Türkiye’de ihracat rekorlar kırarken, taşımacı problemlerini çözmeye çalışıyor. Pandemiyle birlikte hem e-ticaret hem de memleketler arası taşımaların sürat kazanması lojistikçinin araç gereksinimini artırdı. Araç üreticileri 2020’nin üçüncü çeyreğinden bu yana artarak devam eden taleple karşı karşıya. Geçen yıl salgın önlemlerinin kısıtladığı üretim tarafında bu yıl çip başta olmak üzere hammadde kaynaklı krizler yaşanıyor. Karayolunda son aylarda ihracatın artmasına rağmen ithalatın bu sürate yetişememesi de araç muhtaçlığını artıran bir başka neden olarak öne çıkıyor. İhracat seferi yapan TIR’ların ithalat yükü bulmakta zorlandığı için dönüş mühleti uzadı.
Dünya gazetesinden Aysel Yücel’in haberine nazaran, tedarik sorunlarının hammadde maliyetlerini kıymetli oranda artırdığına dikkat çeken kesim yetkilileri, “Maliyetlerle birlikte terminlerin de çok ileri kayması fiyat artışlarını kaçınılmaz kılarken, bu artışlar bile üreticilerin kar/zarar belirsizliklerini gideremiyor” dedi. Kur artışı da cazip ve kamyon fiyatlarını üst çeken bir öbür neden. Yalnızca kur artışı nedeniyle fiyatlar yılbaşından bu yana yüzde 20 arttı. Bunun üzerine, hammadde krizi kaynaklı maliyet artışları da eklenince bir TIR’ın fiyatı 1 milyon TL’yi geçti. Sıfırdaki bulunurluk sorunu ikinci elde de fiyatları uçurdu. Ocak ayından bu yana ikinci el alımlı ve kamyon fiyatları yaklaşık yüzde 100 artarak 800 bin TL’ye kadar çıktı. Öte yandan, ikinci elde de araç bulunurluk sorunu başladı.
“2022’DE ÜRETİM SORUNU DEVAM EDECEK”
Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Haydar Yenigün, çip krizinin yalnızca araba değil cazibeli dahil her türlü araç üretimini aksattığını tabir etti.
Ağır Ticari Araçlar Derneği (TAİD) Lideri Ömer Bursalıoğlu ise, üretimde yaşanan sorunların gelecek yıl da süreceğini lisana getirerek şunları söyledi:
“Hem kapasitelerin tam kullanılamaması, hem üretim faaliyetlerine bilhassa çip kaynaklı sıkıntılardan dolayı sık sık orta verilmesi, hem de hammadde maliyetlerindeki yüzde 100’ü aşan artışlar tüm dünyada otomotiv kesimini zorlayan etkenler olmaya devam ediyor. Tüm dünyada tedarik sıkıntılarına yol açan yarı iletken çiplerin teminindeki sorunun 2022 yılının başlarında da devam edeceği görülüyor. Bu da bir süre daha üretim kapasitelerinin tam kullanılamayacağı, yani dünya genelinde talebin tam karşılanamayacağı manasına geliyor.”
Man Kamyon ve Otobüs A.Ş Yöneticisi Serkan Sara da çip kaynaklı bir tedarik probleminin artan müşteri talebiyle birleşmesi nedeniyle üretim tarafında şiddetli bir süreçten geçtiklerini söyledi.
NAVLUN KRİZİ KARAYOLLARINA SIÇRADI
Denizyolundaki konteyner krizinin yanı sıra demiryolunda yolcu trafiğinin olağana dönmesiyle büyüyen kapasite sorunu, memleketler arası taşımalarda yüklerin karayoluna kaymasına neden oldu. Talep artışının yanı sıra ithalat ve ihracat ortasındaki makasın açılması navlunda da istikrarları değiştirdi. Ocak ayından bu yana karayolu navlunu yüzde 30’a yakın arttı. Almanya’ya taşımalar sefer başına 3.500 dolardan 4.500 dolara kadar yükselirken, İtalya rotasında da navlun 2.800 dolardan 3.700 dolara kadar çıktı. Öteki yandan, İngiltere’ye yönelik taşımalarda da navlun 7.000 dolara kadar çıkmış durumda.
TREYLER ÜRETİCİSİ DE TALEBE YETİŞEMİYOR
Üretimde yalnızca cazip tarafında sorun yaşanmıyor. Çekicinin üzerinde yükün konulduğu treyler siparişleri de arttı fakat vaktinde karşılanamıyor. Alman treyler üreticisi Schmitz Cargobull’un Türkiye Satış Yöneticisi Nihat Ayhan, ağır ticaride tüm üreticilerin teslimat tarihlerinin, planlamanın çok ötesinde ileriye sarktığını lisana getirdi. Nihat Ayhan, “Ağır ticaride teslimatlar için pazarda artık 2022’nin ikinci yarısı konuşuluyor. 2021’in başından beri neredeyse tüm hammadde ve orta mallarda tedarik sorunları yaşanıyor. Çip, tahminen de bunlardan en tanınan olanı fakat yalnız değil. Birçok temel bileşende önemli darboğazlar var” diye konuştu.
