AKP’nin yanlış iktisat siyasetlerinin faturası yurttaşa çıkmaya devam ediyor. 2020’de tepe yapan bütçe açıkları, karayollarından kent hastanelerine verilen ödeme garantilerinin her yıl daha da artmasının bedelini halk ödüyor.

Buna karşın salgının derinleştirdiği ekonomik kriz ortamında maaşlara yapılan artırımlar yüzde 8.36’da kalırken, vatandaşa yansıtılan artırımlar yüzde 33’leri buldu. Birtakım besin eserlerinde ise bu artırımlar yıllık yüzde 100’leri aşıyor.

2021’de verilecek minimum fiyatın 2 bin 825 TL’ye çıkarılmasıyla övünüldü fakat yılın daha birinci ayında yalnızca besin alışverişini kapsayan açlık sonu bir ayda 62 TL artarak 2 bin 652 TL’ye çıktı.

Buna kira, fatura üzere öbür tüm zarurî harcamaların eklendiği yoksulluk hududu ise yalnızca 2021 Ocak’ta aylık 202 TL birden arttı. Bir ayda doğalgaz yüzde 2, elekrik yüzde 6, kiralar yüzde 12.28 zamlandı.

Yurttaşa kaşıkla verilip, kepçeyle geri alınan artışlar husus madde şöyle:

1) Faturalar kabardı: Yeni yılın birinci günü elektriğe yüzde 6 artırım geldi. Elektrik Mühendisleri Odası’nın datalarına nazaran, 230 kilovatsaatlik taban elektrik tüketimi olan bir ailenin aylık faturası 1 Ocak 2021 prestijiyle 183.4 liraya yükseldi. Son üç yılda elektrik faturaları yüzde 94 zamlanmış oldu. Öte yandan, 2021 Ocak’ta doğalgaz fiyatlarına iki defa artırım yapıldı. Yılın birinci günü yüzde 1 zamlanan doğalgaz, evvelki gün yüzde 1 daha zamlandı.

2) Bir yudumdan 2 TL vergi: Yılın birinci ayında alkollü içkilerden alınan ÖTV yüzde 17.07 arttı. Yani 70’lik rakıdan alınan ÖTV ve KDV toplamından oluşan vergi 112 liradan 132 liraya çıktı. Yapılan hesaplamalara nazaran, her yudumda bir santilitre içildiği kabul edilirse, bir yudum rakıdan alınan vergi 2 liraya çıkıyor.

AVRASYA’YA ARTIRIM

3) Köprüler ateş kıymeti: 2021’in birinci günlerinde otoyol ve köprü geçiş fiyatlarına yapılan yaklaşık yüzde 26 artırımdan sonra bir yüzde 26’lık artırım da Avrasya Tüneli’ne yapıldı. Avrasya Tüneli’nin tek istikamet geçiş fiyatı 46 TL’ye yükseldi. Öte yandan, bir arabanın geçiş fiyatı 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ile Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nde 10.50 TL’den 13.25 TL’ye, Osmangazi Köprüsü’nde 117.90 TL’den 147.50 TL’ye; Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde ise 21.90 TL’den 27.50 TL’ye yükselmişti.

4) Haberleşme! Özel Bağlantı Vergisi (ÖİV) yüzde 33.3 zamlandı. 4 kişilik bir ailenin haberleşme sarfiyatı vergiler dahil 3 bin 737 TL idi. Vergideki bu artışla, haberleşmeye ödeyenen vergi 74 TL arttı.

5) Emekli ne yapsın?: Tüm bu artırımlardan sonra, taban ücretliler ile memur ve emeklilere yapılan fiyat artışlarının yetersizliği reaksiyon çekiyor. 2021’in birinci 6 ayı için enflasyon farkı dahil memur ve memur emeklisine yüzde 7.36 fiyat artışı yapılmıştı. SSK ve BAĞKUR emekli maaşlarına ise 2020’nin ikinci 6 ayı için yüzde 8.36 artırım yapıldı. En düşük memur maaşı 3 bin 812 liradan 4 bin 92 liraya, en düşük emekli memur aylığı da 2 bin 814 liradan 3 bin 21 liraya çıktı. En düşük emekçi emeklisinin aylığı 1335 liradan 1447 liraya yükseldi.

