Pandemi süreci ile birlikte kapanan yeme içme mekanları ve turizm kolundaki daralma, içki kesimindeki dinamikleri de sil baştan değişirdi. Karantinada geçen 2.5 ay boyunca içki pazarı yüzde 40 ila 50 arasında daralırken, devletin bu sahadaki ÖTV gelirleri de Şubat 2019’dan bu yana birinci sefer yüzde 10 nispetinde düştü.
Kol tam bir dayanışma hali ile olağanlaşma sürecini ilerletirken, monopol ve market zincirlerinde artan ortalama yüzde 20’lik içki satışları tüketicinin de taraf değiştirmesi ile rakı, şarap üzere kategoriler ile üst segment eserlere kaydı. 2020’nin bundan sonraki gidişatı için tüketicilerin mekanlara göstereceği ilginin büyük ehemmiyet taşıdığını kaydeden Mey İçki CEO’su Levent Kömür, alışılagelmiş koşullar altında temmuz ayında yapılması gereken ÖTV artırımının kritik bir karar olacağını kaydetti. Bu periyodu “topun nereye sekeceğini bilmiyoruz” lafları ile özetleyen Kömür ile, karantina sürecini ve yeni sıradanları konuştuk…
Kol karantina sürecini nasıl geçirdi, son 2.5 ayda yaşananları özetler misiniz?
Adaptasyon ve dayanışma ile geçti son 2.5 ay. Tüketiciler de adaptasyon gösterdi. Zincir mağazalar açıktı ve epeyce bir akın oldu. Zincir mağazalarda görevlendirdiğimiz arkadaşlarımızın sayısını azaltmadık, onlar da orada uğraşa devam etti. İkincisi monopol bayileri, motamot ziyaret etmeye devam ettik onları. Elimizden geldiği kadar hami materyaller ile desteklemeye çalıştık.
Kapanan restoranlara umut vermeniz lazımdı. Benim ve arkadaşlarımızın en büyük mesaisi oradaydı. Yerkürede neler olup bittiğini anlattık, konuşmaya çalıştık aramaya çalıştık onları. Belirli bir ticaret de var aramızda ve 100 milyon TL’ye kadar bir alacağımız vardı. Restoran ve mekanlar kapandığı andan itibaren onları erteledik
Karantina sürecinde yeme içme mekanlarının kapanması ile restoran ve zincir marketlere bir yığılma oldu. Bu kanallarındaki satış dağılımı nasıl değişti ve dal ne kadar küçüldü?
Yekunda kol yani bizim üzere içki tedarik eden şirketlerin oluşturduğu dal diyelim, aşağı yukarı yüzde 40 ile 50 arasında küçüldük. Bizim ortalama satışların yüzde 15-20’si o devirde örtülü olan yeme içme mekanlarına yapılırdı. Bu rakam şarapta yüzde 50’ye kadar sarfiyat ortalama olarak. Yüzde 20-25’i ise gümrüksüz satış mağazalarına yaptığımız satıştır. Bunlar da kapandı.
Yüzde 5-10 arası ise Kıbrıs’ta yapılan satışlardı. Yani ortalamada kapanan iş ortamları yekun satışların yüzde 50’si eder. Bu yüzde 50 sıfır oldu. Geri kalan yüzde 50’lik kısım ise zincir mağazalar ve inhisar bayilerden oluşur. Zincir mağazalar ve inhisar bayilerinde ise yeniden ortalama ve yekunda yüzde 20 büyüdü.
TOPUN NEREYE SEKECEĞİNİ BİLMİYORUZ
Yeme içme kesiminde açılışla bir arada büyük ciro kayıpları yahut hiç açılamadan kapanmalar bekliyor musunuz?
Topun nereye sekeceğini bilmiyoruz sahiden. Ben iyi bir fotoğraf de çizebilirim makûs bir fotoğraf de çizebilirim. Covid-19 öncesi müşterilerimiz cuma cumartesi gidiyordu umumide bu mekanlara. Artık müdavim olunan meyhanede kısıtlamalardan ötürü 10 masa 5 masaya düştüğü için gün konusunda seçici olmasınlar. Zira kapasite azaldı.
