Global olarak, kalp hastalıkları bir numaralı vefat nedeni olarak yerini koruyor. Dünyada her yıl yaklaşık 18 milyon insanın hayatını kaybetmesinden kalp hastalıkları sorumlu. Amerika Birleşik Devletleri’nde her 36 saniyede bir kişi kardiyovasküler hastalık nedeniyle hayatını kaybediyor ve yeniden ABD’de de her 4 vefattan biri bu sebeple görülüyor. Türkiye’de de vefat nedenlerinin yüzde 42’sini koroner kalp hastalıkları oluşturuyor.
Günümüzde oluşum nedenlerinden tedavisine kadar kalp hastalıkları hakkında bilgilendirme ile farkındalık çalışmaları tüm süratiyle devam ediyor. Lakin kalp sıhhati hakkında toplumda yayılan bilimsellikten uzak telaffuzlar kalp sıhhatini riske atıyor, hastaların ömürlerini kaybetmelerine bile neden olabiliyor. Üstelik günümüzde spekülasyonlara inanmak bilhassa toplumsal medyada çok kolay oluyor. Kardiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Murat Turfan, kalp sıhhati hakkında toplumda yanlışsız sanılan 10 yanlış bilgiyi anlattı.
YANLIŞ: Kalp hastalığı konusunda endişelenmek için çok gencim
Doğrusu: Artık nasıl yaşadığınız, hayatınızın ilerleyen periyotlarında kalp hastalığının gelişme riskini etkiliyor. Şimdi erken çocukluk ve ergenlik periyodunda atardamarlarda plak oluşumunun öncüleri gelişmeye başlıyor. Ayrıyeten genç ve orta yaşlı insanlarda kalp sorunları günümüzde daha sık görülüyor. Bunun sebebi ise yanılgılı beslenme ve hareketsizlik nedeniyle obezite, tip 2 diyabet ile öteki risk faktörlerinin daha genç yaşta görülmesi.
YANLIŞ: Kalp durması ve kalp krizi tıpkı şeydir
Doğrusu: Damarlardaki tıkanma nedeniyle kalp kası hayati ehemmiyet taşıyan oksijen ve besinleri alamıyor. Şayet tedavi edilmezse kalp kası ziyan görmeye ve ölmeye başlıyor. Koroner arterlerden biri tıkandığında da bu sebeplerle kalp krizi oluşuyor. Kalp durması ise hastanın kalbinin bedenine kan pompalamayı bırakması ve bunun sonucunda hastanın nefes alamaması, şuurun kaybolması olarak tanımlanıyor. Turfan kalp durmasında hastanın hayati işlevlerini yitirdiğini belirterek, “Bu durumda çabucak 112 aranmalı ve bu mevzuda eğitim almış bir kişi tarafından kalp masajına başlanmalı” ihtarında bulunuyor. “Yetişkinlerde kalp durmasının en kıymetli sebebi, kalp krizidir. Bunun nedeni ise kalp krizi geçiren şahısta, kalp durmasına neden olabilecek ölümcül bir kalp ritmi ortaya çıkmasıdır” bilgisini veren Turfan, şöyle devam ediyor:
“Ancak bu ritim sorunu yalnızca kalp kriziyle ortaya çıkmaz. Ayrıyeten ritim sorunu oluşmadan da kalp durması gelişebiliyor. Kalbin durması ve bunun sonucunda oluşan ani vefat her vakit kalp krizi demek değildir.”
YANLIŞ: Yüksek iyi kolesterole sahip olmak makûs kolesterolü dengeleyebilir
Doğrusu: Evvelce iyi kolesterolün yüksek makus kolesterol düzeylerinin tesirini telafi edeceği düşünülüyordu. Fakat son araştırmalar durumun bu türlü olmadığını gösterdi. Kıymetli olan LDL kolesterol denen makûs kolesterolü denetim altında tutmak. Yüksek bir HDL, yani iyi kolesterol düzeyi iyi bir durum olsa da bu, bedeninizin atardamarlarında kolesterol birikimini kesin olarak önlemiyor.
