Dünyanın pek çok ülkesi faiz artışı ya da dayanaklarını çekme eğilimine girerken, Türkiye’de faizlerin dünyanın tersine düşürülmesiyle dolar/TL sert dalgalanmalarla birlikte 11 düzeyinin üzerinde seyrediyor.

Erdoğan düşük faizlere ait, “Bu siyaset ile biz ne yaptığımızı, ne için yaptığımızı, nasıl yaptığımızı hangi risklerle karşı karşıya bulunduğumuzu, sonunda ne elde edeceğimizi çok iyi biliyoruz” derken, süreci “ekonomik kurtuluş savaşı” olarak niteledi.

Erdoğan faizlerin düşük tutulmasını memnuniyet verici olarak niteleyerek, TL’deki kıymet kaybı nedeniyle meydana gelen fiyat artışlarının yatırımları direkt etkilemeyeceğini tabir etti.

TL’DEKİ KIYMET KAYBININ ANA NEDENİ

TCMB yüzde 20’ye yakın seyreden yüksek enflasyona ve TL’de arka arda gelen sert bedel kayıplarına karşın faiz indirimlerine geçen hafta 100 baz puan ile devam ederken, gelecek ay bir faiz indirimi daha yapabileceğine işaret etti.

Eylül’den bu yana 400 baz puan faiz indirimi yapan TCMB’nin indirimlere devam edeceğininin sinyalini de vermesi TL’deki bedel kaybının ana nedeni pozisyonunda.

TL’NİN PAHA KAYBI YÜZDE 35

Gelişmekte olan ülke para üniteleri dolardaki global güçlü seyir nedeniyle bedel kaybetse de TL’deki kayıp açık orta daha fazla oldu. TL, TCMB’nin birinci faiz indirimi sinyalini verdiği Eylül ayı başından bugüne yüzde 26.2 bedel kaybederken; TL’yi rand yüzde 8, real yüzde 7 bedel kaybı ile takip etti. TL’nin yılbaşından beri bedel kaybı ise yüzde 35 civarında.

Tüketici enflasyonu yüzde 20 ile iki buçuk yılın doruğunda seyrederken, TCMB fiyat artışlarının para siyasetinin tesir alanı dışındaki süreksiz ögelerden kaynaklandığını belirtiyor.

FAİZ ARTIRMAK ZORUNDA KALACAK

Goldman Sachs TCMB’nin Aralık ayında 100 baz puan daha faiz indireceği kestiriminde bulunurken, gelecek yılın ikinci çeyreğinde ise TCMB’nin faiz artırmak zorunda kalacağı öngörüsünde bulundu.

Birçok bankacı TCMB’nin rezerv satışı ya da piyasa dışı uygulamalara gitmemesi halinde, önümüzdeki yılın birinci aylarında yüklü faiz artışlarına gitmesini bekliyorlar. Lakin bu beklentiler siyasalların açıklamaları nedeniyle gitgide azalıyor.

ENFLASYON YÜZDE 30’A GERÇEK GİDEBİLİR

Ekonomistler mevcut siyasetlerle enflasyondaki yükselişin de yüzde 30’a yanlışsız devam edeceğinden kaygılı.

QNB Finansbank tarafından dün yayımlanan notta, “Bu derece negatif düzeydeki gerçek faizinin TL’ye istikrar kazandırmakta kâfi olmayacağını düşünüyoruz. Bu da önümüzdeki devirde enflasyondaki yükseliş eğiliminin ivmeleneceğine işaret ediyor” denildi.

Not şöyle devam etti:

“Para siyasetindeki gevşeme bilakis dönmediği takdirde, TL’deki gerçek paha kaybının sürmesini bekleriz… Önümüzdeki yılın birinci yarısında baz da düşük olduğundan, birinci çeyreğin sonunda yıllık enflasyonun TÜFE’de yüzde 28 düzeylerine, ÜFE’de %60 düzeyinin üzerine yükseleceğini iddia ediyoruz.”

İktisat idaresi ise enflasyondaki seyrin süreksiz olduğunu, cari fazla hedefleyerek enflasyonu da düşüreceğini belirtiyor. Piyasalar ise en geç 2023 ortasında gerçekleşecek seçimlere kadar ilgili siyasetlerin halkın yoksullaşma hissini engelleyecek kadar başarılı olabileceğini öngörmüyorlar. Erdoğan ise dünkü açıklamasında, “Önümüzdeki aylardan itibaren bu siyasetin insanlarımızın günlük hayatlarındaki olumlu yansımalarını görmeye başlayacağız” dedi.

”RİSKLER ÇOK FAZLA”

Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “Negatif TL gerçek faizi şuan 5 puana yakın, önümüzdeki aylarda enflasyonun en az yüzde 25’e yükseleceğini düşünürsek faiz inmediği ortamda bile gerçek faiz eksi 10 tam puana ulaşacak. Türkiye iktisadında bu daha evvel görülmedi. Sonuçları TL ve enflasyon açısından kısa vadede negatif görüyoruz. Ekonomistleri dinlediğimizde uzun vadede de bu siyaset ile muvaffakiyet sağlanır mı emin olamıyoruz. Riskler çok fazla” yorumunu yaptı.

DOLARDA SON DURUM

Dolar/TL sabah saatlerinde 11.3910/11.4500 düzeyinde. Birebir saatte euro/TL’de kotasyonlar 12.7944/12.8624, sepet bazında TL’de 12.0927/12.1559 düzeyindeydi.

Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri ise dün 444/449 baz puan ile Ekim sonunda tırmandığı 470 baz puan düzeyine yakın seyretti.

PİYASALAR

Bugün iç piyasada Hazine’nin düzenleyeceği 2 ihale de takip edilecek. Hazine bugün 2 ve 7 yıl vadeli tahvil ihaleleri ile Kasım devri borçlanmasını tamamlayacak.

Global piyasalarda ise Jerome Powell’ın ikinci periyotta de Fed lideri olarak görevlendirilmesi, doların yen karşısında dört buçuk yılın doruğuna yükselmesine dayanak olurken; ABD’de faiz oranlarının artırılacağı beklentilerini de kuvvetlendirdi. Doların paha yararı hem gelişmiş ülke hem de gelişmekte olan ülke para üniteleri genelinde görülüyor.

ELVAN, UZUN MÜHLET KALAMAYACAK

Piyasalarda ayrıyeten Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın faiz konusunda Erdoğan ile tıpkı fikirleri paylaşmadığı, bu nedenle vazifede uzun müddet kalamayacağı görüşü hakim.

Piyasa bu gelişmeyi de bir müddettir takip ediyor.