İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından İzmir’de yaşanan sarsıntı felaketinin akabinde geleceğe yönelik tedbirleri bilimsel olarak ele almak üzere düzenlenen İzmir Sarsıntısı Ortak Akıl Buluşması başladı. Fuar İzmir’de yapılan ve iki gün sürecek toplantının açılışında konuşan İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer, ülkemizde afet idaresinin faal bir halde yürütülebilmesi için Büyükşehir Belediyesi, belediye kanunları ve afet hukukunun belediyeleri temel alacak halde yine yapılandırılması gerektiğini söyledi.
CHP Genel Lider Yardımcısı Ali Öztunç, CHP ve Yeterli Parti İzmir vilayet liderleri, ilçe belediye liderleri, meclis üyeleri ve belediye bürokratlarının da katıldığı toplantının birinci gününde zelzele, yer bilimleri, yapı, imar ve kentleşme konusunda çok sayıda uzman isim ve bilim beşerinin görüş ve teklifleri dinlenecek. İkinci gün ise iştirakçiler ile yuvarlak masa toplantıları düzenlenecek, problemler, tahlil teklifleri ve geleceğe yönelik projeler pahalandırılacak.
“ELİF VE AYDA UMUT OLDU”
Toplantının açılış konuşmasında İzmir zelzelesinde yaratılan dayanışmaya dikkat çeken Lider Soyer, “115 vatandaşımızın vefatına, 4239 hanenin ağır hasarlı ve yıkık hale gelmesine yol açan büyük zelzeleyle İzmir halkı olarak merkezi ve mahallî idarelerimizle, sivil toplum kuruluşlarımızla ve tüm yurttaşlar olarak yarattığımız dayanışma dalgası ile baş etmeye çalıştık. Bu süreçte yer alan herkese, her kuruma İzmir halkı ismine şükranlarımı sunuyorum. Birinci anda öncelikli hedefimiz yıkılan binaların enkazı altındaki canlarımızı kurtarmak oldu. Bu kapsamda İzmir Büyükşehir Belediyemize bağlı İtfaiye gruplarımız, AFAD, ilçe belediyelerimiz ve farklı vilayetlerden gelen yüzlerce arama kurtarma grubu çok ağır ve hummalı bir çalışma yürüttü. Tüm takımların özverili çalışmalarıyla enkazdan 107 yurttaşımızı sağ çıkarmayı başardık. Yaralanan 1034 yurt taşımızdan 17’sinin tedavisi devam ediyor. Kaybettiğimiz 115 canımız için yüreğimiz yanıyor. 65’inci ve 91’inci saatin sonunda kurtarılan Elif ve Ayda kızlarımız, hepimize umut oldu” dedi.
“BU EŞGÜDÜM UZUN VADEYE YAYILMALI”
ORTAK AKIL VURGUSU
İzmir zelzelesinin ülkemize iki kıymetli hususu bir sefer daha hatırlattığını belirten Soyer, “Bunlardan birincisi el ele vererek, siyaset ve fikir ayrılıklarını bırakıp ortak akıl ve dayanışma kültürümüzü güçlendirerek tüm problemlerin üstesinden gelebileceğimiz. İkincisi bir zelzele ülkesi olduğumuz gerçeğinden hareketle, tüm gücümüzü mümkün afetlerin yıkıcı tesirleri ve risklerini azaltmak için hazırlıklı olmamız gerektiği. Zelzele üzere afetlerle gayret ve risk azaltma eforu, tıpkı vakitte kentsel ömür kalitesinin artırılması eforunun bir modülüdür. Afetlerle çaba sağlıklı, inançlı ve demokratik ömür hakkının değerli bir bileşenidir” dedi.
“YENİ BİR LOKAL İDARE MEVZUATINA GEREKSİNİM VAR”
Bugün ülkemizde afet idaresinin 1959 yılında çıkan Afet Yasası ve imar nizamının ise 1985 yılına dayanan İmar Yasası ile yürütüldüğüne dikkat çeken Soyer, günümüz Türkiye’sinde kentleşmede gelinen noktaya bakıldığında eksik kalan bu kanunların acilen yenilenmesine gereksinim olduğunu vurguladı. Mahallî idarelere 5393 sayılı “Belediye Kanunu” ve 5216 sayılı “Büyükşehir Belediye Kanunu” üzere yasal düzenlemelerde kısmî yetkiler tanımlanmış olsa da belediyelerin afet idare sürecinde hala fonksiyonel bir yetkisi olmadığını söyleyen Soyer, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yeni bir lokal idare mevzuatına, hatta yeni bir mahallî idare ıslahatına muhtaçlık var. Yasal mevzuatımızda halka en yakın idare ünitesi olan belediyelerin afet durumunda müdahale hizmet kümelerine dayanak g&ou ml;revlerini üstleniyor olmasının ötesinde roller tanımlanması gerektiğini düşünüyoruz. Zira İzmir sarsıntısı belediyelerin misyonlarının yalnızca yol, su, altyapı üzere hizmetlerle hudutlu kalmadığını çok net gösterdi. Afetle çaba, yerelde başlayıp yerelde kazanılır. Ülkemizde afet idaresinin aktif bir biçimde yürütülebilmesi için Büyükşehir Belediyesi ve Belediye Kanunları ile afet hukukunun belediyeleri temel alacak formda tekrar yapılandırılması gerekiyor.”
