Koronavirüste yerkürede 2. bir dalga olup olmayacağı telaşı piyasaları baskılamaya devam ederken, Türkiye’de de vaka sayılarının artması sonrası yetkililer virüs konusunda ihtiyatlı yaklaşımı korurken, iktisadın tekrar kapatılmasına sıcak bakmıyorlar.
Reuters’a malumat veren bahse yakın üst seviye yetkililer salgın kaynaklı olarak ekonomiyi tekrar durduracak sert önlem almak şimdi çok erken olduğu görüşündeler.
Kimi sıhhat önlemlerinin tekrar birinci Bakanlar Şurası’nda görüşüleceğini belirten yetkililer, alınacak önlemlerin iktisada tesiri konusunda “seçici” olunacağını belirtiyorlar.
Reuters’a malumat veren üst seviye bir yetkili, “Koronavirüs muayyen bir nispette devam edecek. İhtiyatlı olmamız gerekiyor, lakin ekonomiyi kapatmak, işyerlerinin kapatılması önlemlerine girilmemesi gerekir ve bu türlü olacak. Farklı adımlarla hayat meydanlarında denetimli yaşamaya devam etmeliyiz” dedi.
PİYASALARDA SATIŞ BASKISI
Global piyasalarda virüste en berbatın artta kaldığı algısıyla son iki haftada yaşanan sert kıymet yararları alanını salgında 2. bir dalga olabileceği telaşları nedeniyle satış basıncına bırakmış durumda. Münhasıran ABD ve Çin’de virüsün tekrar güç kazandığına yönelik datalar global satış presinde belirleyici konumda. Emsal halde Türkiye piyasaların da bu satış baskısı hissediliyor.
Bu süreçte global piyasalarda ‘ekonomilerde 2. bir dalga olacak mı?’ ‘ekonomiler yine kapanacak mı?’ soruları daha net sorulmaya başlandı. Türkiye’de ise mart ortasında başlayan koronavirüs salgınında tedbirlerin tesiriyle 800’lü seviyelere kadar gerileyen günlük yeni vaka sayısı, tedbirlerin gevşetildiği 1 Haziran’dan sonra tekrar artış trendine girdi. Yeni vaka sayısı dün 1,592’ye yükseldi.
Tedbirlerin tüm yerkürede olduğu üzere Türkiye’de azaltılmasının akabinde kişilerin da “doğal olarak” sokağa çıktığını belirten yetkili, “Elbette vaka sayısında dalgalı bir seyir olacak. Bir anda 600’e düştü yendik demek yanlış lakin 1,500’e çıktı külliyen berbata gidildi demek de yanlış. Öteki devletler de tıpkı biçimde birebir sorunu yaşıyor. Sıhhat altyapısı, hastane imkanları öbür imkanlarına nazaran pek iyi durumdayız” dedi.
Yetkililer salgının en ağır hissedildiği devirde bile devlet olarak hasta yatak kapasitesinin tam olarak kullanılmadığını vurguladılar.
Türkiye’de de global örneklere misal halde 1 Haziran’dan itibaren tecrit tedbirleri kademeli olarak kaldırılmaya devam ediliyor. Tedbirlerdeki gevşeme evvel şehirlerarası seyahat yasaklarının kaldırılması, restoranların, parkların, eğitimin ve hava ulaşımının yine başlamasıyla devam etti. Bunu yeni adımlar izledi. Dün vaka artışının hızlandığı beş bölgede daha maske takılması farz hale getirildi.
HÜKÜMET IKTISADIN DEVAMI KONUSUNDA KARARLI
“Hükümet ekononin devamı noktasında kararlı” diyen tıpkı yetkili, Sıhhat Bakanlığı’nın sürece doğal olarak daha ihtiyatlı baktığını belirti. Yetkili, “Tekrar sert önlem almak için çok erken, bu türlü bir yaklaşım iktisada zarar vererek 2. yarı ve mahsusen üçüncü çeyreği kaybettirir. Muayyen önlemlerin alınması yaklaşımı ortaya çıkabilir, çıkacaktır da bu türlü giderse lakin bunun bir ölçüsü olacak” dedi.
