Sabancı Üniversitesi Kurumsal İdare Forumu; TÜSİAD iş birliği, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve Sabancı Vakfı dayanağıyla 2014 yılında başlattığı İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı (Business Against Domestic Violance – BADV) projesi kapsamında hazırladığı “Salgın Sürecinde Çalışma Hayatı ve Konut İçi Şiddet” raporunu düzenlenen çevrimiçi toplantıda kamuoyu ile paylaştı.

Rapora nazaran, bayan çalışanların yüzde 62’si son 3 ay içinde mesken içinde yahut birlikte oldukları şahıslar tarafından şiddetin bir tipine en az bir sefer maruz kalırken, şiddete maruz kalan bayanların en çok maruz kaldığı şiddet tipi yüzde 58 ile ruhsal şiddet oldu. Bunu yüzde 15 ile toplumsal şiddet, yüzde 12 ile fizikî şiddet ve yüzde 9 ile cinsel şiddet takip etti.

BADV Projesi, çalışanların yakın ilgide maruz kaldıkları şiddete karşı işyerlerinde takviye sistemleri oluşturulması ve iş dünyasının yönetimsel yetkinliklerinin ve örgütsel kaynaklarının kullanılmasıyla konut içi şiddeti azaltıcı en iyi uygulamaların, araç ve usullerin yaygınlaştırılmasını amaçlıyor. 2020 yılı sonunda projeye dahil olan şirket sayısı 73’e, kapsama dahil olan çalışan sayısı 183.215’e ulaştı. Bu raporun konusu olan “Salgın Sürecinde Çalışma Hayatı ve Mesken İçi Şiddet” araştırması COVID-19 sürecinde bireylerin konut içinde yahut birlikte oldukları şahıslar tarafından uğradıkları şiddetin çalışma ortamına ve çalışma hayatına tesirini araştırmak üzere tasarlandı. Araştırma birebir vakitte, toplanan datalar ve tahliller ışığında şirketlere konuttan çalışma uygulamalarından bayanların olumsuz etkilenmesini önleyecek ve iş yerinde toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyecek ek teklifler sunmayı amaçlıyor.

Toplantının açılışında UNFPA Türkiye Temsilcisi Hassan Mohtashami, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan, TÜSİAD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalışma Kümesi Lideri Oya Ünlü Kızıl tarafından rapor değerlendirmeleri paylaşıldı.

HER GÜN ŞİDDETE HAYIR DEME VAKTİDİR

UNFPA Türkiye Temsilcisi Hassan Mohtashami ise COVID-19 global salgını müddetince, bayanlar ve kız çocuklarının, aile içi şiddete karşı daha kırılgan bir duruma geldiğini, buna ayrıyeten, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerine kısıtlı erişim ile derinleşen ekonomik ve toplumsal gerilimin de eklendiğini söyledi. Mohtashami, rapora ait şu değerlendirmeyi yaptı:

“İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı (BADV) projesi, işyerinde toplumsal cinsiyete dayalı şiddet hadiselerinin önlenmesi ve kelam konusu olaylara müdahale edilmesi istikametinde gerekli düzeneklerin tesis edilmesi konusunda özel dalın etkin bir aktör olabileceğini gösteren başarılı bir projedir. Bu raporda da kanıtlandığı üzere, BADV projesi kapsamındaki şirketler, çalışanlarının salgın müddetince tesirli dayanak alabilmeleri için daha verimli ve güçlü tedbire ve müdahale düzenekleri sunabilmişlerdir. Fakat, tekrar bu rapor, işimizin şimdi tamamlanmadığını da göstermektedir. İşyerindeki bayanların seslerine, tecrübelerine ve gereksinimlerine öncelik verebilmek için mesken içi şiddeti ortadan kaldırmaya yönelik eforlarımızı ağırlaştırmamız ve yaratılmış olan ivmeyi daha da arttırmaya devam etmemiz gereklidir. Artık harekete geçip, tek bir gün değil, her gün şiddete hayır deme vaktidir.”

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan konuşmasında pandemi ile birlikte bayanların mesken içi ve bakım emeği yükünün, mesken içinde maruz kalınan şiddet oranlarının arttığının altını çizerek şöyle devam etti: “Şirketlerin aile içi şiddetle uğraştaki aktif rollerini artırabilmeleri için; çalışanların mevcut siyasetlere yönelik farkındalığının artırılması, yöneticilerin şiddet belirtileri hakkında bilgilendirilmeleri gerekiyor. Konuttan çalışan bayanların ev-iş istikrarı kurmasına kurumsal dayanak sağlamak da bir o kadar önemli. Salgının bayanın insan hakları üzerindeki olumsuz tesirlerini minimuma indirebilmek için bilimsel araştırmalarla gereksinimleri tespit etmek ve çalışmalarımızı bu öncelikler ışığında şekillendirmemiz çok kıymetli. İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı projesi kapsamında eğitim alan ve siyaset geliştiren şirketler yalnızca çalışanlarının eşitliğini sağlamakla kalmayıp toplumsal adalete de kıymetli ölçüde katkı sunuyor. Tüm iş dünyasını bayana yönelik konut içi şiddetle gayret siyasetleri geliştirmeye ve uygulamaya davet ediyor ve bu yayının bu hususta kendilerine rehberlik edeceğini umuyorum.”

