Getty Images

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) beklenen faiz kararı sonunda açıklandı.

TCMB Para Siyaseti Konseyi, 475 baz puan artışla siyaset faizi olan bir haftalık repo faizini yüzde 10,25’ten yüzde 15’e çıkardı.

TCMB’nin faiz kararı, piyasaların beklentisine paralel bir halde gerçekleşti.

Her ne kadar ekonomistler bu kararı olumlu karşılasa da bundan sonra izlenecek para siyaseti açısından yalnızca bu faiz artışının kâfi olmadığı görüşünde.

Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, bu kararın kıymetli bir dönüm noktası olduğunu vurguluyor; lakin merkez bankası bağımsızlığı yolunda atılmış kalıcı bir adım olduğunu düşünmüyor.

Demiralp, “Bu adımı daha fazla finansal krizi engelleyebilmek hedefi ile hükümetten çıkan bir müsaade olarak yorumluyorum” diyor.

Ekonomist Arda Tunca, “Bu karar TCMB’nin güvenilirliğine olumlu bir katkıdır, lakin kredibiliteyi kazanmış mıdır? Bunun için daha uzun bir yol var. Bir PPK kararıyla kredibiliteyi geri kazanamaz” yorumunda bulunuyor.

TCMB’nin faiz kararını açıkladığı metne atıfta bulunan Tunca’ya nazaran, dolarizasyon ve Covid-19 üzere süreksiz ögelere çok fazla vurgu var. Tunca, “Oysa ki para siyasetinin temel felsefi duruşuna, nakdî istikrara dair daha fazla şey görmek isterdik” diyor.

Ekonomistlere nazaran bundan sonra fiyat istikrarının sağlanması için TCMB’nin izleyeceği para siyaseti asıl belirleyici olacak.

‘Faiz artışı değil, teknik bir düzeltme yapıldı’

TCMB başkanlığına yeni atanan Naci Ağbal idaresinde alınacak birinci karar olduğu için bugünkü karar merakla bekleniyordu.

Bu karar, Ağbal idaresinde izlenecek para siyasetine dair birinci işareti vermesi açısından da değerliydi.

TCMB’nin siyaset faizi yüzde 10,25 düzeyinde olsa da piyasaya uyguladığı faiz yüzde 14,80’e kadar çıkmıştı.

Yüklü ortalama fonlama maliyeti olarak tanımlanan bu faiz oranı, Merkez Bankası’nın elindeki araçları kullanarak piyasada oluşmasını sağladığı faiz.

TCMB’nin Yüklü Ortalama Faizi: TCMB’nin farklı vadelerdeki fonlama faizlerinin ölçüyle ağırlıklandırılmış ortalama faizidir.

Bu yüzden ekonomist Arda Tunca, bugün açıklanan kararla faize yalnızca 0,20’lik bir artırım yapıldığını açıklıyor.

Bunun gerçek bir faiz artırımı olmadığını vurgulayan Tunca, TCMB’nin teknik bir düzeltme yaptığını aktarıyor.

‘TCMB’nin temel misyonu mali istikrarı korumak’

Ekonomistlerin TCMB’den bundan sonraki beklentisi enflasyonu dizginlemek için izleyeceği siyasete dair.

Tunca, “TCMB’nin temel misyonu nakdî istikrarı korumaktır. Bu da enflasyonla korunur” açıklamasında bulunuyor.

TCMB, uzun vakittir enflasyon amaçlarını tutturamaması yüzünden eleştiriliyordu.

Merkez Bankası’nın 2019 yılı için enflasyon amacı yüzde 5’ti; fakat yıl sonu enflasyonu yüzde 11,84 olarak gerçekleşti.

TÜİK’e nazaran ekim ayında enflasyon yüzde 11,89 oldu.

TCMB’nin eski lideri Murat Uysal, ekim ayında düzenlenen yılın son enflasyon raporu sunumunda daha evvel yüzde 8,9 olarak açıklanan 2020 yıl sonu enflasyon beklentisini yüzde 12,1’e çektiklerini belirtmişti.

‘Yapılması gereken enflasyon beklentilerini kalıcı olarak düşürmek’

Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, para siyasetinde bundan sonra kurda bir istikrar sağlanana kadar yüksek faiz siyasetinin takip edileceğini, lakin akabinde faiz indirimleri olacağını varsayım ediyor.

Lakin Demiralp, enflasyon beklentilerinde kalıcı bir düşüş sağlanmadan gelen ‘sabırsız faiz indirimlerinin’ fiyat istikrarı için kâfi olmadığını söylüyor:

“Enflasyon düşmeden gelen faiz indirimleri bir noktadan sonra dolarizasyonu, sermaye çıkışını tetikliyor ve bugün başladığımız noktaya geri geldiğimiz bir süreci yaşıyoruz.”

Demiralp’e nazaran yapılması gereken günü kurtaracak kısa vadeli tahliller yerine fiyat istikrarı üzere uzun vadeli tahlillere odaklanmak ve enflasyon beklentilerini kalıcı olarak düşürmek.

Bunun için de faiz artışlarının enflasyonu düşürmek için kullanılan bir siyaset atılımı olduğuna hükümetin ikna olması gerekiyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, uzun vakittir yüksek faizin enflasyonun yükselmesine neden olduğunu düşünüyor.

Erdoğan çarşamba günü yaptığı konuşmada da, “Yüksek faize yatırımcımızı ezdirmememiz lazım” demişti.

Dolarizasyon ve rezervlere vurgu

Merkez Bankası’nın faiz kararını açıkladığı bugünkü metinde, “Tüm fonlamanın temel siyaset aracı olan bir hafta vadeli repo faiz oranı üzerinden yapılmasına karar vermiştir” denildi.

Bu tabir Merkez Bankası’nın faiz idaresinde sadeleşme siyasetini izlemeye devam edeceğini, fonlamanın daha çok siyaset faizi üzerinden gerçekleştirileceğini gösteriyor.

Analistler bu sadeleşme adımının olumlu bir gelişme olduğu görüşünde.

Merkez Bankası’nın bugünkü karar metninde birebir vakitte şu tabir de yer aldı:

“Düşük enflasyon ortamının kalıcı olarak tesisinin, ülke risk primlerinin düşmesi, dolarizasyon eğiliminin bilakis dönmesi, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla, makroekonomik ve finansal istikrarı olumlu etkileyeceği değerlendirilmiştir.”

Merkez Bankası, kuru baskılamak için rezervlerini sattığı gerekçesiyle uzun vakittir eleştiriliyordu.

Ekonomistler, rezervle ilgili bu tabirin açıklama metninde yer almasını olumlu bir irtibat adımı olarak pahalandırıyor.

Öbür yandan ekonomist Arda Tunca’ya nazaran dolarizasyon ve rezervlerle ilgili meseleler uzun soluklu ve yanlışsız bir para siyasetinin izlenmesiyle çözülebilir.

Tunca, fakat Türkiye iktisadında yapısal ıslahatların gerçekleştirilmesiyle düşük enflasyon ve düşük faiz ortamının yaratılabileceğini tabir ediyor:

“İçeride, endüstride, üretimde yapıları değiştirmemiz gerek. Dışa bağımlılığı azaltmış bir yapıya dönmemiz gerekiyor.

“Şirketler, katma bedelli büyüme yaratmak ve ihracat motorlarını çalıştırmak yerine finansal ataklarla ayakta durmaya çalıştılar. Enflasyonun üzerimizde daima baskı yaratmasının temelinde bu yatıyor.”

Cumhuriyet