TÜRKİYE’YE 2020’NİN 2. YARISINI KAYBETTİRİR
Sanayi üretiminin yüzde 30 düştüğünü hatırlatan yetkili, “Az değil, büyüme açısından önemli risklere işaret ediyor. Sıhhat tarafından ihtiyatlı tavır devam ediyor, etmeli ancak iktisadın kıymetsiz olduğu manasına gelmemeli.Çok önemli önlemler birebir formda ortaya çıkarsa Türkiye’ye 2020’nin 2. yarısını kaybettirir. Yarışma halinde olduğumuz memleket örneklerine baktığınızda da misal tatbikleri görürsünüz” dedi.
Türkiye’de birinci koronavirüs vakasının tespitinin akabinde mart ayının 2. yarısından itibaren salgın sürecinde alınan tecrit tedbirleri ile birçok işyeri kapatılmış, kimi fabrikalar süreksiz olarak üretime ara vermişti. Türkiye koronavirüsün tesirinin belirginleşmediği bir numara çeyrekte yüzde 4.5 büyüdü. Ama beklentiler iktisadın en bariz etkiyi 2. çeyrekte yaşadıktan sonra toparlanmanında başlayacağı istikametinde.
Reuters’ın şimdiki anketlerinde 2020 için daralma beklentisi yüzde 1.3’ten yüzde 0.75’e geriledi. Iktisat yetkilileri koronavirüs sonrasında ise bu yılın sonlu da olsa olumlu bir büyüme ile tamamlanabileceğini öngörüyorlar. Birtakım beklentiler ise daha beğenilmeyen. Milletlerarası kuruluşlar umumî olarak Türkiye iktisadının yüzde 5 civarı daralacağını öngörüyorlar.
ALINAN ÖNLEMLER SEÇİCİ OLABİLİR
Reuters’a haber veren üst seviye bir diğer yetkili ise, “İlk Bakanlar Konseyi’nde durum pahalandırılacak. Olağanlaşmanın suratı vaka sayısını önemli halde artırıyor. Bu da önemli badire yaratan bir durum. Belirli seviyede tutulması için kimi adımlar atılması gerekebilir” dedi ve “Sayıların nereye gerçek evrileceğine bakacağız. Son günlerde günlük artış yüzde 2 civarı gidiyor. Bu önemli bir sinyal ve ciddiye alındı. Kimi adımlar olacak ancak neler olacak onların kıymetlendirilmesi kısa müddette olacak. Lakin iktisat açsısından alınan önlemler seçici olabilir” tabirlerini kullandı.
Birinci yetkili, “Şu andaki en kritik bahis istihdamın muayyen seviyede tutulması, işsizliğin önlenmesi” dedi. Mart ayında alınan önlemlerin kamu maliyesi, bankalar ve para siyaseti üzeriden kıymetli bir yarar sağladığını ve uzun vadeli olduğuna dikkat çekti.
“Sağlanan kaynaklarla Türkiye likidite sorunun çözdü” diyen yetkili, daha çokça nakdî genişleme, para siyaset ve maliye siyasetinin genişletilmesi kredi enjekte edilmesinin ise gerçek olmadığını belirti ve “Şimdi artık istihdama odaklanmak gerekiyor” dedi.
Yetkili “İşletmeler çabucak olağana dönemez, istihdamı koruyup iktisatta işletmelere istihdam kanalından gelen maliyeti hafifleten yeni adımlar gündemde olacak… Talep gelirse işletmeler üretmeye ve satmaya hazır” dedi.
İhracatta dış yerküreye bağlı “bazı sıkıntılar” olduğunu belirten yetkili “İhracatçılarımızın tutanabilmeleri için birtakım adım ve destekler olabilir, bu periyodu atlatırlarsa büyümeye ek açısından da kıymetli bir destek oradan sağlanabilir” dedi.
Cumhuriyet
