Koronavirüs salgınıyla uğraşın İstanbul’daki en değerli üslerinden biri olan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa-Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde de Kovid vakalarının azalmasıyla bir arada yeni olağan periyoduna geçiş aşamalı olarak gerçekleştirildi. 3 ay boyunca büyük orantıda Kovid vakalarını kabul eden Acil Servis’te işleyiş eski rutinine dönmeye başlasa da salgın sonrası Acil Servis kriterlerinde de değerli değişiklikler oldu.

ENFEKSİYON KRİTERLERİ BU KADAR SIKI DEĞİLDİ

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Kısmı Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim İkizceli, “Eskiden acillere her türlü vaka geliyordu. Lakin biz, örneğin bir trafik kazası vakasında hastada bir numara sırada enfeksiyonu düşünmüyorduk. Bu nedenle de acil servislerde enfeksiyon kriterleri bu kadar sıkı değildi. Gelgelelim Kovid salgınıyla birlikte bu husustaki ezberler bozuldu; hasta her ne sebeple acile başvurursa başvursun, enfeksiyon olabilir ve bu enfeksiyon biz sıhhat çalışanlarına bulaşabilir; sağlıkçılar da bundan zarar görebilir, velev hayatını kaybedebilir, bunu öğrendik” dedi.

VAKA TRAFİK KAZASIYLA BİLE GELSE, KOVİD’MİŞ ÜZERE YAKLAŞIYORUZ

Yeni alışılagelmiş periyodunda artık hastaların acil servisten girdiği andan itibaren Kovid protokollerine nazaran değerlendirildiğine işaret eden Prof. Dr. İkizceli, “Hem muayenede hem gözlemde hem de tedavide enfeksiyon riski değerli bir kriter oldu artık. Müspet olanla olmayanı ayıracak halde triyaj tertibine geçtik. Bu arada vatandaşlar da bu pandemi devrinde acil servisleri gereksiz yana meşgul etmemeyi öğrendi. Bu da çok değerliydi. Evvelce olur olmaz her şikayetle acil servise gelen vatandaşlar, salgın kaygısı nedeniyle hakikaten mecbur kalmadıkça acile gelmedi. Böylelikle acil servisler nitekim gerçek acil servis üzere kullanıldı. Şu an Kovid şikayetiyle müracaatlar salgın devrine nazaran çok çok azaldı. Gelgelelim diğer sebeple (örneğin trafik kazası yahut inme) gelen hastanın yatışını vereceksek Kovid testine bakmadan artık servise almıyoruz” diye konuştu.

“APARTMANDA KOMŞU KOMŞUYA BULAŞTIRIYOR”

Devir vakit günde 15-20 kuşkulu vakanın başvurduğunu, bunun da en kıymeti sebebinin vatandaşların tedbirlere dikkat etmemesi olduğunu vurgulayan Prof. Dr. İkizceli, şu kıymetli ihtarlarda bulundu:

“Örneğin bir apartmanda ya da mahallede bir müspet vaka varsa, onun etrafındakilerin hepsinde müspetlik saptıyoruz. Bu da şu manaya geliyor, hala tedbirler konusunda iyi değiliz, toplumsallaşma sırasında ara, maske vs kurallarına riayet etmiyoruz. Bu nedenle de etrafımızda süratle yayılıyor virüs. Hastalık devam ediyor, o yüzden vatandaşlarımız rehavete kapılmadan maske, ara, hijyen tedbirlerine devam etmek zorundalar. Ağır bakım ve entübe hasta sayısındaki artışların sebeplerinden birisi de bu toplumsallaşma nedeniyle oluyor. Zira salgın boyunca meskende, karantinada koruduğumuz risk kümesi yaşlılarımız artık enfekte hastalarla karşılaşıyor. Onlar enfekte olduğunda ise daha ağır geçiriyor. Bir de şöyle bir değişim yarattı bu salgın, artık alışılagelmiş servislerde yatak kapasiteleri önemli biçimde azaldı. Zira örneğin rastgele bir sebepten yatışı verilen hastanın testleri müspet çıktıysa, o odaya farklı hasta alamıyoruz. Yani iki kişilik odada tek hasta yatıyor. Vaka sayıları artarsa bu açıdan da zahmetler yaşanabilir.”

