Gökhan Çınar bir psikolog. “Katarsis” isimli programında farklı acılar ve travmalar yaşamış insanlarla birebir konuşuyor. Trans olma, seks personelliği, daha doğrusu köleliği, jigololuk, Diyarbakır hapishanesinde azap, Sivas Madımak vakalarının izleri, ensest, lezbiyenlik, çocuk tacizi, tecavüz gibi yer yer dehşet uyandırıcı hususlar gündeme geliyor bu programda.
Travma yaşamış insanların konuşmaları zordur.Yıllarca terapi görenler bile yaşantılarını lisana getirmekte çok zorlanırlar. Bu programdaki beşerler konuşuyorlar, konuşabiliyorlar. Bu tabii insanın kendini iyileştirebilmesinin birinci adımı. İnsanların ağır bir yük üzere yaşadıkları travmaların ve acılarının sansasyon konusu olmaktan çıkarılarak düşünsel bir düzleme çekilmesi medya kirliliğinin yaşandığı bir ortamda özellikle çok değerli ve pahalı. Sorular da o denli yol açıcı ki bu insanları izlerken empati ve dayanışma duygusu uyanıyor beşerde. Boyalı basın bu tıp mevzuları en ilkel biçimde sergileyerek izleyicilerin merak hissini tetiklerken, bu programda hem duygusal hem de düşünsel bir sürecin içine çekiliyor, bu insanları tanımak ve anlamak istiyoruz. Öte yandan onların konuşabilmeleri bir çok kimseye de cüret veriyor. Bu da bu programın yol açıcı ve aydınlatıcı yanı.
GEÇMİŞLE HESAPLAŞMANIN BIRINCI ADIMI
Toplumumuzdaki insanların birçoklarının en besbelli özelliği sıkıntılarla yüzleşmekten kaçmaktır. Beşerler kendileriyle ve geçmişleriyle hesaplaşmaktansa palavra bir dünyaya sığınmayı tercih ederler. Bu nedenle de tabularımız çoktur. Geçmişle hesaplaşmanın birinci adımı tahminen de insanın kendisiyle hesaplaşabilmesidir. Bunu yapamadığımız için ne bugün yaşadığımız ortamla, ne yakın geçmişimizle ne de tarihimizle hesaplaşabiliyoruz. Böylelikle çarçabuk dinci ya da milliyetçi ideolojilerin ağına da düşebiliyoruz. Zira hepimiz ömrümüze bir mana verme arayışındayız, bunu yapamadığımız anda da ya bir boşluğun ve karanlığın içine düşüyor ya da diğerlerinin elinde çarçabuk oyuncak olabiliyoruz.
Bu açıdan Gökhan Çınar’ın programının öncü bir niteliği olduğunu düşünüyorum. Tekrar de kimi mevzuların daha da derinine inilebilir kanımca. Kendisi programına davet ettiği kişinin rahatça konuşmasını sağlamak, tahminen de onu incitmemek için çok geri planda kalıyor, sorularını çok ihtimamlı ve dikkatli seçiyor.Anlatan bireyle empati kurmak, onu konuşması için yüreklendirmek elbette irtibatın birinci adımını oluşturuyor, bu açıdan da çok değerli, yeniden de kimi noktaların daha yiğit sorularla daha çok açılmasını, böylelikle hem anlatan şahsa hem de biz izleyicilere daha çok yol açmasını dilerdim. Yoksa bir çok şey başımızda belirginleşemiyor, havada kalıyor.
