Gazeteci-yazar Cüneyt Cebenoyan tam bir yıl evvel 3 Ağustos 2019’da geçirdiği trafik kazasında hayatını kaybetmişti. Ablasını 1994’te PKK hücumunda; oğlunu, annesini ve babasını 1999 zelzelesinde kaybeden Cebenoyan’ın mevti sevenlerini yasa boğmuştu. Gazeteci-yazar Sevin Okyay, 2015’teki bir yazısında “Zaman tedavi etmez” diyen Cebenoyan’ı geçen yıl vefatının akabinde BBC Türkçe’de şu satırlarla uğurlamıştı.
Cüneyt Cebenoyan, vefatın karşısına hayat tercihiyle çıkma kararı alabilmiş biriydi. Eşi Ayşegül’le birlikte, ablasının vefatının sarsıntısına evlat sahibi olarak karşı çıkacaklardı. Nasipse bir kız, bir erkek.
Ablası Yasemin, 1994’te Opera Pastanesi’ne bir PKK’lının koyduğu bombayla ölmüştü. Tıpkı bomba 11 gün sonra Onat Kutlar’ı da öldürmüştü.
Bir oğlu oldu, bebek hoşu Ali. Onu ve annesiyle babasını da 17 Ağustos 1999 zelzelesinde kaybetti.
Sonra Elif doğdu ve üst üste kayıplar yaşayan Cüneyt, bir defa daha yaşamayı seçti. Ayşegül’le hayatlarını değiştirdiler, Elif’i büyütmeye başladılar. Zeki, hoş, kendinden emin bir çocuktur Elif. Cüneyt haklı olarak onunla iftihar ederdi.
Seydişehir-Konya kara yolundaki bir trafik kazasında eşi Ayşegül yaralanırken, Cüneyt de erkenden hayata veda etti. Arabası evvel önündeki otomobile, sonra da refüjdeki bariyerlere çarpmıştı. Ülkesinin üç büyük canavarı onun hayatını evvel altüst etti, sonra da canını aldı: “Terör, zelzele ve trafik”.
Annesiyle babasının Yalova’daki sitesini yerle bir eden zelzeleden sonra şöyle diyordu:
“Deprem benden hem geçmişimi hem de geleceğimi aldı. Anne, baba ve çocuk… Bir anda annesiz ve babasız bir çocuk ve çocuksuz bir baba haline geldim 1999’da. Yasemin’in öldüğü gün doğan ve nihayetinde annem ve babamı hayata döndüren Ali, annem ve babamla birlikte bu dünyadan ayrılmıştı.”
Cüneyt ailesinden dört kişiyi kaybetmesine neden olan bu iki felaketin akabinde yeniden de çaba gücünü kaybetmedi.
İşini, sinema yazılarını bir kenara bırakmadı. Onları yazmaya, disiplinli bir biçimde çalışmaya, şenliklere gitmeye devam etti. Arkadaşlarıyla sohbetlerini de aksatmadı; yanlışsız bildiğini savunmayı da.
Onu en çok üzen, The Marmara Oteli’nin altındaki Opera Pastanesi’ne, portmantoda asılı paltonun cebine bombayı koyan PKK’lı Deniz Demir sonradan vakası üstlendiği halde, onun “mahalle”sinin, cinayetlerin faili olan kişiyi, örgütü suçlamaya yanaşmaması oldu. Yalnızca bir özür istediğini, bu özür gelmediği üzere bir de ırkçılıkla, sol düşmanlığıyla suçlandığını söylüyordu. Halbuki bir orta siyasete bile adım atmaya niyetlenmiş bir solcuydu.
Cüneyt Cebenoyan 1960 yılında doğdu. Lise tahsilini Sankt George Avusturya Lisesi’nde yaptıktan sonra, Boğaziçi Üniversitesi’nde Iktisat okudu. Kendi deyişiyle ‘örgütlü’ olmadığı halde 12 Eylül periyodunda ‘yazıya’ çıktı. Cuntaya ismiyle sanıyla “cunta”dedikleri için 15 ay cezaevinde yattı. Yalova’dan bu türlü bir cezaevi anısı da vardır.
