Her gün yüzlerce kişinin vefatına neden olan koronavirüs salgını, yurttaşın yanı sıra esnafı da etkiledi. Aylardır iş yapamayan, iflasın eşiğine gelen, çalışanının maaşını ve faturalarını dahi ödeyemeyen esnaf, borçların ertelenmesini, kira takviyesi verilmesini ve vergilerin affını istiyor.
Tuncay Tokay (Halıcı) Yüzde 99 gemi turizmi ile uğraşan dal olarak sıfırı gördük. Şu an işyerini yalnızca adresimiz aşikâr olsun diye açıyoruz. 2020 yılında cirom sıfır. 2021 aşının çıkmasını bekliyoruz. Bu türlü devam ederse Kuşadası’nda esnaf kalmaz.
Devlet pandemi periyodunda esnafa kredi çıkardı fakat bu krediden yararlanamadık. Borcu borçla kapatıyoruz. Bizi devletin desteklemesi gerek. Hibe vermesi gerek. Geçen yılın vergilerini ödedim, artık taksitlendirme çıkıyor. Olmayan paralarla vergi ödüyoruz. Pandemi öncesi 24 kişi çalışıyordu, artık iki kişi kaldık.
Turizmci 3-4 yıldır berbattı. Pandemi büsbütün bitirdi. Ne kadar dayanacağız bilmiyoruz. 2021 yılı içinde umut yok. Esnaf ve turizmci aç. Tek deva aşının bulunması. Umudumuzu aşıya bağladık.
Serkan Taşdelen (Kitapçı) Biz kırtasiye kitapçılar olarak pandemi devrinde öbür esnaf kadar etkilenmedik, lakin tekrar tesiri oldu. Biz de okullar açılamadığı için önümüzü göremiyoruz. Devlet vergiyi almaktan, işyeri sahibi kirasını istemekten vazgeçmiyor. Devletten vergilerin affedilmesini, yayınevlerinden ise iadeleri geri almasını istiyoruz.
Erhan Özsunar (Otel sahibi) Pandemi öncesi Hollanda’dan Kuşadası’na geldim ve otel açtım. Şu an 7 çalışanım var. Kısıtlama oldu mecburen ikiye düşüreceğim. Çalışana her hafta özel hastanede koronavirüs testi yaptırıyorum. Kişi başı 250 TL. Bu sayı bizi sarsıyor. Devlet çalışana ve patrona süreksiz değil, kalıcı dayanak sağlamalı.
Alaattin Yerlikaya (Kafeterya işletmecisi) 4 yıldır esnaflık yapıyorum. Yazın yönetim ettik. Fakat pandemi belimizi büktü. Kredilerle geçindik. Biraz toparlamaya çalışırken, artık yeniden dükkâna kilit vurmak zorunda kaldık. Bize yalnızca ‘işyerlerini kapatın’ diyorlar. Ne arayan ne soran var. Kiramızı, elektrik borcumuzu ödemek zorundayız. Kimse dayanak vermiyor. Ne yapacağımızı bilmiyoruz. Küçük esnaf ne yapar, konutuna nasıl ekmek görürür” diye düşünülmüyor.
Hakime Toprak (Büfe işletmecisi) Devletten 25 bin lira faizli kredi aldım. Birinci taksidi ödedim, ikinciyi nasıl ödeyeceğim bilmiyorum. Karımız elektrik, su ve faturalara gidiyor. Pandemi yetmezmiş üzere 30 Ekim sarsıntısında konutum ağır hasar aldı. Kiraya çıktım. Kısıtlama geldi, büsbütün bittik. Devlet esnafa faizli kredi değil, hibe vermeli. Lakin o vakit biraz nefes alabiliriz.
Hikmet Atilla (Didim Ticaret Odası Lider Yardımcısı) Didim her yıl 750 bin turisti ağırlıyordu. Fakat bu pandemi periyodunda artık turist gelmiyor, turizmci iş yapamıyor. Turizm kesiminde çalışan yaklaşık 20 bin kişi mağdur oldu. Kahır büyük. 2021 için umutlu değiliz. Tek umudumuz aşının bulunması ve iktisadın canlanması.
