Facebook, Microsoft, Roblox ve Epic üzere şirketlerin milyarlarca dolarlık yatırım planıyla gündeme gelen metaverse konsepti, internetin gelişimindeki bir sonraki etap olarak görülüyor.
Teknolojiden para kazanmanın yeni yollarını arayan şirketler, metaverse ile insanlara internet üzerinden erişebilecekleri kurgusal bir cihan vadediyor.
Son devirde metaverse’e yönelik artan ilgi Covid-19 salgının da bir sonucu olarak görülüyor. Daha fazla insanın uzaktan çalışmaya başlamasıyla çevrim içi etkileşimin daha gerçekçi hale getirmeye yönelik talebin arttığı belirtiliyor.
Kurgusal bir gerçeklik olan Metaverse konsepti, bir sonraki etabın kesimi olmak isteyen yatırımcılar ve şirketlerden büyük ilgi görüyor.
METAVERSE NEDİR?
Sanal gerçeklik teknolojisinin geliştirilmiş hali olarak görülen metaverse, kurgusal cihan olarak da tanım ediliyor.
Metaverse’te insanların alışveriş yapabileceği, hizmetlere abone olabileceği, iş arkadaşlarıyla birlikte çalışabileceği, oyun oynayabileceği ve hatta etrafındaki imgeyi şahsî zevklerine ve ihtiyaçlarına nazaran özelleştirebileceği paylaşılan 3D sanal bir ortam sunuluyor. Metaverse, insanın dijital alandan fazla dijital dünyanın içine girmesine müsaade veriyor.
Örneğin, kullanıcılar kendilerini bir hologram formunda öbür yerlere yansıtabiliyor. Metaverse, kişinin yalnızca bakmak yerine içine girebildiği somutlaştırılmış bir internet üzere hayal edilebileceği belirtiliyor.
Gerçeğe dayalı olacak metaverse’in, evvelce oluşturulmuş sanal dünyalardaki karikatürize avatarların bilakis kullanıcıların gerçek fizikî etraflarını dijitalleştirerek, birbirleriyle gerçek insan manzaralarıyla etkileşime girebilmelerine imkan sağlayacağı kaydediliyor.
Metaverse kavramının The Matrix, Pokemon Go, Minority Report, Ralph Breaks The Internet, Black Mirror üzere sayısız sinema ile görüntü oyununda tasvir edildiği biliniyor.
Facebook yöneticileri, metaverse’i insanların oyun oynarken ya da araştırma yaparken birlikteymiş üzere hissedebilecekleri bir ortam olarak tanımlıyor.
FACEBOOK, METAVERSE ŞİRKETİNE DÖNÜŞMEYİ HEDEFLİYOR
Facebook, metaverse alanında peş peşe yaptığı atılımlarla öne çıkıyor.
Son olarak Facebook şirketinin isminin Meta olarak değiştirileceğini duyuran Facebook Üst Yöneticisi (CEO) Mark Zuckerberg, şirketi gelecek 5 yıl içinde bir toplumsal medya firması olmaktan çıkarak bir metaverse şirketine dönüştürmeyi hedefliyor.
Zuckerberg, temmuz ayında, tüketicilerin sırf şirketin platformlarında oturum açacakları değil, tıpkı vakitte bu dijital dünyada yaşayacakları, çalışacakları ve oyun oynayacakları metaverse’i Facebook’un ve internetin geleceği için bir vizyon olarak pazarlamaya başlamıştı.
Metaverse’in inşası için Avrupa genelinde 10 bin kişi istihdam edeceğini duyuran Facebook, metaverse ile tıpkı fizikî alanda olmayan insanların oluşturabileceği ve keşfedebileceği bir dizi sanal alan sunmayı planlıyor.
Zuckerberg, metaverse’i cep telefonlarından ya da ekrandan bakmak yerine insanların modülü olabileceği, içine girebileceği bir internet olarak tanımlıyor. Konuttan çalışma taraftarı olarak bilinen Zuckerberg, metaverse’in işe gidip gelme muhtaçlığını ortadan kaldırılabileceğini belirtiyor.
