YÜKSELİŞİN TEMEL SÜRÜKLEYİCİSİ BESİN VE TEMEL MAL KÜMELERİ TESİRLİ OLDU
TÇMB’nin “Kasım Ayı Fiyat Gelişmeleri” raporunda, “Tüketici fiyatları Kasım ayında yüzde 2.30 oranında artmış, yıllık enflasyon 2.14 puan yükselerek yüzde 14.03 olmuştur. Enflasyondaki yükselişin temel sürükleyicisi besin ve temel mal kümeleri olmuştur” denildi ve eklendi:
“Hizmet ve güç kümeleri yıllık enflasyonlarındaki artış ise daha hudutlu kaldı. Besin enflasyonundaki yükselişte birikimli döviz kuru tesirleri, temel girdi niteliğindeki ziraî emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz istikametli ögeler rol oynadı.
“Temel mal enflasyonundaki artışta, başta araba olmak üzere, sağlam tüketim malları öne çıkarken, bu gelişmede güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirlerine bağlı talep taraflı ögeler ve Türk lirasındaki kıymet kaybının gecikmeli yansımaları gözlendi. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükseldi.”
Raporda, besin, temel mal, hizmet, alkol-tütün-altın ve güç kümelerinin yıllık tüketici enflasyonuna katkılarının da aylık bazda sırasıyla 1.01, 0.89, 0.15, 0.05 ve 0.04 puan arttığı belirtilerek, “Yıllık enflasyon lokanta-otel, ulaştırma, başka hizmetler kümelerinde
yükselirken, kira kümesinde yatay seyretmiş, haberleşme hizmetlerinde ise geriledi. Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde, lokanta-otel kümesi aylık fiyat artışı besin fiyatlarındaki görünümün de tesiriyle hızlandı. Ulaştırma hizmetleri fiyatları, karayolu ile şehirlerarası yolcu nakliyeciliği fiyatlarındaki düşüşün tesiriyle yatay seyretti. Öteki hizmetler kümesindeki yükselişte döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak fiyatları artan ulaştırma araçlarının bakım ve tamiratı, temel hastane hizmetleri ve dişçilik fiyatları tesirli oldu.”
Temel mal enflasyonunun Kasım ayında 3.23 puan artışla yüzde 15.32’ye çıktığı belirtilen raporda, “Bu periyotta yıllık enflasyon sağlam mal ve öbür temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı kümesinde geriledi” denildi ve eklendi:
“Dayanıklı tüketim malları fiyatları güçlü kredi ivmesinin gecikmeli tesirlerine bağlı talep taraflı ögeler ile Türk lirasındaki bedel kaybının yansımalarıyla yüksek bir oranda artarak (aylık yüzde 5.68) temel mal enflasyonunun ana sürükleyicisi oldu. Böylece bu kümede yıllık enflasyon yüzde 26.50’ye ulaştı.”
Güçlü mallarda fiyat artışları alt kalemler genelinde sürerken, araba fiyatlarında birikimli döviz kuru tesirlerine bağlı olarak yüzde 9.70 artış olduğu da belirtilen raporda, “Bu periyotta başka temel mal kümesi fiyatları üzerinde Türk lirasındaki paha kaybının gecikmeli tesirleri barizleşmiştir. Giyim ve ayakkabı kümesinde zayıf seyreden sektörel talep şartlarının dezenflasyonist tesirleri bu periyotta de devam etmiş ve küme yıllık enflasyonu yüzde 0.76 olarak gerçekleşti” denildi.
Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonunun da Kasım ayında 4.57 puan artarak yüzde 21.08’e yükseldiği belirtilen TCMB raporunda, “Bu devirde yıllık enflasyon, işlenmiş besin kümesinde 1.43 puan artışla yüzde 15.92, işlenmemiş besin kümesinde ise 8,.24 puan artışla yüzde 27.02 oldu” denildi ve şöyle devam edildi:
“İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, gerek meyve ve zerzevat gerekse öbür işlenmemiş besin fiyatlarının değerli ölçüde yükseldiğine işaret etti.
“Taze meyve ve zerzevat fiyatlarının yüksek aylık artışında mevsim geçişine bağlı arz istikametli ögelerin yanı sıra döviz kurundaki birikimli kıymet kayıplarının tesirli olduğu bedellendiriliyor.
PİRİNÇ VE BAKLİYAT FİYATLARI GÜÇLÜ BİR BİÇİMDE YÜKSELDİ
“Diğer işlenmemiş besinde, girdi fiyatlarındaki gelişmeleri takiben tavuk ve yumurta kalemleriyle birlikte, döviz kuruna hassaslığı yüksek olan pirinç ve bakliyat fiyatları güçlü bir biçimde yükseldi.
“İşlenmiş besinde olumsuz görünüm Kasım ayında da devam etmiş ve aylık fiyat artışı yüzde 2.26 olmuştur. Kimi ülkelerce salgın karşısında alınan ihtiyati önlemler memleketler arası tahıl fiyatlarını olumsuz etkilemeye devam etmiş, artan maliyetler sonucunda ekmek ve tahıllar kümesinde süregelen yüksek fiyat artışları Kasım ayında yüzde 3.32 ile bariz biçimde hızlanmıştır.
“Diğer işlenmiş besin fiyatları yüzde 1.67 oranında artarken, gerek döviz kuru gelişmeleri gerekse memleketler arası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları aylık yüzde 5.11 oranındaki yükselişle öne çıktı.
“Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 18.35’e yükseldi. Özetle, besin kümesi enflasyonundaki yükselişte döviz kuru gelişmeleri, memleketler arası ziraî emtia fiyatlarının seyri ve mevsim geçişine bağlı arz istikametli ögelerin tesiri hissedildi.”
Cumhuriyet
