Birinci gösterimini Cannes Sinema Şenliği’nde yapan “Fransız Postası” (The French Dispatch) için Wes Anderson üç farklı fikirden hareket ettiğini söylüyor bir söyleşisinde. Bunlardan birincisi bir ‘antaloji filmi’ çekme isteği, yani içinde biribirinden bağımsız birden fazla öykünün yer aldığı, ancak aşikâr bir tema etrafında dönendiği için de bazılarının ‘portmanto film’ diye de tabir ettiği bir sinema… Bir öteki isteği da içinde Fransız oyuncuların yer aldığı bir Fransız sineması çekmek ve son olarak da bir The New Yorker (dünyanın en değerli dergilerinden) sineması çekmek. “Bu üçünü tıpkı sinemada buluşturabilir miyim diye sordum kendime ve neden olmasın dedim, işte “Fransız Postası” bu türlü çıktı ortaya” diyor.
GERÇEK MÜELLİFLERDEN İLHAMLA…
Paris’i andıran (bir sahnede geride Notre Dame Katedrali’ni bile görüyoruz, o kadar andıran) fakat ismi Ennui sur Blasé olan küçük bir kentte geçen sinema Amerikalı bir girişimcinin 1925 yılında kurduğu “The French Dispatch” isimli bir mecmuanın sayfalarında dolaştırıyor okuru, pardon izleyiciyi… Üç ana öykü ile bir vefat ilanı ve bir de seyahat kısmı içeren sinemada Wes Anderson’ın fetiş oyuncularından Bill Murray mecmuanın kurucusu ve yazı işleri müdürü Arthur Howitzer Jr. rolünde çıkıyor karşımıza. Mecmuada yer alan makalelerin müellifleri da aslında kimi gerçek müelliflerden ilhamla oluşturulmuş karakterler. Örneğin son öyküdeki siyahi ve eşcinsel müellif Roebuck Wright (Jeffrey Wright canlandırıyor bu karakteri) açıkça James Baldwin’den izler taşıyor. İkinci öyküde Frances McDormand’ın oynadığı Lucinda Krementz ise tekrar tıpkı öyküdeki müellif üzere 68 Paris olayları sırasında yazdığı yazılarla (günlükler hatta) tanınan Mavis Galant’ın bir yansıması adeta. Mecmuanın kurucusu ve editörü Arthur Howitzer Jr. ise The New Yorker’ın efsanevi editörü Harold Ross’a gönderme yapan bir karakter. Bu örnekleri daha da çoğaltmak mümkün fakat geri kalanını da biraz araştırma yapıp bulmak size kalmış artık.
“Fransız Postası” Wes Anderson sinemasının çabucak tüm karateristik özelliklerini taşısa da (titizlikle uğraşılmış ayrıntılar, çerçevelerinden kamera açılarına dek görsel anlatıma mahsus imza niteliğindeki ögeler, çoğunluğu direktörün üslubuna alışık isimlerden oluşan bir oyuncu takımı vb.) kimi yenilikler de yok değil. Örneğin birinci sefer bir Anderson sinemasında siyah beyaz çekilen kısımlar bu kadar fazla (hatta tahminen sinema renkliden çok siyah beyaz). Üçüncü öyküdeki otomobil takip ve çatışma sahnesi ise büsbütün çizgi sinema formunda anlatılmış. Anderson daha evvel stop-motion tekniğini kullandığı animasyonlara imza atmıştı fakat böylesi bir çizgi sinema estetiğini hiç kullanmamıştı. Bunda biraz da sinemanın çekimlerinin yapıldığı Angouleme bölgesinin de tesiri var elbet. Bilenler bilir, Angouleme kenti Fransa’nın çizgi roman başşehri olarak anılır.
FRANSIZ SİNEMASINDAN İZLER
Aslına bakarsanız sinemada öteki hürmet duruşları ya da göndermeler de var. Örneğin 68 olaylarına atıf yapan ikinci kıssada Godard ve Truffaut üzere direktörlerin başını çektiği Fransız Yeni Dalgası’nın izleri buram buram hissediliyor. Tekrar birebir öyküdeki motorsiklet sahnesinin “Mauvais Sang” (Kötü Kan) sinemasından ilham almadığını kim söyleyebilir? Kimi anlarda akla Jeunet’nin dış ses anlatımlarıyla ilerleyen süratli kurgulanmış renkli sahneleri de gelecek kesinlikle, ya da Jacques Tati’nin kelamsız ancak harika koreografileri… Hepsi de Wes Anderson’ın Fransız sinemasına yazdığı aşk mektubunun satırları elbette.
ESKİ VE YENİ OYUNCULAR
İçinde Fransız oyuncuların yer aldığı bir Fransız sineması çekmek isteyen Wes Anderson oyuncu takımına Lea Seydoux, Cecile de France, Mathieu Amalric, Denis Menochet (ve hatta Cezayirli aktris Lyna Khoudri) üzere isimleri de dahil etmiş. Jason Schwartzman, Owen Wilson, Adrien Brody, Tilda Swinton, Bob Balaban üzere sabık Anderson oyuncularının yanı sıra birinci sefer onunla çalışan Benicio del Toro, Frances McDormand, Timothée Chalamet, Elizabeth Moss, Jeffrey Wright üzere oyuncuların da iştirakiyle bir defa daha Şampiyonlar Ligi misali bir takım kuran Anderson olasıdır ki bir mecmua formunda anlatmayı tercih ettiği için sinemanın senaryosunu her zamankinden daha “edebi” bir üslupla kaleme almış (Roman Coppola, Hugo Guinnes ve Jason Schwartzman’ın da katkılarıyla). Tıpkı The New Yorker’da olduğu üzere çizimlerin ön plana çıktığı mecmua kapalarının da bol ölçüde göründüğü sinemada ben bilhassa akıl hastalığından muzdarip ve bir cinnet anında işlediği kanlı cinayetler yüzünden hapsedilmiş ressam Moses Rosenthaler’in (Benicio Del Toro) monografisinin anlatıldığı birinci kıssayı sevdim en çok ancak “Fransız Postası” entelektüel seviyesi bir epey yüksek tüm kıssaları ve titizlikle oluşturulmuş varlıklı ayrıntılarıyla (ev sinemasına düştüğü anda uzun uzun incelenecek sahneler var filmde) her vakit karşınıza çıkmayacak bir sinema tecrübesi vaat ediyor; kayıtsız kalmayın derim.
SİNEMANIN NOTU: 8/10