AKSİLİKLER GÖRÜNÜR OLMALI

TÜSİAD Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalışma Kümesi Lideri Oya Ünlü Kızıl, raporla ilgili değerlendirmesinde İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı projesinin en değerli katkılarından birinin salgının tesirlerine dair sistemli olarak cinsiyete nazaran ayrıştırılmış data sağlaması olduğunu belirtti. Oya Ünlü Kızıl, “Kadına yönelik şiddetin toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanmadan büsbütün sona ermesi mümkün değil.” vurgusunu yaptığı konuşmasında şu kelamlara yer verdi:

“Ölçemediğini yönetemezsin kuralına paralel olarak, tesirli müdahaleler tasarlayabilmemiz için bayanların karşı karşıya kaldıkları aksiliklerin görünür olması kural. Yani, salgının tesirlerine dair sistemli olarak cinsiyete nazaran ayrıştırılmış data ve bilgi toplanması çok kıymetli. İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı projesinin en değerli katkılarından birinin de bu alanda sistemli olarak bilgi sağlaması olduğunu düşünüyorum. Ayrıyeten şirketlerin toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik izledikleri stratejiler ve yürüttükleri faaliyetlerin güçlenerek devam etmesi de çok değerli. Bayana yönelik şiddetin toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanmadan büsbütün sona ermesi mümkün değil. Toplumun bayana ve erkeğe biçtiği roller ve beklentilerin yarattığı bu hiyerarşi, bu alt-üst alakası bayanların, aile hayatından eğitime, istihdama ve siyasete kadar her alanda ayrımcılığa uğramasına ve/veya şiddet görmesine neden oluyor. WEPs imzacısı olan, İş Dünyası Aile İçi Şiddete Karşı projesinin içinde yer alan ya da rastgele bir formda toplumsal cinsiyet eşitliği alanında emek veren şirketlerin sayısının artması gerekiyor. Bu mevzuda hepimiz uğraş sarf etmeliyiz. Her vakit, ancak bilhassa de kriz periyotlarında, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin daha da derinleşmemesi için eşitlikçi ve dönüştürücü müdahaleler planlanması çok değerli ve bu fakat özel bölüm, sivil toplum ve kamunun işbirliğiyle mümkün olabilir.”

Toplantıda ayrıyeten Sabancı Üniversitesi Kurumsal İdare Forumu Yöneticisi ve Baş Araştırmacısı Melsa Ararat moderatörlüğünde “İş ve Ömür Yerlerinin Çakışmasının Çalışan Bayanlar Üzerindeki Tesiri: Salgından Dersler” paneli düzenlendi.

DAHA FAZLA MESKEN İŞİ YAPIYORLAR

İşte Çalışma Hayatı ve Mesken İçi Şiddet Raporu’ndan öne çıkan sonuçlar:

– Bayan iştirakçilerin yüzde 76’sının, erkeklerin ise yüzde 53.5’inin mesken işlerine, pandemi öncesine nazaran daha fazla vakit ayırdıkları görülmektedir.

– Anket sonuçları bayanın meskenden çalışması halinde kimi hanelerde erkeklerin pandemi öncesinde üstlendikleri işlerin de bir kısmını eşlerine yükleyebildiklerine işaret etmektedir.

– Ankete katılan tüm çalışanların yüzde 38.8’i pandemi sona erdikten ve toplumsal uzaklık kuralları kaldırıldıktan sonra işyerinde çalışmaya geri dönmeyi tercih ederken, yüzde 41.7’si haftada birkaç gün konuttan çalışmayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir.

– Eşi yahut nişanlısı ile yaşayan iştirakçilerin pandemi sonrası çalışma tercihleri cinsiyete ve konut işlerine ayırdıkları vakte nazaran farklılaşmaktadır. Bayanlar genel olarak erkeklere kıyasla konuttan çalışmayı daha çok tercih etseler de bu tercihlerinin konut işlerini üstlendikleri oranda azaldığı görülmektedir.

– Tüm iştirakçilere COVID-19 sürecinde şirketlerin aldığı tedbirler ve takviye sistemlerinin onlar açısından ehemmiyeti sorulduğunda, bu soruya cevap verenler, iş sıhhati ve güvenliğine yönelik tedbirleri (yüzde 87.8), fiyatlı hastalık müsaadesini (yüzde 84.3) ve fiyatlı acil bakım müsaadesini (yüzde 76.5) en değerli dayanaklar olarak belirtmişlerdir.

– Sonuçlar bayan çalışanların yüzde 62’sinin son 3 ay içinde şiddetin bir çeşidine en az bir kere maruz kaldığını göstermektedir.

– Şiddete maruz kalan bayanların en çok maruz kaldığı şiddet çeşidi daha evvelki araştırmaların da ortaya koyduğu üzere ruhsal şiddet (yüzde 58) olmuştur. Bunu yüzde 15 ile toplumsal şiddet, yüzde 12 ile fizikî şiddet ve yüzde 9 ile cinsel şiddet takip etmektedir.

– Erkek iştirakçilerin yüzde 5’i, eşlerine şiddet içeren bir davranışta bulunduğunu beyan etti. Bu davranışın nedenleri sorulduğunda ise ekonomik meseleler ve çocuklarla ilgili meseleler olayların yarısında başta gelen sebepler olarak belirtilmiştir.

– Şiddet gören bayanların yarısına yakını bu durumu kimseyle paylaşmadıklarını belirtirken hiçbir bayanın bu durumu işyeri ile paylaşmaması dikkat çekmektedir.

BADV s¸irketlerinde c¸alıs¸an ve s¸iddete kars¸ı is¸yeri siyasetinin farkında olan bayanların, digˆer s¸irketlerde c¸alıs¸an ve is¸ yerlerinde bir siyaset olmadıgˆını beyan eden bayanlara kıyasla daha az ruhsal zorlanma yas¸adıkları anlas¸ılmaktadır.

Cumhuriyet