine neden oldu. Pandemi sürecindeki çok kapasite artışı, bu tecrübe sayesinde üzücü olmayan formda yönetildi. Önümüzdeki periyot, eserin tüketiciye teslimi konusunda kolaylaştırıcı çok farklı alternatif uygulamaların öne çıktığı devir olacak.
– E-ticarette bundan sonra neler olacak?
Açıkçası KOBİ ve perakendeciler olarak e-ticareti kendi ligimizde oldukça öğrendik. Bundan sonra asıl iş yurtdışında var olmak. E-ihracat en değerli fırsatlardan biri. Zira e-ticaretin ana dinamiği Türkiye ile dünyanın her yerinde tıpkı. Burada edindiğimiz tecrübesi ve çevikliği dünyaya taşımamız gerekiyor ki bence gerek şirketlerimizin dinamizmi gerekse insan kaynağımızın esnekliği ile bunu rahatlıkla yapabilecek seviyedeyiz.
– Pandemi süreci perakende dalını nasıl dönüştürdü?
O periyotta e-ticarete hazırlıklı olanlar uçup giderken, hazırlıksız yakalananlar çok zorlandı hatta kimi büyük perakendeciler adapte olamadığı için batma noktasına geldi. Evvelce şirketler e-ticareti rastgele bir şube üzere görürken bu süreçle neredeyse tüm şirket idareleri bir cins farkındalık ya da aydınlanma yaşayarak önemli yatırım sürecini başlattı. Birçok şirkette mağazalarla e-ticaret siteleri entegrasyonu, stokların birleştirilmesi, omnichannel süreçleri süratle etkin edildi. Bu aydınlanma sayesinde de e-ticarette büyüme asla yavaşlamayacak. Markaların çok daha büyük e-ticaret yatırımlarını gelecekte göreceğiz.
