Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzm. Dr. Safiye Arık, “Diyabet, insülin eksikliği ya da insülin tesirindeki kusurlar nedeniyle organizmanın karbonhidrat, yağ ve proteinlerden gereğince yararlanamadığı, daima tıbbi bakım gerektiren, kronik, geniş spektrumlu bir metabolizma bozukluğudur. Tüm karbonhidratlı yiyecekler kandaki glikoza bölünür. İnsülin, glikozun hücrelere girmesine yardımcı olur. İnsülin üretememek yahut tesirli biçimde kullanmamak, kanda yükselmiş glikoz düzeylerine (hiperglisemi olarak bilinir) yol açar.
Uzun vadede yüksek glikoz düzeyleri bedende hasara ve çeşitli organ ve dokularda yetersizliklere neden olur” dedi.
DİYABET TİPLERİ VE BELİRTİLERİ
Diyabet cinslerinin dört klinik tipte sınıflandırıldığını belirten Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı, Uzm. Dr. Safiye Arık, en sık görülen tiplerinin Tip1, Tip2 ve Gestasyonel (Gebelik Diyabeti) olduğunu söyledi. Dördüncü çeşidinin başka sebeplere bağlı (ilaç kullanımına, hormonal bozukluklara vb.) bağlı olarak görülebileceğini kaydetti.
Tip1 diyabette mutlak insülin eksikliği olduğunu ve her yaşta gelişebileceğini fakat ekseriyetle çocuklarda ve ergenlerde görüldüğünü söz eden Uzm. Dr. Safiye Arık, Tip1 Diyabette bedenin çok az insülin ürettiğini ya da hiç üretmediğini belirtti. Hastalarda beta hücre yıkımı kelam konusu olduğunu da anlatan Uzm. Dr. Arık, “Beta-hücre rezervi yüzde 80-90 oranında azaldığı vakit klinik diyabet semptomları ortaya çıkar. Hiperglisemiye ait ağız kuruluğu, çok su içme, açlık hissi, çok idrar çıkma, kilo kaybı ve yorgunluk üzere semptom ve bulgular apansız ortaya çıkar. Hastalar sıklıkla zayıf ya da olağan kilodadır. Çoklukla 30 yaşından evvel başlar. Kesinlikle kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için insülin enjeksiyonuna muhtaçlık duyulur” diye konuştu.
“TİP 2 DİYABET TOPLUMDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR”
Yetişkinlerde daha yaygın olarak görülen Tip2 Diyabetin ise tüm diyabet olaylarının yaklaşık yüzde 90’ını oluşturduğunu tabir eden Uzm. Dr. Arık, “Toplumda daha sık görülen diyabet formu tip 2 diyabettir ve insülinin gereğince tesir gösterememesi (insülin direnci ve insülin sekresyonunda azalma) sonucu ortaya çıkar. Beden ürettiği insülini iyi kullanamaz. Çoklukla insülin direnci tip 2 diyabetin öncesinden başlayarak uzun yıllar tabloya hakim olmakta, insülin sekresyonunda önemli azalma ise diyabetin ileri devirlerinde yahut ortaya giren hastalıklar sırasında ön plana geçmektedir. Çoğunlukla 30 yaş sonrası ortaya çıkar, fakat obezite artışının sonucu olarak bilhassa son 10-15 yılda çocukluk yahut adolesan çağlarında ortaya çıkan Tip2 Diyabet olayları artmaya başlamıştır. Hastalık ekseriyetle sinsi başlangıçlıdır. Pek çok hastada başlangıçta hiçbir semptom yoktur. Birtakım hastalar ise bulanık görme, el ve ayaklarda uyuşma ve karıncalanma, ayak ağrıları, tekrarlayan mantar infeksiyonları yahut yara güzelleşmesinde gecikme nedeniyle başvurabilir. Tedavisindeki en kıymetli nokta ise nizamlı beslenme ve spor yani sağlıklı ömürdür. Birebir vakitte hastalarda kan şekeri düzeyini denetim altında tutmak için ilaç ve/veya insülin kullanması gerekebilir” dedi.
Gestasyonel DM gebelik sırasında ortaya çıkan ve ekseriyetle doğumla birlikte düzelen diyabet formu olduğunu belirten Uzm. Dr. Safiye Arık, gebeliğe bağlı insülin direnci ve genetik yatkınlık nedeniyle oluştuğunu söyledi.
TEŞHİS VE TEDAVİ FORMÜLLERİ
Uzm. Dr. Arık, “Diyabet tanısı dört formülden rastgele birisi ile konulabilir. Çok ağır diyabet semptomlarının bulunmadığı durumlar dışında, teşhisin daha sonraki bir gün, tercihen tıpkı (veya farklı bir) metotla doğrulanması gerekir. 8 saatlik açlık sonrası bakılan plazma glikoz kıymetinin 126 mg/dl ve üstünde olması, 75 gr ile yapılan oral glikoz tolerans testinde 2 saat plazma glikoz bedelinin 200 mg/dl ve üstünde olması, diyabet semptomları olan bireylerde rastgele bakılan plazma glikoz kıymetinin 200 mg/dl ve üstünde olması, standartize metodlar ile bakılan HBA1C bedelinin yüzde 6,5 ve üstünde olması durumunda diyabet teşhisini konulur” dedi.
Diyabet hastalarında kan şekerinin olabildiğince olağana yakın düzeylerde tutulması göz, hudut ve böbrek hasarları, kalp krizi ve inme üzere meselelerle müsabaka riskini azaltacağını kıymetle vurgulayan Uzm. Dr. Safiye Arık, “Sağlıklı beslenme ve uygun idman programının uygulanması, diyabetin vazgeçilmez tedavi ögeleridir. Hayat üslubu değişikliği ile kan şekeri denetim altına alınamayan yahut başlangıçta kan şeker bedeli çok yüksek olan Tip2 Diyabetli hastalara ağızdan alınan ilaçlar ve/veya insülin tedavisi başlamak gerekebilir. Her hastanın tedavisi kişiseldir. Hastalar sıhhat problemlerinin ehemmiyetine nazaran tek bir ilaç kullanabildikleri üzere; iki, üç yahut daha fazla çeşit ilaç kullanabilirler. Tip1 Diyabet hastalığı ömür uzunluğu insülin kullanılmasını gerektirir. Gestasyonel diyabette ise diyet ve idman programı ile glisemik denetimin sağlanamadığı hadiselerde insülin tedavisi başlanmalıdır” diyerek kelamlarını noktaladı.