Şerif Erul (Didim Esnaf ve Sanatkârlar Odası Başkanı) 2800 esnafımız perişan. Pandemiyi birinci aylarda iyi atlatmaya çalışmıştık lakin ikinci dalga esnafın belini büsbütün kırdı. Devlet kepenk kapatan esnafın yanında olmalı. İvedilikle kira, SGK takviyesi, yanısıra en az bir minimum fiyat yardım yapılmalı. Devlet faizle verdiği krediyi bir yıl ertelemeli. Devlet, ‘dükkanı kapat’ diyor, ancak ‘ne yiyeceksin’ diye sormuyor. Esnafın psikolojisi çok bozuldu. Terör oluyor, pandemi oluyor esnaf etkileniyor. Memur, personel maaşını alırken, esnaf siftahsız işyerini kapatıyor. Bu türlü giderse esnaf pandemiden değil, gerilimden ölecek.
MAHALLÎ İDARELER TAKVİYE OLUYOR
Kuşadası Belediye Lideri Ömer Günel:
Pandemi, turizm kenti olan ilçemizi etkiledi. Belediye olarak kısıtlı imkânlarımıza karşın esnafa ve turizmciye takviye olmak için çalıştık. Belediye Meclisi’nde, pandemi sürecinde işyerlerini açamayan belediye kiracılarından ve tezgâhlarını açamayan pazaryeri esnafımızdan kira bedeli alınmamasına karar vererek 2 milyon 88 bin TL’lik bir gelirden vazgeçtik. Öte yandan Kuşadası Belediyesi olarak işletmesini kendimizin yaptığı pazaryerlerinde bulunan tezgâh fiyatlarına artırım yapmadık. Üreticilerimizin satamadığı eserleri satın alarak fiyatsız olarak muhtaçlık sahiplerine dağıttık. Lakin devlet dayanağı olmadığı için esnafımız ve üreticimiz hala güç durumda. Bu türlü giderse esnafımız siftah yapamayacak duruma gelecek, üreticilerimizin eserleri ise ellerinde kalacak.
Esnafa ve üreticilerimize sunduğumuz takviyenin yanı sıra Türkiye’de birinci koronavirüs olayının görüldüğü 11 Mart tarihinden bugüne kadar geçen 8 aylık mühlet zarfında halk sıhhatini her şeyin üzerinde tutarak kamusal alanların paklığına ve hijyenine büyük bir ihtimam gösterdik. 8 aylık müddette toplam 52 bin ton sıvı dezenfektan kullandık. Ada Bayan Üretim ve İşletme Kooperatifi çatısı altında faaliyet gösteren Emek Atölyesi’nde istekli bayanlarımız tarafından 1 milyon 500 bin maske üretilmesini sağladık. Sokağa çıkma kısıtlamalarının uygulandığı 80 gün boyunca 545 haneye toplam 65 bin 950 kâse çorba dağıtımı gerçekleştirdik. Başlattığımız dayanışma kampanyası aracılığıyla topladığımız 5932 besin paketini gereksinim sahibi vatandaşlarımıza ulaştırdık. Toplumsal Yardım İşleri Müdürlüğümüz aracılığıyla, 826 ailemize toplam 410 bin 385 Türk Lirası nakdi yardımda bulunduk. Koronavirüs testi olumlu çıkan ve müspet hadiselerle teması bulunduğu için meskenlerinde karantina altında olan vatandaşlarımıza kahvaltılık, taze zerzevat, meyve, kuru besin ve damacana su yardımı yapmayı sürdürüyoruz.
Didim Belediye Lideri A. Deniz Atabay:
Kısıtlı imkânlarımıza karşın esnafın belediyeye olan borçlarını erteledik. Hiçbir esnaf kardeşimize ödeme konusunda zorlama yapmadık. Maddi ve manevi olarak yurttaştan, esnafa kadar herkese yardımcı olmaya çalıştık. Konutlarına gidemeyen sıhhat çalışanları ve birtakım vatandaşlar için otel kiraladık. Konaklama ve yemekleri belediye tarafından karşılanıyor. Doğal bunlar kâfi değil. Esnaf ve turizmci varsa herkes ayakta durabilir. Devletin yeni bir siyaset geliştirmesi gerekir. Esnafın meşakkatini tespit ederek, kaynakları boşa harcamamak gerekir. SGK borçlarının silinmesi gerekir. Verilen krediler 1 yıl ertelenmeli. Turizm esnafına, restorant sahiplerine, çeşit şirketlerine, servisçilere ve turizmle ilgili iş yapan herkese takviye olunmalı. Borçlar silinmeli. Bir kere borç silmekle devlet batmaz.
Cumhuriyet