FIPRESCI (Uluslararası Sinema Eleştirmenleri Birliği), NETPAC (Asya ve Pasifik Sineması Teşvik Ağı) ve SİYAD (Sinema Müellifleri Derneği) üyesi olan Cebenoyan konuk ve heyet üyesi olarak pek çok ulusal ve memleketler arası sinema şenliğinde misyon aldı. Hatta toplumsal medyada onu sevgiyle ananlar ortasında gittiği şenliklerin yöneticileri, kentlerin lokal idareleri de var.
Bu ortada Roll, Express, Sinerama, Sinema, Empire, Altyazı, Milliyet Sanat üzere mecmualarda sinema yazıları yazdı. Açık Radyo’da sinema ve müzik üzerine çeşitli programlar yaptı. CNN Türk’te çalıştı. Son olarak misyon yaptığı Birgün gazetesinde ise, kurulduğu günden bu yana hiç aksatmadan çalışıyordu. Sinema eleştirmeniydi gerçi, fakat siyasi ve toplumsal hadiseleri da yakından izler, araştırır, üzerlerine yazılar yazardı.
Lehte ya da aleyhte mantıklı nedenler sunma derdi taşımadan sinemaların beğenilmesi ya da beğenilmemesinden, mesnedi olmayan takdirler ya da mahkum etmelerden bezmiş sinemaseverler, sinema eleştirisi ya da yazısı okurları için en iyisi, en iyisi, Cüneyt’in sinema yazılarıydı.
Bizim için ise, hem sinema konusundaki konuşmalarımız, tartışmalarımız, hem de düpedüz sohbetler… Tartışmalarda bazen ani reaksiyonlarla karşılaşabilirdik (daha çok sinema dışı olanlarda) lakin genelde çok tatlı bir sohbeti vardı. Zati sakin, kibar, iyi kalpli, güler yüzlü bir insandı. Nerdeyse çeyrek asırlık arkadaşı Murat Meriç, “Yaşadığı onca acı onu peygamber düzeyine çıkartmıştı, huysuzluğu bile şahaneydi” diyor. Hakikaten de öyleydi.
Onunla bütün muhabbeti sinema müelliflerine has sinema gösterimlerindeki sohbetler olan arkadaşlarımız, bu sohbetleri hasretle hatırlıyor. Doğrusu uzun vakit mahrum kalınca ben de özlemiştim. Radyodaki programların saatlerini kendime nazaran ayarlayamadığım ve sık sık hasta olduğum için, ne vakittir hiçbir gösterime ya da konsere gidememiştim zira.
Cüneyt benim hem eski arkadaşım, hem de iki defa meslektaşımdı. Zira hem sinema yazarıydı, hem de caz. Daha çok Açık Hava’da karşılaşır, bazen sound-check’lere bile giderdik. Bizim üzere caz kovalayan bir SİYAD üyesi daha vardı galiba ancak ismen yalnızca Cüneyt’i hatırlıyorum.
O konser salonlarından ayağını katıca eksikliğini hissetmiştim. Yıllarca da bu türlü sürdü gitti. Bu yüzden de benim için 26. İstanbul Caz Şenliği’nin en büyük sürprizi, Şiddetli PSM’deki Mozaik konserinde birinci sıraya oturunca sol yanımda onları bulmak olmuştu. “Ne hoş buralarda karşılaşmak, Cüneyt” dedim. Sakin sakin güldü. Sıhhatimden sual etti. Lakin gerçek dürüst vedalaşamadık. Önde olduğumuz için konserden sonra Mozaik elemanlarıyla vedalaşma fırsatı doğmuştu. Bu ortada onlar gitmiş.
Sinema deyince de aklıma elbette özel gösterimler, yerli şenlikler, sevgili İstanbul Sinema Şenliğimiz ve daha çok İstanbul Modern’deki sinema gösterimleri geliyor. G-Mall’daki konuşmalarımızı, orta sıra yemek yemelerimizi ve sevgili kızı Elif’i gururla bana takdim etmesini hatırlıyorum.