TARLADAN SOFRAYA 4 KAT KIYMETLİ

Tarlayla market ortasındaki fiyat farkı 4 katına çıktı. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, 2021 Ocak’ta, yurttaşın lahana ve maydanozu 4 kat; süt, patates ve marulu 3 kat daha değerliye satın aldığını söyledi. Buna nazaran üreticide 68 kuruş olan lahana marketlerde 2 lira 70 kuruşa, 50 kuruş olan maydanoz 1 lira 96 kuruşa, 2 lira 73 kuruş olan süt 8 lira 94 kuruşa ve 67 kuruş olan patates 2 lira 17 kuruşa satılıyor. Üretici ve tüketici fiyatları ortasındaki makasın bir türlü kapanmadığına dikkat çeken Bayraktar, “Bütün kesitler sorumlu davranmalı, spekülasyona fırsat verilmemeli, önlemler vaktinde alınmalıdır. Üreticilerimizin kâfi gelir elde etmesini, tüketicilerimizin sağlam besine uygun fiyatla erişebilmesinin sağlanmasını istiyoruz” dedi.

ŞEKER DE ZAMLANDI

Ocak ayında markette 22, üreticide 13 eserde fiyat artışı yaşandı. Ocakta fiyatı en fazla artan eserin markette süt, üreticide salatalık olduğu belirtildi. Öte yandan, Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ, bir kilogram kristal şekerin fiyatını KDV hariç 3.57 liradan 3.93 liraya, KDV dahil 4.2444 TL’ye çıkarıldı. Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ tarafından yapılan açıklamada, ziraî kökenli saf etil alkol satış fiyatı da KDV hariç 8 TL, KDV dahil 9.44 TL olarak belirlendi. 2019 yılında yapılan artırımla Türkşeker’in 50 kilogramlık Polipropilen torbadaki bir kilogram kristal şeker satış fiyatı, KDV hariç 3.57 TL’ye, KDV dahil fiyatı da 3.8556 TL’ye, ziraî kökenli saf etil alkol satış fiyatı da KDV hariç 5.46 TL’ye, KDV dahil 6.44 TL’ye yükseltilmişti.

BAKKALLAR BORÇ YAZIYOR VERESİYE YÜZDE 32 ARTTI

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul İstatistik Ofisi’nin “İstanbul Bakkalları ve Veresiye Alışveriş Pratikleri Araştırması”na nazaran bakkalların yüzde 71’i veresiye defter tutuyor. 39 ilçedeki 402 mahalle bakkalı ile yapılan araştırmaya nazaran:

– Pandemi öncesi periyoda nazaran bakkallardan veresiye alışveriş yapan kişi sayısı yüzde 32 arttı. En fazla veresiye satılan eserler ekmek, yumurta ve sigara oldu.

– Pandemi öncesi devirde veresiye defterinde yazan toplam borç ölçüsü, ortalama olarak 12 bin 733 TL iken pandemi sürecinde yüzde 54.8 artarak 19 bin 717 TL’ye çıktı.

– Son on yılda, ülke genelinde faaliyet gösteren bakkalların sayısı ise yüzde 30’un üzerinde azaldı. İstanbul’da ise 20 bin civarında bakkalın faaliyetine devam ediliyor.

17 AYIN TEPESİ

İstanbul’da perakende fiyatlar ocakta yıllık yüzde 15.05 artarak 2019 Ağustos ayından bu yana en yüksek seviyeyi gördü.

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı datalarına nazaran, ocakta bir evvelki yılın birebir ayına nazaran İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi yüzde 15.05, bu periyotta toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları indeksi ise yüzde 17.75 olarak gerçekleşti.

Datalar bir evvelki ayla kıyaslandığında ise İstanbul’da ocakta bir evvelki aya nazaran perakende fiyatlar yüzde 1.16, toptan fiyatlar yüzde 1.31 arttı.

DOĞALGAZ ARTIRIMI OTOMATİĞE BAĞLANDI

Şubat ayıyla birlikte artırım gelen eserlerden biri de doğalgaz oldu. Fiyatların bir ayda ikinci kere artırıldığını belirten CHP Genel Lider Yardımcısı Ahmet Akın, yüzde 1 olarak açıklanan fiyat artışını kıymetlendirdi. “İktidar Karadeniz’deki rezervle ilgili müjde verdi, muştular artırım olarak döndü. Güç Bakanı doğalgaz tüketiminde rekor kırılmasıyla övündü. Rekor oranda gelmeye başlayan faturalar ise ısınmak isteyen yurttaşlarda soğuk duş tesiri yarattı” diyen Ahmet Akın, şunları söyledi: “Pandeminin de tesiriyle doğalgaz fiyatları dünya genelinde düşerken, ülkemizde otomatik artırımlarla artmaya devam etmesi akılları karıştırmaktadır.” CHP Genel Lider Yardımcısı Faik Öztrak da tweet atarak “Doğalgaza artırımlar otomatiğe bağlandı’’ dedi.

Cumhuriyet