“BÖYLE GİDERSE ÇALIŞACAK HALİMİZ KALMAYACAK”

Acil Tıp Servisi Başhemşiresi Emel Çavuş Şimşek ise kısıtlamaların kalkmasıyla birlikte vatandaşların salgın bitmiş üzere davranmaya başladıklarını ve salgın boyunca konutundan ailesinden uzak kalıp kendi hayatını riske atarak çalışan sıhhat çalışanlarının buna çok öfkelendiğini belirterek, “Böyle giderse bizim galiba bu kadar süratli bir tempoyla, bu gerilim altında çalışacak halimiz kalmayacak dedi. Vatandaşların ‘tanıdıklardan virüs bulaşmaz’ üzere yanlış bir algıya sahip olduğuna işaret eden Şimşek, “Acilde çalışan hemşireye öteki kentten onu ziyarete gelen kendi kuzeninden Kovid bulaştı. Düşünün o hemşire burada, Kovid hastalarının ortasında aylarca çalışıp enfekte olmuyor, zira sıkı sıkıya tedbirlerini alıyor ancak konutuna gelen bir ziyaretçiden hastalık bulaşıyor. Demek ki bizim asıl konutumuzda, sokakta, kendi tanıdığımız, akrabalarımızla toplumsal uzaklığımıza dikkat etmemiz, maske tasarrufunu asla ihmal etmememiz gerekiyor.” dedi.

“BİR KİŞİ MÜSPET ÇIKSA BAŞKALARINDA DE SAPTIYORUZ”

Mahsusen ofiste çalışanlar içinden bir kimsede Kovid saptandığında tıpkı alanda çalışan neredeyse her çalışanda Kovid saptandığına da işaret eden Şimşek, “Maske, ara kuralına işte, konutta her alanda dikkat etmek gerekiyor. Toplulukta şöyle bir algı da var; hastalık artık hafifledi, bulaşsa da ayaktan atlatırız. Çok genç beşerler bile çok önemli teneffüs ezası yaşayabiliyor. Hastaların tuvalete dahi oksijen tüpüyle gitmek zorunda kalmalarına şahit oluyoruz” dedi.

“SAĞLIK ÇALIŞANLARININ DA LİMİTİ VAR”

Pandeminin en ağır devirlerini dehşet bir eforla atlatmayı başardıklarını anlatan Emel Çavuş Şimşek, en çok da bu nedenle vatandaşların bu kadar rahat davranmasına öfkelendiklerini anlatarak şu ihtarları yaptı: “Burası acil servis olduğu için biz hastaları, hangi illeti olduğunu bilmeden alıyoruz. Sıradan servisler üzere değil, kapıdan giren hastada her türlü bulaşıcı hastalık olabilir. Tüberküloz, yani veremde bile cerrahi maske ile yaklaşabiliyoruz hastaya. Ancak bir Kovid vakasına cerrahi maske ile uzun vade bakım veremezsiniz. Şahsî esirgeyici ekipman kullanmak, N95 maskelerle, siperliklerle vs çalışmak iş yükümüzü sahiden on katına çıkardı. Zira giydiğimiz her şey üzerimize daha fazla yük bindiriyor. Nefes almakta zorlanıyoruz, gözlüklerimiz buğulanıyor, bir saatten fazla N95 ile çalışınca baş ağrısı başlıyor lakin tüm bu koşullara karşın tekrar de süratli çalışmamız gerekiyor. Kişiler hastalandıktan sonra ‘Ah keşke dikkat etseydik’ diyorlar lakin şunun farkında değiller. Yalnızca kendilerini değil etraflarındaki kişileri ve biz sıhhat çalışanlarını da riske atıyorlar. İş yükümüz arttıkça dayanma gücümüz azalacak ve nitelikli hizmet veremeyeceğiz.”

“HASTA ZİYARETLERİNİN BIRAKILMASI GEREKİYOR”

Acil Tıp Kompetanı Dr. Yonca Senem Akdeniz de “Salgın hala devam ediyor fakat kimse farkında değil üzere bir durum var sankiö diyerek yeni sıradana artık alışmak zorunda olduğmuzu söyledi ve ekledi: “Artık vakalarda hastaneye yatışları daha az görüyoruz. Fakat marazın bulaşma suratı arttı. Daha fazla kişiye daha süratli bulaşıyor. Bilhassa ishal, ateş, öksürük şikayetiyle geliniyor bugünlerde. Hastalık şimdi yok olmadı, daha çabuk bulaşıyor, daha çok kişiyi hasta ediyor lakin öldürücülüğü azaldı. Hala acil serviste bir gecede 10-15 tane Kovid kuşkulu vakanın geldiği oluyor. Velev örneğin kaza geçirdiği için gelen bir vakaya servise yatırmadan evvel hiçbir şikayeti olmasa da test yapıyoruz. Bunların birçok olumlu çıkıyor. Halbuki hiçbir şikayeti yok, kuşku bile etmiyor kendinden. Yeni normalimizde artık ara kuralına uymamız, maskesiz çıkmamamız, ellerimizi sık sık yıkamamız ve en kıymetlisi de hasta ziyaretlerini bırakmamız gerekiyor. Mahsusen de acil servislerde hasta ziyaretlerinin katiyen bırakılması gerekiyor. Tahminen hastaya bir şey olmayacakken bu ziyaretler yoluyla bile hastalık bulaşabiliyor.”

Cumhuriyet