FACEBOOK, BASKI ALTINDA
Zuckerberg, 2004’te Facebook’u kurdu ve borsada yaklaşık bir trilyon dolar kıymetinde bir şirket haline getirdi.
Başta Avrupa olmak üzere dünya çapında düzenleyiciler ve siyasetçiler, piyasa gücünü dizginlemek, yanlış bilgi ve nefret telaffuzuna son vermek için Facebook ve Zuckerberg’ı baskı altında tutuyor. Facebook’u kârı güvenliğin önüne koymakla suçlayan eski çalışan Frances Haugen’in tezleri da şu anda Facebook için sorun oluşturuyor.
Facebook, ismini Meta olarak değiştirerek şirket hakkında olumsuz haberlerden uzaklaşmayı ve imajını güzelleştirmeyi de hedefliyor.
1 Aralık 2021’den sonra paylar “MVRS” sembolü altında süreç görecek. Facebook, “metaverse” için dış kaynak kullanacağını duyurdu. Şirket yapısında diğer bir değişiklik beklenmiyor.
Zuckerberg, tenkitlerden uzak kalmak için “metaverse” de “mahremiyet ve güvenliğe” daha da kıymet vermeyi hedefliyor.
TEKNOLOJİNİN BAŞKANLARI İNTERNETİN METAVERSE İLE GENİŞLEYECEĞİNE İNANIYOR
WhatsApp, Instagram ve Messenger’ı da bünyesinde barındıran Facebook, yeni dijital dünyayı kendi başına oluşturmak istemiyor lakin merkezi bir rol oynamayı hedefliyor.
Zuckerberg, insanların gelecek yıllarda Facebook’u giderek daha fazla bir “metaverse şirketi” olarak görmelerini beklediğini söz ediyor. Şu anda Facebook’un çalışanlarının bu teknoloji üzerinde ağırlaştığı belirtiliyor.
Facebook, metaverse ile birebir fizikî alanda olmayan öbür insanların oluşturabileceği ve keşfedebileceği bir dizi sanal alan sunmayı hedefliyor. Şirket, reklam temelli iş modelinde hiçbir şey değişmese bile metaverse’te yeni “ekonomik fırsatlar” görüyor.
Başka teknoloji şirketlerinin yöneticileri de internetin metaverse ile genişleyeceğine inanıyor. Bunlar ortasında Microsoft Üst Yöneticisi Satya Nadella ile bilgisayar oyunu geliştiricisi Epic Games’in lideri Tim Sweeney da bulunuyor.
Sony Electronics yöneticilerinden Tyler Ishida ise günümüz teknolojisinin çözünürlük seviyesi ve kalitesi sayesinde metaverse’in iştirakçiler için “gerçek hayat” kadar gerçek görünebileceğini belirtiyor. Ishida, metaverse’in tüm duyuları harekete geçiren daha sürükleyici bir “eğlence deneyimine” işaret ettiğini belirtiyor.
SİLİKON VADİSİ’NDE TANINAN HALE GELİYOR
Metaverse, Silikon Vadisi’nde giderek popülerleşen bir kavram olurken, Microsoft, Nvidia ve Unity Software üzere şirketlerin de metaverse için araçlar, hizmetler yahut içerik geliştirdikleri belirtiliyor.
Çevrim içi oyun platformu ve oyun yaratma sistemi Roblox da kendini bir metaverse şirketi olarak tanımlarken, Epic Games’in Fortnite’ı da mataverse’in bir modülü olarak kabul ediliyor.
GameStop’ın da geçenlerde verdiği “Web3 Gaming” iş ilanıyla metaverse’e gireceği, şirketin “Web3 Gaming” konumu için Ethereum, NFT’ler ve blokzinciri tabanlı oyun platformları konusunda tecrübeli bir çalışan aradığı kaydediliyor.
Uzmanlar, metaverse’in insanları gerçek dünyadan daha da koparabileceği ihtarında bulunarak, Facebook’un yanlış bilgi yayma üzere mevcut meselelerinin artabileceğini belirtiyor.