Ayşegül’le 1989’da evlendiler, çocuk yapmaya bir türlü cüret edemediler. Sonra o bomba patladı, aileyi darmadağın etti.
“Annem bir daha eskisi üzere olmadı” diyordu. Mantıklı bir nedeni olmasa da hayatta kalanın suçluluk hissini yaşadılar. Mevte hayatla karşılık vermeyi Yasemin ölünce seçtiler. Nasipse bir kız, bir oğlan istiyorlardı. “Ve Ali doğacak gün olarak 30 Aralık’ı yani Yasemin’in öldüğü günü seçti. 1997’nin 30 Aralık’ında annem ve babam Yasemin’in anma toplantısındayken Ayşegül, Ali’yi doğuruyordu.”
Cüneyt daha evvel, Roll ve Ekspress’te yazıyor, Açık Radyo’da program yapıyor ve rehberlikten para kazanıyordu. Ali doğunca CNN Türk’te müellif olarak çalışmaya başladı. Ayşegül de IBM’de çalışıyordu. 1999 Ağustos’unda annesiyle babası Ali’yi alıp Fethiye’ye gitmek istedi. Müsaade vermediler, otomobilin art koltuğunda emniyet kemeri yoktu, bebek koltuğu bağlanamıyordu. Onlar da torunlarıyla Yalova’da, Yüksel Sitesi’ndeki yazlıklarına gitmeye karar verdiler. Sonra sarsıntı oldu ve Cüneyt oğlunu, annesiyle babasını kaybetti. Ayşegül’le ikisi işlerinden ayrıldılar:
“Ayşegül psikoloji okudu, ben evvel radyoya döndüm, sonra Birgün’de çalışmaya başladım. Ruhsal yardım almaya başladım. Son derece irrasyonel işler yaptım, hayatımı maddi olarak çok zora soktum.”
Neyse ki istekleri yerine geldi, Ali’nin kardeşi Elif 2001 sonunda doğdu. Cüneyt ile Ayşegül, tekrar çocuklu ana-baba oldular.
Vakit hiçbir şeyi çözmüyordu, “…yara içten içe işlemeye devam ediyor”du. Lakin Hüseyin Karabey, “Cüneyt Abi hiç bu hususlara girmezdi. Hayatı ve herkesi severdi,” diyor. “Öfkesi bile o kadar insaniydi ki birçok vakit kızdığını bile anlayamazdık. Sevgili Cüneyt Abi seni hiç unutmayacağım. Söylediklerinle değil sırf duruşunla bile bize o kadar çok şey öğrettin ki…”
Sevgili Cüneyt, yıllar boyunca seni sarsan kayıplardan nasıl etkilendiğini, fakat tıpkı vakitte nasıl çaba ettiğini gözledim. Sinema muharrirleri kümesinden yakın dostun Uğur Vardan, senin 1999 sarsıntısının 14’üncü yılında, 2015’te yazdığın köşe yazında belirttiğin “Zaman tedavi etmez” inancını “hep yanında, içinde, ruhunda, bedeninde” taşıdığını söylüyor.
Ne var ki, kadersiz olmaktan çok, yere fikir kalkıp gayrete devam edebilen bir insandın. Başlangıcı birinci gençlik günlerine dayanan 40 yıllık bir dostluğunuz olan Hayri Kozanoğlu, ‘Hüzünlü hikayesi zati malumunuz,’ demiş. Onu bir “kadersizlik abidesi” değil tüm kahredici şartlara rağmen sinema tenkitleriyle direnen bir “sabır, irade ve kararlılık örneği” olarak yaşatalım.”
Eksikliğini derinden hissedeceğiz ancak o denli yapacağız. Birinci gününden beri emek verdiğin gazetede seninle birlikte çalışmış olmaktan da ayrıyeten gurur duyuyorum.
Cumhuriyet