Ben birinci evvel Beyoğlu’ndaydım sonra Kadıköy ve Beşiktaş’ta idim. Ne olursa olsun bu işletmeciler bir mealde sturt up , teşebbüsçüler. Bu dinamikte en kıymetli şeylerden biri yürektir ve cesaretlendirilmeleri gerekiyor. Kontağı çevirmek için para ve müşteriden evvel yüreğe gereksinimi var bu girişimcilerin. ÖTV bizim dalımızda ismi tüketim vergisi ancak üreticiden alınır. Bizim ötelediğimiz 100 milyon TL’nin 75 milyon TL’si devletin ÖTV’si. Ben onu ödedim esasen. ÖTV’nin alınma vakitlerinde bir kolaylık sağlanırsa biz de onu yüzde 100 yansıtacağımızdan ötürü çok daha rahat cesaretlendirebiliriz. Covid-19 vadesince ÖTV’yi, 30 günde yahut peşin ödeme tarafına noktasına 90 gün sonrasına verelim biz de birebirini kendi müşterilerimize uygulayalım.
En değerli iş ortaklarınız arasında mekan alan ve büyük darbe alan turizmdeki gelişmeler sizi nasıl etkiliyor?
Bize çok büyük tesiri olacak. Geçen yıllarda temmuzdan itibaren devletin ÖTV gelirleri artardı artık artmayacak. Ne olursa olsun artmayacak. Çok önemli bir daralma var. Talep tedarik ve bir hizmet bunalımıdır bu. Burada 3 bunalım üst üste. Bu buhranla kişilerin dolaşımı azaldı içtimaî uzaklık konuldu. Bu en çok hizmet kesimini tesirler, hizmet kolu kişilerin hareket etmesi üzerine konseyidir. Bizim hesabımıza nazaran, oteller bütün içki bölümünün cin votka ve şarap işinin yüzde 20’sinden fazlasıdır. Bira üzere sair kategorilerde de yüzde 10’unundan azdır. Bu kesimde yavaş yavaş hareketlenme var fakat çok düşük seviyede.
SON 2 YILDAKİ 2. DÜŞÜŞ
2020 için devletin ÖTV gelirlerinde ne kadarlık bir kayıp kelam konusu olabilir?
Pandemi öncesinde Ocak-mart aylarında içkiden alınan ÖTV yüzde 34 arttı. Martta biz 3 ay sonra satacağımız içkinin ÖTV’sini ödemiş oluyoruz. Bunun en büyük sebeplerinden biri ocak ayında ÖTV’nin artırılmamış olmasıdır. Devlet ocak ayında ÖTV’yi artırmadığı için vergi gelirlerinde bir artış oldu. Satışlar arttı ya da düşmedi bu nedenle vergi gelirleri yükseldi.
Nisan ayında tam pandemi tesiri ile geçen yıla nazaran yüzde 10 düştü. Son 26 ayda içkiden gelen ÖTV gelirleri TL olarak 2. kere düştü. Sıradanda her ay yüzde 20 artar bu rakam. Gayrısı de şubat 2019’da idi. Pahalılıktan arındırılmadan söylüyorum bunu. Mayıs ayında ne olacağını bilmiyorum lakin en iyi ihtimal tıpkı gelir. Bundan sonra ne olacağını temmuz ayında ÖTV artışı yapılıp yapılmaması belirleyecek. ÖTV artışı yapılmazsa bunun tesiri olumlu olur yapılmazsa bu nereye götürürse götürür. Dalı temsilen devlete bir haberlendirme yazısı sunumu gönderildi.
RAKI VE ŞARABA KAYIŞ VAR
Buhran ve harikulâde devirlerin de kendi normali ve dönüşümleri vardır. Pandemi devrinde eserler arasında ve satın alma alışkanlıklarında nasıl bir dönüşüm yaşandı sizin sekörünüzde?
Rakıda, farklı bir halde daha üst segment eserlere kayış oldu. Bunun da sebebi daha üst segment eserlerin açık içki noktalarına nazaran daha münasip bir fiyata Monopol bayilerinde satılıyor olması. Kişilerin gelecekle akıllıca telaşlarından dolayı de aşikâr bir kesimde beşerler daha iyi fiyatlı eserlere yöneldi. Bir de yemekle birlikte içilen içki segmentine bir kayış var, yüklerini artırdılar.
