Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yayımladığı yeni yönetmelikle, 30 Nisan’dan itibaren kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacağını açıkladı.

Tartışmalara neden olan yönetmeliğe yönelik reaksiyonlardan biri de, Daktilo1984’ün kurucusu, ekonomist ve kripto para araştırmacısı Enes Özkan’dan geldi.

Özkan, TCMB’nin yeni kripto para yönetmeliğini NFT olarak, yani blockchain üzerinde kendisi tarafından imzalanmış bir sanat yapıtı olarak satışa çıkardı.

Başlığını ise birinci NFT’ler olarak nitelendirilebilecek CryptoKitties’e atfen TCMBKitty a.k.a. Oxymoron olarak belirledi.

Yönetmeliğin bir düzenlemeden çok yasaklama olduğunu tabir eden Özkan “Amaçladığım şey bu yasakçı ve dayatmacı yönetmeliği bir oksimorona dönüştürmek ve bunu yaparken gerçeğin kendi dayatıcı tesirini yönetmeliği hayata geçirenlerin yüzüne çarpmak. En temelde ise yaptığım şey yönetmeliği protesto etmek. Bunu yaparken de sanatın dönüştürücü tesirini bir katalizör olarak kullanmak istedim” diyor.

"Güvenilir 3. partiler, güvenlik açıklarının ta kendileridir." Nick Szabo.

TCMB'nin anlamsız yönetmeliğini bir oksimorona dönüştürmek için yönetmeliği NFT'leştirdim. Adı TCMBKitty 🐱 🙂 Bu ürünü sadece "Kripto Varlık" kullanarak satın alabilirsiniz. 👇👇https://t.co/A6tTAbLKdq pic.twitter.com/cSoCEtpnl9

— Enes Özkan (@Enes0zkan) April 18, 2021

‘ÖNGÖRÜSÜZLÜK’

Dünyada her gün milyonlarca insanın kripto paraları kullanarak alım-satım yaptığını ve ödemeler gerçekleştirdiğini aktaran Özkan, bu durumun 6 unsurluk bir yönetmelikle yasaklanabileceğini düşünmenin garip olduğunu söylüyor:

“Yaratıcılığın ve bunun getireceği değişimin öncüsü olmak yerine ezberlerini koruyup kendilerince inançlı alanda kalmaya çalışmak muhafazakarlık olarak bile değerlendirelemeyecek biçimde bir öngörüsüzlük olarak geliyor bana.”

YÖNETMELİK PİYASADA NELERİ DEĞİŞTİRECEK?

Özkan, bu yönetmelik haricinde öbür bir regülasyon gerçekleşmezse, kripto para borsalarında süreç yapan şahıslar için çok büyük bir tesir yapmayacağını söz ediyor:

“Çünkü yönetmelikle kripto paralarla mal ve hizmet alım-satımına yasak getirildi, kripto paraların kendisinin alım-satımına yönelik bir mani yok. Yönetmelikte geçen tabir ‘Kripto varlıklar, ödemelerde direkt yahut dolaylı halde kullanılamaz’ halinde. Yalnızca kriptopara borsalarına Türk Lirası aktarmak yahut borsalardan Türk Lirası çekmek için kullanılan ödeme ve elektronik para kuruluşları yerine bankalar kullanılacak. Yönetmelik bankalar üzerinden yapılan süreçlere ait bir kısıtlama getirmiyor.”

Toplumda kripto paranın yasaklandığına dair bir algı oluştuğunu da belirten Özkan, “Böyle bir durum şimdi kelam konusu değil. Öte yandan yönetmelik kriptopara konusundaki regülasyonların sıkı tutulacağının bir işareti bana nazaran. Bu söylediklerim hem Bitcoin hem öbür kripto paralar için geçerli” diyor.

YÖNETMELİĞİN PROBLEMLİ YANLARI NELER?

Yönetmelikte kripto paralar için bir “kripto varlık” tarifi yapılıyor ve kripto varlıkların gayri maddi varlıklar olduğu söyleniyor. Muhasebe lisanında buna “maddi olmayan duran varlıklar” da denebiliyor.

Özkan, bunların kapsamına bakıldığında marka, patent, sanatsal yapıtların mülkiyeti vb. çok fazla alt başlık görüldüğünü belirterek “Kriptoparaların bu türlü bir alt sınıfa sokulması kripto paraların fonksiyonlarını ve ideolojisini karşılamıyor. Bu ileride hem kurumsal hem kişisel yatırımcılar için sıkıntılar yaratacak bir tarif. Gerçekten birtakım mahkemeler verdikleri kararlarla TCMB yönetmeliğindeki tarifi fiilen kabul etmeyerek kripto paralara haciz süreci başlattılar ve onları bir sermaye piyasası aracı üzere kabul ettiler” diyor.

‘PİYASAYA ÇOK MAKUS BİR SİNYAL VERİLDİ’

Temel sorunun ise Türkiye’deki iktisat idaresinin her vakit yaptığı üzere piyasaya çok makus bir sinyal vermesi olduğunu aktaran Özkan, şu tabirleri kullanıyor:

“Birincisi gece yarısı çıkan bu yönetmelik öncesinde paydaşların görüşleri alınmadı, bu kararların alınacağına ait rastgele bir tartışma yürütülmedi. Bu durum piyasadaki oyuncuların kendilerini tabiri caizse kurbanlık koyun üzere hissetmelerine sebep oluyor. Yatırım bahislerinde en değerli şey yatırımcının psikolojisidir. Yatırımcı ruhsal olarak rahat hissetmediği vakit riskini yönetme konusunda sıkıntılar yaşar. Yakın periyotta yaşadığımız Merkez Bankası liderinin değişimi üzere, bu yönetmelik üzere bahisler yatırımcının risk algısını ve hasebiyle piyasayı bozan süreçler olarak karşımıza çıkıyor.”