Metaverse’in Facebook tarafından tüketicilerden daha fazla para kazanmak için kullanılacağı istikametinde kuşkular de uzmanlar tarafından lisana getiriliyor.
“KOMBİNATORYAL TREND ÖRNEĞİ”
Teknoloji Araştırma ve Danışmanlık şirketi Gartner Analisti Tuong Nguyen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, metaverse’i irtibat için şimdi belirlenmemiş protokolleri kullanacak, bağımsız lakin birbirine bağlı ağların kalıcı ve sürükleyici “dijital ortamı” olarak tanımladı.
Nguyen, “Fiziksel dünyanın gerçek vakitli, uzamsal olarak yönlendirilmiş ve dizine alınmış içeriğiyle kesişen, kalıcı, merkezi olmayan, işbirlikçi, birlikte çalışabilir dijital içerik sağlar.” dedi.
Metaverse konseptinin son vakitlerde tanınan hale gelmesinin birçok nedeni olduğunu belirten Nguyen, metaverse’in kişisel olarak kıymetli, ayrık ve bağımsız olarak gelişen bir dizi trend ve teknolojinin öteki bir trendi ortaya çıkarmak için birbirleriyle etkileşime girdiği kombinatoryal trendin bir örneği olduğunu tabir etti.
“İNTERNETİN GELECEĞİ”
Nguyen, şöyle devam etti:
“Örneğin, metaverse’i deneyimlemenin bir yolu, artırılmış gerçeklik ve sanal gerçekliktir. Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik, metaverse için hem lensler hem de tecrübeler olarak hizmet edebilir. Bu nedenle metaverse’in popülaritesi artırılmış gerçeklik ve sanal gerçekliğe bağlandı. Metaverse muhtemelen tıpkı vakitte takas edilemez tokenleri de içerecektir. Benzeri halde, metaverse’in popülaritesi NFT’ler tarafından da desteklendi. Bunlar, metaverse’in son vakitlerde neden tanınan hale geldiğinin iki örneği.”
Büyük teknoloji firmalarının neden metaverse kurmak istediğini pahalandıran Nguyen, “Pek birçok, internetin, bilişimin, dijital ve fizikî etkileşimlerin geleceğinin metaverse olarak pahalandırıyor. Şayet durum buysa, tüm teknoloji şirketleri bu gelecek çağın ön saflarında yer almak istiyor.” dedi.
Nguyen, metaverse’in insan hayatını nasıl etkileyeceğine de değinerek, şunları kaydetti:
“Bu sorunun tek bir yanıtı yok. İnterneti düşündüğünüz üzere düşünürseniz, yanıt muhtemelen buna benzeri olacaktır. Hayatı nasıl etkileyeceğini kapsamlı bir formda tanımlamak için katiyetle çok erken. Muhtemelen hayatın birçok istikametini etkileyecektir. Kalıcı, merkezi olmayan, iştirakçi ve birlikte çalışabilir bir dijital ortamla mümkün olabilecekleri yalnızca bugün bildiklerimize dayanarak tesirini şekillendirebiliriz yahut anlayabiliriz.”
“METAVERSE’İN TEMEL KONSEPTİ UZUN MÜDDETTİR VAR”
Gelişen teknolojileri takip eden analist Victoria Petrock da metaverse’in birçok farklı tarifi olduğunu, lakin bunu internetin yeni kuşağı olarak düşündüğünü söyledi.
Metaverse’in internet üzerinden erişilebilen sanal 3 boyutlu bir ortam olduğunu belirten Petrock, bunun kullanıcıların avatarları yahut kendilerinin başka dijital temsilleri aracılığıyla buluşabilecekleri ve etkileşime girebilecekleri, alışveriş yapabilecekleri, çalışabilecekleri, iş birliği yapabilecekleri, eğlenebilecekleri, tüketebilecekleri ve oyun oynayabilecekleri çeşitli birbirine bağlı sanal alanlar ortasında sıkıntısız bir formda hareket etmelerini sağlayacağını aktardı.