YANLIŞ: Kalp hastalığı bir erkek hastalığıdır
Doğrusu: Kardiyovasküler hastalıklar, bayanların erkeklerle birebir oranda hayatını kaybetmelerine yol açıyor. Aslında koroner kalp hastalığından hayatını yitiren bayanların sayısı, göğüs kanseri nedeniyle hayatını kaybedenlerden 2 kat daha fazla. “Bu sayılar göz önüne alındığında, kalp hastalığının bayanları etkilemeyeceğine ve bu hastalıkların yalnızca orta yaşlı erkeklerde ortaya çıktığına inanmak telaş vericidir” ikazında bulunan Turfan, “Bu, bayan hastaların risk faktörlerinden yahut kalp krizi semptomlarından daha az haberdar oldukları ve kalp krizi geçirdiklerinde 112’yi daha geç aramaları manasına gelebilir ki bu durum hayatta kalma talihlerini değerli ölçüde azaltabiliyor” diyor.
YANLIŞ: Yüksek tansiyonum olup olmadığını bilirdim, zira belirtileri olurdu
Doğrusu: Yüksek tansiyona, “sessiz katil” deniyor, zira çoklukla kişi hastalığının farkında olmuyor. Bunun nedeni ise hiç bir vakit belirtiler vermeyebilmesi. Yüksek tansiyon tedavi edilmezse kalp krizi, felç, böbrek hasarı ve öteki önemli sıhhat problemlerine neden olabiliyor. Hasebiyle erken devirde tedavisi çok kıymet taşıyor.
YANLIŞ: Vitaminler ve besin destekleriyle kalp hastalığı riskimi azaltabilirim
Doğrusu: Antioksidan olan vitaminler E, C ve beta karoten kalp hastalığı riskini düşürüyor. Bununla birlikte, bu vitaminlerle yapılan çalışmalarda; dışardan destek olarak bunları almanın kalp hastalıklarından korunmada hiç bir yararı gösterilememiş. Şimdi anlaşılmayan nedenlerden ötürü beden, vitaminleri ve mineralleri en iyi biçimde besinlerle elde edildiklerinde emiyor ve kullanıyor. Bu nedenle gereksiniminiz olan vitamin ve mineralleri desteklerle değil, istikrarlı bir halde zerzevat ve meyve tüketerek almaya ihtimam gösterin.
YANLIŞ: Kalp krizi sırasında öksürmek hayatınızı kurtarabilir
Doğrusu: Kalp krizinde şiddetli bir halde öksürmenin kalp durmasını önleyeceğine, hasebiyle hayatın kurtulabileceğine dair tıbbi bir ispat yok. Kalp krizinde kalp durursa şuur kayboluyor, kalp masajı yapılmazsa hasta hayatını kaybediyor. Şayet şuur açıksa, o vakit kalp durmamış oluyor ve bu nedenle kalp masajına da gerek kalmıyor. Bu süreçte eforun öksürmek yerine, 112’yi aramak için harcanması gerekiyor.
YANLIŞ: Kalp hastalığı olanlar antrenman yapmaktan kaçınmalı
Doğrusu: Antrenman, kalp kasını güçlendirmeye ve bedendeki kan akışını iyileştirmeye katkı sağlıyor. Kalp krizini yahut kalp durmasını tetikleyen idman riski son derece düşüktür. Lakin büsbütün hareketsiz ömür sürüyorsanız ve ileri derecede kalp hastalığınız varsa, spor yapmadan evvel kesinlikle hekiminize danışın.
YANLIŞ: Kolesterol ilaçları karaciğere ziyan veriyormuş. İlacı bırakmalıyım
YANLIŞ: Kırklı yaşlara geldikten sonra herkes aspirin kullanmalı
Doğrusu: “Kan sulandırıcılar, kalp krizi geçiren yahut stent ya da by-pass yapılan hastalarda ömür uzunluğu kullanılması gereken ve yine kalp krizi riskini düşüren bir ilaçtır” diyen Turfan, şöyle devam ediyor:
“Ancak hiç kalp krizi geçirmeyenlerin aspirin kullanarak kalp krizi ve vefat riskini azaltmaları tartışmalı bir durumdur. Birtakım kan sulandırıcıların mide üzerine ziyanlı tesirleri mevcut ve kanama riskini artırıyor. O yüzden ‘primer koruma’ dediğimiz hiç kalp krizi geçirmemiş hastalarda aspirin kullanımı lakin kalp hastalığı açısından çok yüksek riskli bireylerde yararlı oluyor. Düşük riskli insanların aspirin kullanmasının bırakın yararını, ziyanı dahi olabiliyor.”