‘TEKNOLOJİK GELİŞMELERİN ÖNÜNE SET ÇEKİLDİ’

Özkan’a nazaran ikinci ve en kıymetli sorun ise teknolojik gelişmelerin önüne set çekilmesi:

“Yönetmeliği o gece okuduğumda çabucak bir yayın açtım Daktilo1984 YouTube kanalında ve söylediğim birinci şey buydu. Türkiye kriptopara ekosisteminde değerli bir oyuncu. Çok büyük hacimli borsalar var. Bu gücün teknolojik devinime dönüşmesi, bu alanda uygulamalar ve sistemler geliştirilmesi piyasanın olağan akışında olacak şeyler. Yönetmelikte karşımıza çıkan yasakçı hal finansal teknoloji başta olmak üzere tüm blockchain teknolojilerine yönelik geliştirme yapan yazılımcıların ülke dışına çıkmasına sebebiyet verir nitelikte. Zati uzun bir müddettir ülkenin insan kaynağı bu üzere siyasetler nedeniyle kaybediliyor. Artık biz bu kayıplara yenisini ekleyeceğiz bu yönetmelikle.”

DÜZENLEME Mİ, YASAKLAMA MI?

Özkan, yönetmeliğin bir düzenleme değil, yasaklama olduğunu belirterek “Türkiye’de regülasyon denince zati ekseriyetle yasaklama akıllara geliyor. Siyaset bir kolektif karar alma düzeneği olarak işlemiyor birçok vakit. Daha evvel hiç düzenlenmemiş alanı nasıl bir kurumun gece yarısı çıkardığı yasakçı bir yönetmelikle tanımlayabilirler nitekim şaşırıyorum. Siyaset sistemi yalnızca güç kullanma üzerine işlememeli, kanun gücüyle insanlara gerçeklik dışı, yapılamaz, denetim edilemez şeyler dayatılmamalı” tabirlerini kullanıyor.

Yönetmelikteki, kripto paraların ödemelerde kullanımının yasaklanmasına ait maddeyi, konutta bira imaline litre sonu getiren düzenlemeye benzeten Özkan şunları söylüyor:

“O düzenlemeyle insanların konutlarında kaç litre alkollü içki üretebileceği sınırlanmıştı. Buna ait bir denetleme yok, aslında bunu denetlemeye imkânı da yok hiçbir kurumun. Devletin denetim etmesinin mümkün olmadığı bir alanı düzenlemeye çalışması vatandaşlar üzerinde güç kullanma istencinin ve her bahiste tek karar verici merci olma dileğinin bir sonucu.”

DAHA ÂLÂ BİR DÜZENLEME NASIL YAPILABİLİRDİ?

Özkan, her piyasada olduğu kripto para piyasasında da sıkıntılı alanların olduğunu söz ediyor.

“Nasıl Borsa İstanbul’da bazen manipülatif hareketler oluyorsa kripto para borsalarında da bunlar yaşanabiliyor” diyor ve kamu kurumlarının öncelikle bu mevzuya eğilmesi gerektiğini belirtiyor:

“ Bu üzere aksaklıkların üzerine gidilmeliydi. Lakin yalnızca yasaklar koyarsanız piyasa düzeneği o yasakları aşacak yolu bulur ve çok farklı sıkıntılarla karşılarsınız.”

YENİ DÜZENLEMELER, YASAKLAMALAR GELİR Mİ?

Özkan, bu yönetmeliğin öncü bir yönetmelik olduğunu düşünüyor ve “Yönetmeliğin iletisi çok sert, sonraki yönetmeliklerin de piyasayı daraltıcı tesirinin olacağını düşünüyorum, umarım yanılırım” diyor.

Kripto paraların kullanım alanlarının çok geniş olduğunu ve farklı kurumların çalışma alanlarına da girdiğini hatırlatan Özkan, yeni düzenleme ve yasaklamalara yönelik öngörülerini şöyle sıralıyor:

• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Sermaye Piyasası Heyeti (SPK), Hazine ve Maliye Bakanlığı da sırasıyla bu mevzuya ait mevzuat üretebilir.
• BDDK bankacılık alanında borsalara para transfer sistemiyle ilgili düzenlemeleri hayata geçirebilir.
• SPK Türkiye’de yerleşik kriptopara borsalarına ve bu borsalarda süreç gören “kripto varlıklara” ait çeşitli aksiyonlar alabilir.
• Ve doğal ki Hazine ve Maliye Bakanlığı bu piyasadan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler yapacaktır.

NFT’NİN GELİRİ BLOCKCHAIN YAZILIMCILARINA

Özkan, TCMB’nin yönetmeliğini NFT olarak satışa çıkarırken öncelikli maksadının yapıtı satmak olmadığını vurguluyor:

“Bu eser satıldığında değil, benim ve benim üzere kripto paranın ortaya koyduğu fikirlere inanan ve ona katkı sağlayan bireylerin sesi daha fazla duyulduğunda, kanun koyucular kocaman bir ekosistemi bir kalemle silemeyeceklerini anladıklarında maksadına ulaşacak. Olur da yarattığım bu NFT satılırsa elde edeceğim tüm geliri yeniden bu dönüştürücü fikirlere inanan ve ona katkı sağlamak isteyen blockchain yazılımcılarının ve iş geliştirmecilerinin yetiştirilmesi için yapılacak projeler için kullanacağım.”

Cumhuriyet