AİLE İÇİ ŞİDDET VE TESIRLERI
Örneğin bana çok dokunan hikayelerden birinde bir bayan babasının annesini öldürme hadisesini yaşamış, onu anlatıyor. Çocukken annesine nasıl bağlı olduğunu, onu nasıl canı üzere sevdiğini anlatıyor. O kadar ki meskende annesini yalnız bırakmamak için arkadaşlarıyla buluşmaktan bile çekiniyor. Lakin annenin öldürülmesi yıllarca süren bir şiddet ve azap sürecinin en son halkasını oluşturuyor. Bu da şu soruları akla getiriyor: Anne neden baba hakkında hata duyurusunda bulunamıyor, neden ondan ayrılmıyor, ayrılamıyor? Onu bu kadar körleştiren ne? Anlatılanlardan annenin çok dindar olduğunu öğreniyoruz. O vakit annenin elini kolunu bağlayan din mi, yaşadıklarının onun yazgısı olduğu niyeti mi? Yoksa annenin ayrılmasını engelleyen bir mahalle baskısı mı var? Annenin duruşunu nasıl değerlendireceğiz?… Ya kendini bildi bileli annenin yaşadığı şiddet döngüsünün altında oradan oraya savrulan lakin yıllar sonra konuşma hamasetini bulan kızı bunu sanki nasıl görüyor? Anneyi ayrılması için ikna etmeye çalıştığını, lakin annenin buna yanaşmadığını söylüyor, neden? En değerlisi de genç kadın bütün bu soruların cevabını vermedikçe kendini iyileştirecek gücü gerçekten bulabilecek mi? Babasının yalnızca annesini değil kendisini de öldürdüğünü, fakat artık yeni bir insan olarak geçmişi geride bırakarak yine doğduğunu anlatıyor. Umarız haklıdır ve bundan sonraki hayatında şiddetin ş’sini bile yaşamaz. Lakin yüzleşmenin temellerine inmedikçe buna inanmak hiç de kolay değil.
Ya da programda bir kaç transa yer verilmiş. Bunlardan biri seks köleliğini çok doğal bir meslekmiş üzere anlatıyor. Transların ötekileştirildiği toplumlarda buna zorlandıklarını biliyoruz. Fakat yeniden de kurtulanlar ve diğer yol seçenler de var. Seks sömürüsünün bu kadar doğal bir biçimde gündeme gelmesi beni açıkça yadırgattı, çünkü burada yüzyıllardır süren çok büyük bir bir haksızlık kelam konusu. Yani vilayetle her trans bu yola masraf, bizim toplumda bu böyledir diye bir kural yok doğal, bilakis bundan kurtulan ve kendine yine bir hayat yaratanların hikayeleri örnek olabilir sahiden. Öte yandan transları bu yola itenlerin deşifre olmaları da kıymetli. Her meslek üzere bu da benim mesleğim bu da çok doğal üzere bir niyet seks köleliğini yasallaştırmak manasına gelmiyor mu? Dünyada milyonlarca sömürülen bayan ve trans varken, bayan, trans, çocuk ticareti başını almış giderken bu türlü bir söylemi nasıl kabul edebiliriz?
Travmatik hadiselerin birçoklarının mağduru bayanlar ya da çocuklar ya da gayler ve translar… Gönül isterdi ki bu programa öğretilmiş erkeklik üstüne baş yoran, bu erkekliği üstünden atmak için gayret harcayan heteroseksüel erkekler de çıksın. Sözgelimi şiddeti hem yaşamış hem de kendisi de uygulamış olan ve bugün vardığı noktada bütün bunları aşmayı başarmış erkekler. İşte bence asıl cüret bu. Ve bu başarılırsa ve olağan ki desteklenirse bayanları, eşcinselleri, transları ve çocukları ikinci sınıf insan olarak gören eril zihniyetin duvarları da çatlayabilirdi. Öğretilmiş erkekliğin yalnızca bayanlar değil erkekler tarafından da sorgulanması, eleştirilmesi sorunun temellerine inmek manasına geliyor. Umarım hoş başlayan Katarsis programı yeni sorular ve fikirlere yol açabilir. Fikir kirliliğinin ve karmaşalığının üstdüzeyde yaşandığı, eril şiddetin ise çok doğal sayıldığı bir ortamda bunun çok kıymetli olduğunu düşünüyorum.
Cumhuriyet