KENTSEL DÖNÜŞÜME DİKKAT ÇEKTİ
Afet risklerini azaltmanın en değerli araçlarından birinin de kentsel dönüşüm olduğunun altını çizen Soyer, “Mevzuatımızda kentsel dönüşüm, 6306 sayılı yasa ve 5393 sayılı yasanın 73’üncü hususu kapsamında yürütülüyor. Biz her iki yasanın birleştirilerek temel bir kanun oluşturulmasını ve bu çerçevede belediyelerin kentsel dönüşüm konusunda yetki ve aktifliğinin artırılmasının kaçınılmaz bir mecburilik olduğunu düşünüyoruz. Birebir vakitte kentsel dönüşümü destekleyecek toplumsal bir finansman modelinin de oluşturulması bu teşebbüsleri mümkün kılacak bir öbür mecburilik. Bu şartlar altında afetlere hazırlık, acil müdahale, ziyanların tesirinin azaltılması, kentsel dönüşüm, riskli yapı stoğunun iyileştirilmesi üzere afet risk azaltımıyla ilgili tüm süreçlerde başarılı olabilmemizin yeg âne yolu ortak akıl etrafında birleşmemizdir. Bu mevzularda kapsayıcı ve iştirakçi olmayan hiçbir süreçten muvaffakiyet beklenemez. Bugün burada kıymetli katılımlarınızla gerçekleştirdiğimiz bu aktifliğe, tam da bu nedenle İzmir Zelzelesi Ortak Akıl Buluşması ismini verdik” dedi.
Buluşmada 30 Ekim zelzelesinin jeolojik şartları, yapı-zemin etkileşimi, yapı stoğu, toplumsal ve ruhsal tesirleri, mekânsal planlama, arama-kurtarma ve hasar tespiti üzere pek çok bahsin bilimsel olarak tüm boyutlarıyla ele alınacağını söyleyen Soyer, “Gelecek için yol haritamızın kilometre taşlarını ortak akıl ile belirleyeceğiz. Umuyor ve diliyorum ki İzmir sarsıntısı, hem merkezi hem mahallî idareler hem de ülke kamuoyu açısından Marmara ve Van sarsıntıları üzere bir felaketi daha ardımızda bırakıp bir müddet sonra hiçbir şey yokmuş üzere davranmaya devam ettiğimiz bir sürecin tekrarı olmaz” biçiminde konuştu.
İzmir Büyükşehir Belediyesi Lider Danışmanı Alim Murathan toplantıdaki konuşmasında “2020 yılında dünyada 106 adet 6 büyüklüğünde sarsıntı olmuş. Bunlardan 9 tanesi 7 ve üzerinde. Ülkemizde 3 zelzele oldu. Dünyada kayıp sıralamasında en ön sıradayız. Yaşadığımız yüzyılda ülkemizde bu kadar kayıp olması düşündürücü” dedi.
Türk Mimar Mühendis Odalar Birliği Genel Lideri Emin Koramaz ise mimar, mühendis ve kent plancılarının teklifleri ve ikazlarının dikkate alınmadığına vurgu yaparak her türlü engellemeye karşın üzerlerine düşen sorumluluğu yerine getireceklerini vurguladı. Koramaz, kelamlarına şöyle devam etti: “Ülkemiz topraklarının yüzde 98’inin zelzele, yüzde 66’sının birinci ve ikinci derece tehlikeli sarsıntı bölgesinde yer aldığını biliyoruz. Buna karşın zelzelenin hasarlarını en aza indirecek esaslı tedbirler alınmıyor. Mühendis mimarlık ve kent planlamanın gereklerine, insan hayatına hürmet duyulmuyor. Kentsel dönüşüm alanları rant alanlarına dönüştürüldü. Yapı kontrol yasası çıkartıldı fakat yapı kontrolü kamusal olması gerekirken ticarileştirildi. Ulusal zelzele strateji ve hareket planı yapıldı fakat gerekleri yerine getirilmedi.”
Mevcut yapı stoğunda iyileştirme yapılmadığına da dikkat çeken Koramaz, 1999 sonrasında zelzele yönetmeliği çıkartılsa da idare süreçlerindeki eksiklikler nedeniyle bu tarihten sonra yapılan yapıların da güvenliğine ait kaygıların olduğunu söyledi. Türkiye’deki tüm yapı stoğunun teknik incelemeden geçmesi gerektiğini söyleyen Koramaz, “Siyasi rant uğruna imar barışı altında 10 milyonun üstünde yapı kayıt altına alındı. Sarsıntıya hazırlıklı olmak bir devlet siyasetidir. Devlet kurumları ve lokal idarelerin ortak sorumluluğudur. İmar aflarının yasaklanması, sarsıntı öncesi, sarsıntı anı ve sonrasındaki çalışmalara ait bir ulusal zelzele siyaseti belirlenmesi, Türkiye ulusal sarsıntı master planının hazırlanması, kent planlaması, yapı üretimi ve kontrolü konusunun bütünlüklü ele alınması gerekiyor” dedi.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Haluk Sucuoğlu ise zelzele riskinin konut binalarında çok yüksek olduğuna değinerek “Bu binalar yabanî bir pazar ortamında üretilmiş binalardır. Öncelikli olarak buralara eğilmemiz gerekiyor. Kahramanca afet idaresi yaparak bir yere varamayız. Bu bir kaynak problemi. Konut yapı stokunu sarsıntıya sağlam hale getirmek muazzam bir kaynak gerektiriyor. Bunun için kaynaklarımızı belirlememiz gerekiyor. Hükümet dayanağı olmadan milletlerarası finans bulunabiliyor mu? Risklerimiz neler, onları belirlememiz lazım. Bir sonraki zelzelede bina yıkılmasın istiyorsak, yıkılma riski çok yüksek binaları belirlememiz kıymetli. Bunlar patlamaya hazır birer bomba gibiler. Bu zelzele tüm İzmir için bir test yaptı. 5 kattan yüksek ve 2000 yılından evvel yapılmış tüm binalar yüksek riskli binalardır” dedi.
Cumhuriyet