Petrock, “Metaverse’de toplumsal medya, sanal toplantılar, oyun, e-ticaret, çevrimiçi işbirliği üzere şu anda var olan çeşitli dijital platformların tümü teorik olarak bir ortaya gelecek ve sanal gerçeklik başlıkları, artırılmış gerçeklik gözlükleri, akıllı telefon uygulamaları yahut şimdi icat edilmemiş başka aygıtlar aracılığıyla erişilebilir olacak. Metaverse’te beşerler, sanal hayatlarını dijital ikizler aracılığıyla şahsî hayatlarına paralel olarak yaşayacaklar ve hatta bu hayatları birleştirecekler yahut birleştiremeyecekler.” dedi.
Büyük teknoloji şirketlerinin metaverse’i internetin evriminde “bir sonraki büyük şey” olarak tanıttığını belirten Petrock, “Metaverse’in temel konsepti uzun müddettir var, Second Life ve The Sims’i düşünün, fakat salgın ve iş ile toplumsal tecrübeler için sanal ikameleri tekrar yaratma muhtaçlığı onu geliştirme ve bundan yararlanma uğraşlarını hızlandırdı.” değerlendirmesinde bulundu.
ŞİRKETLER TEKNOLOJİDEN PARA KAZANMANIN YENİ YOLLARINI BULMA ARAYIŞINDA
Petrock, metaverse’in son vakitlerde tanınan olmasının sanal gerçeklikle de ilgilisi olduğuna işaret ederek, “Facebook ve başka şirketler sanal gerçekliğe büyük yatırım yaptı ve artırılmış gerçeklik artık interneti bir sonraki irtibat ve yarar seviyesine taşıyabilecek o harika uygulamayı bulmak için eforlarını iki katına çıkarıyor. Ferdî tecrübelerin yerini alma gereksinimi ve sanal gerçeklik ile başka gelişen teknolojileri kullanışlı ve karlı hale getirme muhtaçlığı metaverse’in ardındaki itici güçler olarak öne çıkıyor.” diye konuştu.
Facebook üzere şirketlerin teknolojiden para kazanmanın yeni yollarını bulmak ve üzerinde yeni kuşak eserler, hizmetler ve tecrübeler oluşturabilecekleri bir platform oluşturmak istediklerini vurgulayan Petrock, insanlara gidecekleri daha fazla dijital yer ve bu yerlerde yapacakları daha fazla dijital şey verilebilirse, reklamlar ve yeni hizmetlerle onların önüne geçmek için daha fazla fırsat olacağını anlattı.
Petrock, “Fiziksel kaynaklar şu anda sonludur, lakin dijital kaynaklar sonsuz olabilir. Bir kişi birkaç farklı kimliğe sahip olabilir ve metaverse’te sınırsız ölçüde eşyaya sahip olabilir.” dedi.
İNSANLARI BİLGİSAYAR KORSANLIĞINA MARUZ BIRAKMA POTANSİYELİNE SAHİP
Büyük teknoloji şirketlerinin birçoklarının, manalı ve birbirine bağlı bir “metaverse” oluşturmasının önünde uzun bir yol olduğunu belirten Petrock, insanların bir yahut daha fazla büyük teknoloji şirketinin haklarında ne kadar bilgi sahibi olduğu konusunda çok dikkatli olmaları gerekeceğini aktardı.
Petrock, toplumsal medya, e-ticaret, iş, oyun ve öteki işbirliği araçlarını birbirine bağlamanın insanları kimlik hırsızlığına, bilgisayar korsanlığına ve öbür makus şeylere maruz bırakma potansiyeline sahip olduğunu lisana getirdi.
Metaverse’in insanların Zoom yahut Teams’den daha gerçekçi ve eğlenceli yollarla uzaktan çalışmasına imkan tanıyacağına işaret eden Petrock, “Avatarlarımız hayatımızın dijital alanları ortasında problemsiz bir formda hareket ederken, etkileşimlerimizde artık fizikî kısıtlamalar olmayacak.” dedi.