Üretim aşamasında rastgele bir sorun yaşanıyor mu ?
Şu an bulunduğum şirket tarıma dayalı bir şirket. Bizim şerbetçiotu, üzüm üzere eserlerimiz var. Mevsimlik tarım emekçileri kıymetli bir olgu. Kalkınma Atölyesi bize ulaştı ve bir gereksinim haritası vardı. Biz de orada Manisa’da mevsimlik tarım çalışanlarının hijyen muhtaçlığını karşıladık.
Yerkürenin en büyük rakı fabrikası Manisa’da. Elazığ’da şarap yapmak için daha az üzüm almamız lazımdı fakat gereksinimimizin 2-3 katı kadar üzüm alacağız. Şarap yapamadığımızı etil alkol ve kolonya yaparız. 6 milyon şişelik kolonya yapılacak kadar etil alkol verdik piyasaya. Bir kısmını maliyetine bir kısmını da fiyatsız olarak verdik. Mart’tan hazirana kadar yalnızca bunun için çalıştı bu fabrika.
Levent Kömür
RAKI RİTÜELİNDEN KOPANA HUSUSÎ ESER
Piyasaya sunduğunuz ‘sulandırılmış rakı’ ya da ‘hazır rakı’ diyebileceğimiz eseriniz, çevre medyada çok konuşuldu ve büyük reaksiyonlar de aldı bir yandan. Eserin çıkış emeli ve fikri neydi?
Rakı nedir rakının adabı nedir bunu tartışmaya açmış oldu. Rakının ne olduğunu TEKEL’den miras Fahrettin Usta, Özkan Usta bilir, Alaşehir fabrikada, Nevşehir fabrikada yıllardır üretim yapan kişiler. Rakı masası bu topluluğu yatay keser. Oraya gittiğinizde holding patronu da tersane çalışanı de oradadır. Zira öteki diye bir kavram yoktur. Rakı masası rakı içmeyeni de kabul eder. Bu eserimiz ben rakı değilim diyor.
Bu distile anosonlu içki. Bu eserin emeli şu, rakı ritüelinden vazgeçmek istemeyen lakin pratiklik ya da erişilebilirlik sorunu çeken insanlara alternatif sağlamak. Üretim formu itibarıyla cine benziyor ardıç bölgesine anason koyuyoruz. Rengi rakıya benziyor, tat olarak öbür anasonlu içkilere benziyor, uzo arak üzere. Bu Türkiye’de yıldız anasonla üretilen birinci eserlerden. Bizim tavsiye ettiğimiz fiyat 35 TL. Bu kadar büyük bir sevinçle karşılaşılacağını bilmiyorduk. Hanesinde açık rakı yapan konutunda üretim yapan rakı severler bunu ayakta alkışladı. Çok önemli bir kent yoksulluğu var. Son 2 yılda çok ziyade personel ve emekli rakıdan uzaklaştı. Bir de burada Inhisar bayileri kaybetmişti. Artık Monopol bayinin de gelirini artıran bir eser bu.
4 MİLYON TL’LİK SİFTAH ATTI
Türkiye umumunda aşağı yukarı 4000 rakı yüklü restoran var. Bunların 2500 kadarı meyhane. 1 Haziran’dan itibaren meydandaki ekiplerimiz teker teker dolaşmaya başladı tüm noktaları. Biz şirket olarak devraldığımız toplumsallaşma kültürü var ve bu mirasın kesimlerinden biri siftah kavramıdır. Her noktaya gidiyoruz bir masa rezervasyon yaptırdık ve parasını ödedik. Tabi ki 100 masalık bir mekanda 1 masa nedir lakin 10 masalık bir konumda 1 masa değerlidir. 1 masadan kazanacağı 1000 TL bir şey değil fakat Türkiye umumunda 4 milyon TL’lik bir bütçe ayırdık.
Kaynak: Sözcü
Cumhuriyet
