Netflix’in yeni sineması “I Deva A Lot”a bir kapitalizm ya da sistem eleştirisi olarak yaklaşmak aldatıcı olur. Daha doğrusu sinemanın bu türlü bir niyeti varsa bile güldürü ve tansiyon ögeleriyle o denli bir gizlenmiş ve sonuçta gayesi o denli bir şaşırmış ki, izleyici olarak bunu çıkarmamız son derece güç. En azından ben bu türlü düşünüyorum.
Rosamund Pike’ın canlandırdığı (ve kendisine bir Altın Küre adaylığı getiren) Marla Grayson hali vakti yerinde olan yaşlıları gözüne kestirerek birtakım düzmece sıhhat raporları ve kolaylıkla manipüle edilebilen bir yargıç sayesinde yasal olarak onların bakıcılığını üstleniyor ve onları bir bakım meskenine havale ettikten (aslında resmen hapsettikten) sonra malını mülkünü satıp kendi servetine servet katarak gül üzere yaşayıp gidiyor. Pisliğin teki sizin anlayacağınız. Moral bedelleri olmayan, sistemin açıklarını kendi lehine kullanmayı çok iyi beceren ve geceleri mışıl mışıl uyumakta hiçbir beis görmeyen vicdansız bir karakter… Anti kahraman demek bile çok kolay değil kanımca; düpedüz makus, şeytani bir tip. Hal bu türlü olunca da izlediğimiz sinemanın çok sağlam bir ideolojik tabanı ya da ele aldığı mevzu ve/veya karakterlere önemli bir eleştirel bakış getirmesini bekliyor insan. Fakat heyhat, pek o denli olmuyor ne yazık ki.
Yaşlılara ‘bakıcılık’ yaparak yolunu bulan Marla Grayson’ın en yeni avı yüklüce bir serveti olduğuna kanaat getirdiği Jennifer Peterson’dır (Diane Wiest) ve onu bir bakım konutuna kapatmakta çok da zorlanmayacaktır. Ne var ki, kendi halinde bir ihtiyar sandığı Jennifer’ın çok güçlü ve tehlikeli yakınları vardır ve Marla beklemediği bir rakiple karşı karşıya kalacaktır. Sinemanın bundan sonrası yer yer aksiyonun ve tansiyonun bir oldukça yükseldiği ancak güldürüyle harmanlanan kurgunun olmadık anlarda izleyiciyi şaşırttığı (kötü anlamda) bir akış halinde ilerliyor ve her ikisi de karşısındakini fare sanan iki kedinin kapışmasına dönüşüyor.
OYUNCULAR GÜZEL ANCAK KARAKTERLER BERBAT
Hakkını teslim edelim, yer yer izleyiciye huduttan tırnaklarını kemirten, saçlarını yolduran bir sinema “I Deva A Lot”. Bu manada tesiri yadsınamaz. Yani daima birinin çıkıp da sinemanın vicdansız baş bireyine dersini vermesini bekliyorsunuz ve yer yer buna da çok yaklaşıyor üzere oluyorsunuz lakin daima bir formda hevesiniz kursağınızda kalıyor. İzleyenler hatırlayacaktır, Michael Haneke’nin “Funny Games”i bu manada eşsiz bir sinemadır. O kadar ki bir sahnede sinemanın başından beri izleyicinin sonlarını alt üst eden iki işkenceciden biri öldürülür lakin başkası eline geçirdiği uzaktan kumandayla her şeyi geri sarar ve saniyeler evvel yaşadığınız katharsisi geçersiz kılar. Olağan ki J Blakeson bir Haneke değil ve ne zihninizde ne de ruhunuzda o kadar derin bir yarık açacak bir gücü yok fakat izledikten sonra “neden yani, koşul mıydı bunu çekmem? ” diye soruyorsunuz kendinize. Rosamund Pike olsun, Peter Dinklage olsun ve daha da değerlisi Diane Wiest olsun, hepsi birinci sınıf performanslar sunuyor, orası o denli, lakin dramatik manada izleyicinin özdeşleşeceği kadar yüklü bir karakter yok sinemada (ya da olanlar da özdeşleşmek için gereğince olumlu özellikler taşımıyor) ve bu durum da sinemanın sonunda tatmin edici bir ‘final’ duygusu vermiyor beşere.
“I Deva A Lot” farklı bir sinema de olabilirdi; yani yanlışsız bir senaryo ve gerçek bir yaklaşımla tahminen Amerikan sıhhat ve hukuk sistemini (daha da büyük resme bakarsak, kapitalist sistemi) eleştiren bir sinemaya dönüşebilirdi. Hatta hâlâ bu türlü olduğuna dair yorumlar görebilirsiniz, fakat hem kara mizah görünümündeki zeka mahrumu güldürüsü hem de daima ‘kötü’ karakterler üzerinden (dinsizin hakkından imansız, onun hakkından dinsiz gelir döngüsü) anlatmayı tercih ettiği ahlaken problemli senaryo kurgusu buna müsaade etmiyor. Ortada bir feminist telaffuzlara yaslanmaya çalıştığını da görüyoruz açıkçası sinemanın lakin bu da son analizde bir yere varmıyor ve berbatlığı bile nedensiz kalan (düşünün ki Marla’nın geçmişine dair yalnızca annesinin ne kadar aşağılık bir karakter olduğundan öbür bir ipucu verilmiyor bize, yani tekrar bir bayana kesiliyor fatura) Marla’nın ne manalı bir değişim geçirdiğini görüyoruz ne de küçük bir şok içeren finalde içimizi rahatlatan bir çıkış noktasına erişebiliyoruz.
SİNEMANIN NOTU: 5/10
Cumhuriyet
